Hành hương viếng mộ đức cha Lambert
“Đến Ayutthaya”. Đó là ước vọng đầu tiên khi có cơ hội đến Thái Lan. Chúng tôi muốn đi Ayutthaya như một cuộc hành hương, để kính viếng các vị tiền bối Đaminh trên mảnh đất này (The Dominican Church); để thăm ngôi làng công giáo Việt Nam thế kỷ 17, và để viếng mộ đức cha Lambert, vị Giám mục tiên khởi giáo phận Đàng Trong, Tổ phụ dòng Mến Thánh Giá, đồng sáng lập hội Thừa sai Paris, và đang tiến hành hồ sơ suy tôn chân phước.
Nhờ cha Đỗ Tuấn Linh OP hướng dẫn, cùng với cha Nguyễn Hữu Thập OP bạn đồng hành, chúng tôi rời Bangkok, tiến về phía bắc, thăm cố đô Ayutthaya của nước Xiêm La vào chúa nhật 01.07.2012, đến nhà thờ Saint Joseph, nơi đức cha Lambert và các tín hữu Việt Nam đã sống, và là nơi ngài an nghỉ ngàn thu.
Vương quốc Ayutthaya nằm trên khu đảo hình trám, với nhiều vườn cây và những dinh thự xinh đẹp, có những dòng sông và con lạch uốn khúc làm cho khí hậu dịu mát quanh năm. Ayutthaya từng được mệnh danh là Venise miền Đông Á.
[youtube]ATbiO4Uj9fY[/youtube]
Những hồi ức lịch sử
Đến nhà thờ Saint Joseph, chúng tôi nhớ lại cách đây 350 năm, ngày 22-08-1662, đức cha Lambert cùng hai vị thừa sai Pháp đã đặt chân trên đất này. Ở Ayuthaya bấy giờ có các làng riêng biệt cho người Việt, Hoa, Nhật và Bồ Đào Nha. Biết Đức cha được cử coi sóc giáo phận Đàng Trong (1659), các tín hữu Việt Nam đến đón ngài về khu vực của mình, còn được gọi là trại thánh Giuse (Saint Joseph Camp). Theo các tài liệu sử, khi đó trại có độ 40 tín hữu Việt Nam đã di tản sang đây để tránh cuộc bách hại của chúa Nguyễn.
Ayutthaya nhìn từ trên cao
Nhờ cha quản nhiệm nhà thờ Giuse giới thiệu, người tín hữu hướng dẫn chúng tôi là một việt kiều đời thứ năm. Ông nay đã gần 70 tuổi và cụ cố nội của ông là người Việt đã sang đây. Ông không còn hiểu và chào nhau bằng tiếng Việt, nhưng vẫn có thể đọc một nửa kinh “Kính mừng Maria đầy ơn phúc…”
Chính tại “trại thánh Giuse” này, đức cha Lambert, đức cha Pallu và 6 thừa sai khác đã tiến hành công đồng Juthia năm 1664, đề ra đường hướng hoạt động mà các Thừa sai Paris cho đến nay vẫn duy trì.
Đức cha Lambert và bia tưởng niệm
Cũng tại đây, nhà thờ thánh Giuse đầu tiên bằng gỗ được dựng lên năm 1666, rồi được xây lại bằng gạch năm 1685. Đến năm 1767, quân đội Miến Điện chiếm Ayutthaya, đốt phá nhà thờ. Mãi đến năm 1847, đức cha Pallegoix mới có thể xin phép vua Rama IV để xây dựng lại.
Tuy nhiên thánh đường hiện nay được khởi công năm 1888 dưới thời vua Rama V, và được đức cha Vey khánh thành năm 1891. Đến năm 2003, hồng y Micae Kibunchu cho tân trang lại và thánh hiến ngày 20.3.2004, với sự tham dự của đông đảo hàng giáo sĩ và giáo dân Thái Lan.
Như vậy đã hơn 120 năm thánh đường Giuse thi gan tùng tuế nguyệt, soi bóng dưới dòng sông, phản chiếu bên kia bờ những đổ nát của cố đô Ayatthaya.
Hiện nay thánh đường được gắn máy lạnh, dưới hai bàn thờ bên cung thánh kính Đức Mẹ và thánh Giuse, có mộ hai giám mục Lambert và Laneau. Tại nghĩa trang gần nhà thờ, có mộ của 8 vị giám mục và 23 linh mục Thừa sai Paris. Nơi lễ đài của nghĩa trang có hai bảng đá khắc chữ trang trọng bằng tiếng Thái và tiếng Anh : “Tưởng nhớ các Đại diện Tông tòa và các thừa sai đã loan báo tin mừng và hiến thân cho sứ vụ trên đất Xiêm”
Sự nghiệp của hai vị giám mục
Đứng bên mộ của hai giám mục Lambert và Laneau, chúng tôi hồi tưởng lại chân dung và sự nghiệp của các ngài.
+ Đức cha Pierre Lambert de la Motte đến Ayutthaya năm 1662. Ngay sau đó ngài khởi công xây dựng một nhà thờ, một trường học và một nhà thương. Trong vai trò giám mục Đàng Trong và giám quản Đàng Ngoài, đức cha đã thực hiện một chuyến kinh lý tại miền Bắc và và hai chuyến kinh lý tại miền Nam.
Ngoài việc triệu tập công đồng Juthia năm 1664; đức cha Lambert đã thành lập tại đây chủng viện Thánh Giuse cho miền Đông Á năm 1667, và truyền chức bốn linh mục Việt Nam tiên khởi, vào năm 1668 (các cha Giuse Trang, Luca Bền, Biển Đức Hiền và Gioan Huệ).
Đức cha Lambert cũng là người triệu tập công đồng đầu tiên trên đất Việt tại Phố Hiến (1670), thành lập dòng nữ Mến Thánh Giá tại Kiên Lao, rồi An Chỉ (1670 & 1671) và Thái Lan (1672). Trở về Ayutthaya, đức cha an nghỉ trong Chúa ngày 15.6.1679.
+ Đức cha Louis Laneau (1637-1696). Với tín hữu Thái Lan, ngài là vị giám mục tiên khởi, được bổ nhiệm năm 1669, và được hai đức cha Lambert và Pallu tấn phong năm 1674.
Với tín hữu Việt Nam, đức cha Laneau có nhiều mối gắn bó. Ngài là giám đốc đầu tiên của chủng viện thánh Giuse Ayutthaya, góp phần đào tạo các linh mục Việt Nam tiên khởi. Năm 1679, khi đức cha Lambert qua đời, ngài trở thành giám quản Đàng Trong.
Năm 1682, đức cha Laneau đã đến Đàng Trong, tấn phong cho đức cha Guillaume Mahot, và cùng với đức cha Mahot, chủ tọa công đồng Hải Phố II, với sự tham dự của 8 thừa sai, 4 linh mục Việt và 83 thầy giảng.
Tạ ơn Chúa một ngày ân phúc, được hồi tưởng và cảm nghiệm về sức sống của Giáo hội Việt Nam thuở ban đầu. Ước mong tiến trình suy tôn chân phước cho các vị giám mục đầu tiên tại Việt Nam sớm hoàn tất. Xin cho chúng con biết dõi theo bước tiền nhân, luôn hăng say nhiệt tình trên cánh đồng truyền giáo hôm nay.
Lm Đào Trung OP.