Theo truyền thống tốt đẹp của anh em, để chuẩn bị cho ngày lễ mừng kính Thánh Alberto Cả, bổn mạng tu viện (15/11), anh em đã tổ chức một buổi Tĩnh tâm và thường huấn.
Mặc dù suốt năm qua, cơn đại dịch Covid-19 khiến mọi sinh hoạt tôn giáo và xã hội bị ngưng trệ; mọi người phải đối mặt với nhiều biến động và khó khăn trong cuộc sống… nhưng niềm tín thác và niềm hy vọng Kitô giáo luôn mời gọi mọi tín hữu và nhất là những người sống đời thánh hiến tìm ra dấu chỉ của thời đại để canh tân đời sống chính mình cũng như anh chị em trong tình hiệp thông và liên đới.
Dưới ánh sánh của tri thức thánh khoa mà thánh Alberto đã để lại cho Dòng và cho hậu thế, anh em trong tu viện, đã cùng nhau đi tìm một lối chiêm niệm và suy tư qua đề tài: “Thử kết nối thánh Alberto với thông điệp Fratelli Tutti”, do cha Giuse Ngô Sĩ Đình, OP. trình bày.
Trong bài chia sẻ, vị thuyết trình đã nhắc lại cho anh em những cột mốc đáng nhớ của anh em Dòng Thuyết Giáo:
- Sinh nhật lần thứ 800 của Cha Thánh Đa Minh, đồng bàn với Cha Thánh: chia sẻ lương thực vật chất và tinh thần cùng đời sống thiêng liêng.
- Hướng tới 400 năm Đức Thánh Cha Gregorio XV phong chân phước Alberto (1622)
- 90 năm Đức Thánh Cha Pio XI phong hiển thánh Alberto 1931 và 80 năm thánh nhân được nhận làm bổn mạng các nhà khoa học tự nhiên (1941)
- 1 năm thông điệp Fratelli Tutti (03.10.2020)
Với những cột mốc thời gian đáng nhớ này, vị thuyết trình đã dẫn dắt anh em từng bước nhận ra sự nối kết giữa thông điệp Fratelli Tutti và vai trò của thánh Alberto trong trào lưu tư tưởng của thần học Công Giáo.
Nhìn lại bối cảnh lịch sử vào thế kỷ XIII – thời của thánh Alberto, giữa lúc nền tảng của ngành khoa học tự nhiên do Aristote xây dựng bị đặt vấn đề thì thánh Alberto bênh vực Aristote và công kích David thành Dinant, người đã làm sai lạc triết học Aristote. Phải cần tới vài thập niên, người ta mới hiểu đúng nghĩa các tác phẩm của Aristote. Đặc biệt hai vấn nạn lớn mà người ta khó chấp nhận từ triết học Aristote:
1/ Thế giới này tồn tại từ vĩnh cửu. Chính thánh Augustinô cũng đã kết án Aristote về chủ trương này. Thuyết sáng tạo chỉ có trong mặc khải, vì Aristote muốn tránh quan niệm hữu thể đệ nhất sinh ra thế giới này.
2/ Vai trò của các tác nhân tự nhiên trong việc sản xuất. Aristote dường như hạ thấp vai trò của Thiên Chúa trong thế giới này. Chẳng hạn người thợ đóng chiếc bàn từ đống gỗ, cái mô thể của cái bàn ở đâu ra? Thánh Bonaventura trong “Thuyết về nguyên lý hạt giống” cho rằng mô thể bàn đã có trong gỗ như hạt giống, bác thợ mộc chỉ làm cho sinh hoa kết trái. Aristote và sau này thánh Alberto, thánh Tôma cho rằng bác thợ mộc cho cái bàn một cái mô thể. Như vậy các vị đề cao yếu tố tác nhân. Nhấn mạnh sự góp phần của các tác nhân đệ nhị, như nguyên nhân tác thành trong việc đem lại các mô thể mới.
Công trình trước tác của thánh Alberto được coi là một bộ bách khoa toàn thư, trong đó ngài phân loại tất cả các loài động vật ở Bắc Âu được biết đến vào thời đó; mô tả chi tiết về sự sinh sản của côn trùng, sự phát triển của gà, cá và động vật có vú.
Công trình đồ sộ hoàn tất khoảng năm 1270, ít năm trước khi thánh Tôma qua đời (1274) gồm 26 cuốn, trong đó có tới 19 cuốn đầu tiên bình giải các tác phẩm của Aristote. Mà chúng ta biết Aristote được coi như triết gia duy vật quan trọng của thời thượng cổ. Chắc chắn thánh Alberto bình giải Aristote không theo hướng duy vật của ông, nhưng nhìn nhận phẩm giá của sự vật trong thế giới tự nhiên này.
Thánh Alberto cũng viết những cuốn bách khoa toàn thư tương tự về khoáng chất: De Mineralibus, và về thực vật: De Vegetabilibus. Công trình cuối cùng này bao gồm một nghiên cứu về tác động tương ứng của ánh sáng và nhiệt độ đối với sự phát triển của thực vật, cũng như câu hỏi về việc cấy ghép.
Hẳn ngành hoá học ngày này còn mang ơn thánh Alberto vì ngài là người đầu tiên ghi chú (1250) về nguyên tố Asen, tiếng việt gọi là thạch tín, một loại hoá chất độc hại, mà ngày nay còn được sử dụng trong thuốc trừ sâu, diệt cỏ…
Trước khi viết hai thông điệp Laudato Si và Fratelli Tutti dường như chúng mang màu sắc của thánh Phanxicô, thông điệp Amoris Leatitia lại như áp dụng nguyên tắc của thánh Tôma Aquinô.
Vẫn trong trào lưu nhìn nhận thực tại này, có một giá trị hẳn đã là chiếc cầu nối để hai thông điệp Laudato Si và Fratelli Tutti tiếp tục được nhìn nhận và cần phải mở rộng trong tương quan huynh đệ, đến với anh chị em không phân biệt biên giới và đến tận thế giới tự nhiên này.
Qua vài sự kiện thời thánh Alberto, chúng ta có thể kết luận rằng, chính thánh nhân đã dẫn đường cho người môn sinh ưu tú của mình là thánh Tôma Aquinô trong thái độ can đảm đón nhận triết học Aristote. Rõ ràng thánh Alberto đã sống điều mà ngày nay thông điệp của Đức Thánh Cha Phanxicô đang cổ võ trong Giáo hội: mở rộng con tim và tư tưởng đến với những người khác. Không khép kín lại trong cá nhân, phe nhóm, mà lý do chính yếu của việc khép kín này là sợ hãi và ích kỷ.
Kết thúc buổi thuyết trình, cha bề trên Giuse Phạm Hưng Thịnh, OP. đại diện anh em cám ơn thuyết trình viên Giuse đã chia sẻ những ưu tư và cảm nghiệm trong cuộc sống, nhất là trong vai trò của một người mang sứ điệp Caritas, kết nối mọi người và mọi thành phần trong xã hội, chung tay đưa con người xích lại gần nhau hơn, giống như công trình mà anh em trong tu viện đang xây dựng để hướng tới phục vụ mọi nhu cầu của anh chị em.