Như mọi lần, Báo chí quốc tế trong những ngày này đã đưa ra những nhận xét và bình luận về việc Đức Thánh Cha tuyên bố hôm 01/09/2019 vừa qua sẽ triệu tập Công nghị lần thứ sáu vào thứ Bảy, ngày 05 tháng 10 tới đây để bổ nhiệm thêm 13 Hồng Y mới.
Trước tiên về tuổi tác: trong số 10 Hồng Y tân cử Đức Thánh Cha sẽ trao mũ đỏ, vị trẻ nhất là Đức Tổng giám mục José Tolentino Mendonxa, người Bồ Đào Nha, 54 tuổi (1965), Thư viện trưởng kiêm Văn khố trưởng của Tòa Thánh. Ngài được coi là người thăng nhanh nhất.
Cha Tolentino Mendoxa đậu cử nhân Kinh Thánh tại Giáo Hoàng Học viện Biblicum ở Roma năm 1992 và 12 năm sau, 2004, đậu tiến sĩ Thần học Kinh Thánh tại Đại học Công Giáo Bồ Đào Nha ở Lisbon. Tại đại học này, sau đó ngài làm Phó Viện trưởng và giáo sư. Cách đây 2 năm, 2017, Cha Tolentino Mendoxa được Đức Thánh Cha mời giảng tĩnh tâm cho giáo triều Roma, và tháng 6 năm ngoái (2018), được bổ nhiệm làm Tổng giám mục Thư viện trưởng kiêm Văn Khố trưởng của Tòa Thánh, và nay thăng Hồng Y. Ngài cũng là một thi sĩ nổi tiếng của Bồ Đào Nha.
Vị cao niên nhất trong số 10 tiến chức Hồng Y là Cha Michael Czerny, 73 tuổi (1946), thuộc dòng Tên, người Canada gốc Tiệp, Phó Tổng thư ký Phân bộ di dân và tị nạn, thuộc Bộ Phát triển nhân bản toàn diện. Đây là lần đầu tiên một vị Phó Tổng thư ký của một cơ quan Tòa Thánh được phong làm Hồng Y.
Cha Czesny thuộc tỉnh dòng Tên Canada, đậu tiến sĩ về các môn học liên ngành (Studi interdisciplinari) tại đại học Chicago, Hoa Kỳ, và đã từng làm Phó viện trưởng đại học Trung Mỹ ở San Salvador, Giám đốc Học viện về nhân quyền tại Đại học này. Sau đó Cha làm Tổng thư ký về Công lý hòa bình tại Trụ Sở Trung Ương của dòng Tên ở Roma. Năm 2016, cha được Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm làm Phó Tổng Thư ký Phân Bộ di dân và tị nạn và gần đây, ngài cử cha làm Tổng thư ký đặc biệt của Thượng Hội đồng Giám mục đặc biệt về miền Amazzonia.
Đức Thánh Cha Phanxicô đặc biệt quan tâm đến vấn đề di dân và tị nạn, nên khi lập Bộ Phát triển nhân bản toàn diện, hiện do Đức Hồng y Peter Turkson làm Bộ trưởng, Đức Thánh Cha đích thân đảm trách Phân Bộ di dân và tị nạn, và bổ nhiệm hai linh mục Phó Tổng thư ký thay ngài điều hành Phân bộ này, đó là Cha Czesny dòng Tên và Cha Fabio Baggio, người Italia, thuộc dòng Scalabrini, chuyên về di dân.
Vị cao niên nhất trong số 3 Hồng Y tân cử trên 80 tuổi là Đức Tổng giám mục Michael Louis Fitzgerald, 82 tuổi (1937) người Anh thuộc Hội thừa sai Phi châu, nguyên là Tổng thư ký Hội đồng Tòa Thánh đối thoại liên tôn từ năm 1987 và 5 năm sau đó trở thành Chủ tịch Hội đồng này. Nhưng chỉ 4 năm sau, 2006, Đức Thánh Cha Biển Đức 16 bổ Đức Tổng giám mục Fitzgerald đi làm Sứ thần Tòa Thánh tại Ai Cập và 6 năm sau thì về hưu, khi tròn 75 tuổi. Việc bổ nhiệm này bị dư luận coi là một sự “giáng chức”.
Người ta không biết lý do việc bổ nhiệm khác thường này, có người cho đó là một sự điều chỉnh lại đường hướng thỏa hiệp của Đức Tổng giám mục Fitzgerald với Hồi giáo. Và nay, mũ đỏ trao cho Đức Tổng giám mục dường như là một sự “phục hồi”.
Hồng Y đoàn do việc bổ nhiệm thêm 13 Hồng Y
Tổng số các thành viên Hồng Y đoàn sau ngày 05/10 tới đây sẽ là 228 vị, nếu không có vị nào qua đời trong vòng hơn 1 tháng tới đây. Trong số này có 128 vị Hồng Y cử tri, tức là vượt quá mức 120 vị do luật hiện hành ấn định. Tuy nhiên tình trạng này chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn vì trong khoảng thời gian từ ngày 7 đến 15/10 sẽ có 4 Hồng Y tới 80 tuổi, và từ ngày 16/10 năm nay, số Hồng Y cử tri sẽ là 124 vị. Sau đó sẽ có thêm 4 Hồng Y tròn 80 tuổi trong năm 2020 và con số sẽ trở lại mức 120 vị.
Trong số 128 Hồng Y cử tri, có 52% tức là 67 vị do Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm, 42 vị do Đức Giáo Hoàng Biển Đức 16 chọn và 19 vị do Đức Gioan Phaolô 2 bổ nhiệm.
Xét về quốc tịch, có 55 Hồng Y cử tri là người Âu Châu, trong đó có 22 vị người Italia, tương đương với 43%. Có 23 Hồng y cử tri người Mỹ châu la tinh, tức là 18%, 13 vị Bắc Mỹ, chiếm 10%. Số Hồng Y cử tri người Phi châu là 17 vị, Á châu 16 vị và sau cùng là 4 Hồng Y cử tri thuộc Úc châu.
Ngoài ra, có 3 vị thuộc dòng Tên, 1 vị Don Bosco, 1 vị Capuchino, 1 vị dòng thánh Comboni, sau cùng 1 vị thuộc Hội thừa sai Phi châu, quen gọi là các cha dòng Trắng.
G. Trần Đức Anh, O.P. – Roma