Góp lửa cho hạnh phúc gia đình
Các chuyên viên gia đình hay tâm lý đã vận dụng nhiều cách để chữa trị những rạn nứt, những khủng hoảng trong gia đình; nhưng ít có ai nghĩ đến cách phải nhờ đến sức mạnh thiêng liêng, đó là sức mạnh của đời cầu nguyện.
Nhiều gia đình đã không còn “lửa”của Tình Yêu như thuở ban đầu nữa vì không bao giờ mời Chúa Giêsu
hiện diện và đồng hành cùng với gia đình mình.
Dẫn nhập
Trên thế giới, chỉ trong khoảng thời gian ngắn, qua các phương tiện truyền thông, chúng ta biết được tin tức của biết bao tai nạn thương tâm đã xảy ra dưới nhiều hình thức, cướp đi sinh mạng bao ngườivô tội.
Ta có thể kể ra đây vài tai nạn điển hình: vụ máy bay Comet của Anh Quốc bị nổ ngay trên đường băng làm toàn bộ phi hành đoàn và hàng trăm hành khách thiệt mạng; hoặc sự việc xảy ra về số phận chuyến bay 992 của hãng hàng không Dana Air trên máy bay Mc Donnell Douglas MD – 82 đã đâm xuống khu vực ngoại ô Lagos, Nigeria vào ngày 3/6/2012. Rồi vụ chìm phà Sewol ở Hàn Quốc (16/4/2014), vụ nổ nhà máy điện nguyên tử Chernobyl (26/4/1986) ở Pripyat, Ukraina cũng như vụ lật cầu treo Chu Va 6 (24/2/2014) tại Tam Đường, Lai Châu… Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tai nạn, nhưng ở đây xin được đề cập đến khả năng lỗi về kỹ thuật hay một sự rạn nứt xuất hiện trong các bộ phận máy móc nơi các công trình hay phương tiện giao thông này. Khởi đầu chỉ là những vết nhỏ, không đáng gây ra những tai nạn kinh hoàng, nhưng dần dần với tác động của nhiều yếu tố bên ngoài khác nữa nên đã gây ra những đổ vỡ to lớn không ai lường trước được.
Thế giới chúng ta hôm nay cũng đang đứng trước sự rạn nứt có thể kinh hoàng và gây ra nhiều cảnh thương tâm và tồi tệ hơn đó là rạn nứt mối tương quan liên vị, mối quan hệ giữa người với người. Trong đó, tình trạng khủng hoảng và đổ vỡ nơi các gia đình đang là nỗi nhức nhối cho cả Xã hội và Giáo hội. Nền đạo đức luân lý của không ít gia đình đang đứng bên bờ vực thẳm. Đời sống vật chất của xã hội tiêu thụ và hưởng thụ đang chực để nuốt chửng các giá trị đạo đức truyền thống của gia đình, thậm chí cả việc sống đời tâm linh. Có lẽ khi nhìn vào vấn đề, chúng ta dễ dàng đổ cho hoàn cảnh xã hội biến động đã kéo theo những hệ lụy đáng tiếc này. Thật thì không sai, đó cũng là một trong những nguyên nhân nhưng không thể lại đổ hoàn toàn trách nhiệm cho hoàn cảnh mà không một chút nhìn lại chính mỗi người, đặc biệt là những người vợ, người chồng, người con trong gia đình, là thành phần nòng cốt của xã hội.
Thật ra mà nói, ngày nay người tín hữu Công Giáo trên thế giới, trong đó người Công Giáo Việt Nam càng đi sâu vào những ngõ ngách của xã hội, càng dễ lún sâu và lạc lối : từ những suy thoái giá trị nhân cách, luân thường đạo lý, đến những xơ cứng trong việc sống đời sống tâm linh. Dần dần, đánh mất truyền thống cầu nguyện trong gia đình vốn đã có truyền thống tốt đẹp từ thời cha ông ngày xưa. Bầu khí chan hòa tình người, tình vợ chồng, cha mẹ, con cái sum họp đầm ấm, quây quần bên nhau trong những bữa cơm chung gia đình hay những giờ đọc kinh tối chung, giờ đây xem ra rất hiếm hoi. Cha mẹ vì quá lo lắng với công ăn việc làm mà bỏ bê con cái cho chúng muốn làm gì thì làm, hoặc thiếu sự giáo dục đức tin, nhân bản cho chúng. Vợ chồng không còn thời gian để sống cho nhau, để tìm hiểu, để cảm thông và yêu thương nhau.
Nhiều gia đình đã không còn “lửa” của Tình Yêu như thưở ban đầu nữa vì không bao giờ mời Chúa Giêsu hiện diện và đồng hành cùng với gia đình mình. Cha ông chúng ta thật chí lý khi nói “Hãy cầu nguyện một lần trước khi ra trận, hãy cầu nguyện hai lần trước khi lập gia đình. Song phải cầu nguyện luôn luôn sau khi lập gia đình để bảo tồn hạnh phúc”.
1. Những mẫu gương sống đời cầu nguyện – một động lực căn bản cho đời sống gia đình
a. Trong Cựu Ước
Ngay từ những chương đầu của sách Sáng Thế, việc cầu nguyện được diễn tả trong mối tương quan giữa Thiên Chúa và con người. Thiên Chúa đi dạo trong vườn và trò chuyện thân tình với con người (St 3, 8). Ông Aben dâng những con chiên đầu lòng lên cho Thiên Chúa (St 4, 4).
Các tổ phụ, các ngôn sứ và vương đế cũng là những mẫu gương sáng ngời sống đời cầu nguyện. Chẳng hạn tổphụ Apraham đã dành nhiều dịp để cầu nguyện với Thiên Chúa, khi được Thiên Chúa cho biết những dự định Ngài sẽ thực hiện trong cuộc đời ông; và chính nhờ biết mở lòng đón nhận mối tương giao thân tình với Chúa mà ông được củng cố đức tin vững mạnh nơi Thiên Chúa.
Đối với các ngôn sứ, qua đời sống cầu nguyện, các ngài đã tìm được ánh sáng và sức mạnh giúp Dân Chúa tin và hoán cải tâm hồn. Môsê là mẫu người tiên phong cho đời chiêm niệm. Thiên Chúa, Đấng đã gọi ông từ bụi gai bốc cháy, tiếp xúc thường xuyên và lâu giờ với ông “diện đối diện”. Chính nhờ mối liên lạc thân mật này mà ông đã kín múc được sức mạnh Thần Linh để lãnh đạo Dân Chúa trong hành trình tiến về Đất Hứa; mặt khác, ông cũng đóng vai trò trung gian chuyển cầu cho Dân trong thời gian này.
b. Trong Tân Ước
Gia đình Nazareth là gia đình Thánh vì nơi đây quy tụ những con người thánh thiện, luôn đặt đời mình trong bàn tay quan phòng của Thiên Chúa và là gia đình mẫu mực cho các gia đình Kitô hữu. Có “Cha Thánh”, “Mẹ Thánh” và “Con Thánh” luôn sống hiệp thông với Thiên Chúa. Đây quả là một gia đình luôn có Chúa hiện diện. Cuộc đời các Ngài luôn gắn chặt với cầu nguyện trong âm thầm và khiêm tốn. Các Ngài như những tấm gương thuần khiết, luôn đặt niềm cậy trông và hướng về Thiên Chúa Ba Ngôi.
Với Mẹ Maria, nhờ đời sống kết hiệp mật thiết với Chúa, Mẹ đã hoàn toàn trút bỏ ý riêng, bất chấp mọi đắng cay và tủi nhục để thưa lên “ tôi xin vâng như lời Thiên thần truyền” (Lc 1, 38)… Qua lời thưa “Fiat”, Mẹ phó thác trọn vẹn bản thân cho Thiên Chúa để Thánh Ý Người được thực hiện nơi Mẹ. Mẹ nhận ra nhu cầu của loài người trong tiệc cưới Cana và cũng không quên bổn phận của mình là chuyển cầu cho con người. Theo Chúa trong cuộc sống công khai và cho tới khi Mẹ can đảm đứng trên đỉnh đồi Núi Sọ, Mẹ luôn hiện diện bằng chính đời sống thầm lặng và chuyển cầu của mình. Bên cạnh đó, một mẫu gương tuy âm thầm, lặng lẽ nhưng cũng phần nào diễn tả đời rạng ngời hương thánh thiện nhờ đời sống cầu nguyện, đó là gương Cha Thánh Giuse. Thánh Giuse, sau khi nhận biết Thánh Ý Thiên Chúa, đã mau chóng đón nhận Maria và Hài nhi Giêsu mà không một lời chất vấn và than thở. Suốt cuộc đời, Ngài chỉ âm thầm lắng nghe và thực thi những gì Chúa truyền dạy (Mt 2, 14).
Và cuối cùng, Chúa Giêsu là dung mạo của một nhà cầu nguyện tuyệt vời. Người không những cầu nguyện với Thiên Chúa mà còn dạy cách cầu nguyện cho các Tông Đồ. Người đã học những công thức cầu nguyện nơi Mẹ Người là hằng ghi nhớ và suy niệm trong lòng về những điều cao cả. Người đã học được những lời kinh và những cách thức cầu nguyện của dân tộc, tại Hội Đường Nazareth và tại Đền thờ. Đặc biệt, biến cố năm mười hai tuổi, Người đã bộc lộ suối nguồn thầm kín trong cầu nguyện bằng tâm tình hiếu thảo với Chúa Cha (x. Lc 2, 49).
Bước vào đời sống công khai, Tin mừng cho thấy Người cầu nguyện liên lỉ, mọi nơi mọi lúc: trên núi cao, nơi thanh vắng, giữa đêm khuya, khi rao giảng và chữa bệnh. Đặc biệt, Người cầu nguyện trước những thời điểm quyết định của sứ vụ: chịu Phép Rửa (Lc 3, 21), Hiển Dung (Lc 9,28) chọn mười hai Tông Đồ, trước khi Phêrô tuyên xưng Người là Đức Kitô của Thiên Chúa và lúc Người cầu nguyện cho vị thủ lãnh các Tông Đồ khỏi mất lòng tin…
Hình ảnh Chúa Giêsu giang tay trên Thánh Giá luôn mãi là tư thế cầu nguyện, mời gọi chúng ta bước vào đời sống cầu nguyện với Người, nhờ Người và trong Người để thông phần vào sự sống mới trong vinh quang Chúa Cha. Lời cầu nguyện của Người luôn là tâm tình chúc tụng, ngợi khen và tạ ơn Chúa Cha trong sự hiệp thông sâu xa. Những lời nói và việc làm của Người bộc lộ những gì Người cầu nguyện trong thầm kín, vì Người cầu nguyện thế nào thì Người cũng sống và thể hiện như vậy. Quả thực, cả cuộc đời Người đều là lời cầu nguyện vì Người luôn sống trong sự kết hiệp với Cha mình. Những tấm gương ấy mời gọi các gia đình Kitô hữu đặt Chúa làm trung tâm của đời sống chung trong gia đình, thường xuyên tìm kiếm thánh ý Chúa qua cầu nguyện và lắng nghe Lời Chúa, dù khi được bình an hay khi phải đối diện với những khó khăn, thử thách. Sống theo thánh ý Chúa không là chuyện dễ dàng, nhất là trong một thời đại mà những giá trị Phúc Âm bị coi như lỗi thời và lạc hậu.
2. Gia đình Kitô hữu có thể trở thành cộng đoàn cầu nguyện không?
Có lẽ vì chúng ta hiểu cầu nguyện theo cách rất cao xa nên cũng ngại nghĩ đến cầu nguyện, nhưng thực chất cầu nguyện chính là cuộc gặp gỡ và đối thoại thân mật với Thiên Chúa như cuộc gặp gỡ và đối thoại của Chúa Giêsu và người phụ nữ Samaria bên bờ giếng Giacóp (x. Ga 4,1-20) là việc cầu nguyện rồi.
Chúa đến ngỏ lời với con người, khơi dậy nơi con người nỗi khát khao sâu thẳm và giúp con người khám phá ra Người là Đấng duy nhất lắp đầy nỗi khao khát đó. Cầu nguyện cũng là lời đáp trả Đức tin và tình yêu của con người trước lời hứa ban ơn cứu độ của Chúa và cũng là sự đặt mình trước sự hiện diện của Thiên Chúa.
Nhìn vào Thánh Gia, có lẽ chúng ta cũng ao ước gia đình mình sẽ sống hạnh phúc, tràn đầy Tình Yêu và thánh thiện như thế? Liệu chúng ta có làm được chăng? Có thể nói cách tự tin rằng, không gì là không thể làm được, điều quan trọng là chúng ta có quảng đại và nỗ lực hết mình để dám sống cho những điều đó không? Có can đảm để thân thưa, tâm sự với Chúa, có đủ khiêm tốn hay dám nói với Chúa tất cả những gì đang xảy ra nơi gia đình mình, mời Chúa vào đồng hành với gia đình mình, để Chúa định hướng và dẫn dắt gia đình mình đi không?
Cuộc sống vốn đã hàm chứa biết bao vấn đề phức tạp nhưng để sống cho hợp với “thời cuộc” quả là không đơn giản. Bởi vì, Ý Chúa không phải lúc nào cũng rõ ràng tỏ hiện, lúc nào cũng phù hợp và đi theo sự sắp xếp của chúng ta nhưng Ý Chúa lắm lúc lại đòi hỏi mỗi chúng ta phải tìm kiếm trong cầu nguyện và suy nghĩ, nhiều lúc trong tăm tối, khủng hoảng. Nhìn lại những biến cố thăng trầm mà gia đình Thánh Gia đã trải qua mới nghiệm thấy được các Ngài đã sống với Chúa mật thiết đến mức nào. Trước sự kiện Đức Maria thụ thai, thánh Giuse không hiểu được và phải ứng xử thế nào cho phải, vì: “Ông Giuse là người công chính và không muốn tố giác bà, nên mới định tâm bỏ bà cách kín đáo” (Mt 1,19). Đức Maria cũng hết sức ngỡ ngàng trước tiếng gọi của Chúa: “Việc ấy làm sao xảy ra được vì tôi không biết đến việc vợ chồng” (Lc 1,34). Cả hai Đấng lấy làm ngỡ ngàng khi nghe trẻ Giêsu trả lời: “Sao cha mẹ lại tìm con? Cha mẹ không biết là con có bổn phận ở nhà của Cha con sao? Nhưng hai ông bà không hiểu lời Người nói” (Lc 2,49-50). Khi đã khám phá ra thánh ý Chúa, các ngài sẵn lòng đón nhận, dù phải hi sinh và chịu nhiều đau khổ như lời cụ Simêon nói với Đức Maria: “Về phần bà, một lưỡi gươm sẽ đâm thâu tâm hồn bà” (Lc 2,35).
Phải chăng, có tâm hồn cầu nguyện, luôn sẵn sàng để lắng nghe Thánh Ý Chúa mới có đủ dũng khí để đón nhận những biến cố, nghịch cảnh xảy đến cho chính mình và gia đình một cách trọn hảo như thế. Thật vậy, muốn được như thế, gia đình chúng ta phải là gia đình mà Thiên Chúa thật sự chiếm địa vị tối thượng tuyệt đối trong bậc thang các giá trị, nếu không mọi trật tự sẽ đảo lộn. Có Chúa, gia đình sẽ trở thành một gia đình cầu nguyện. Tuy nhiên, muốn có Chúa hiện diện trong gia đình, chúng ta phải sống đời cầu nguyện: “Chúa Giêsu hiện diện trong gia đình khi vợ chồng, cha mẹ, con cái cùng cầu nguyện, và khi đó, chính cuộc sống gia đình trở thành lời kinh sống động.”1 Gia đình Kitô hữu là nơi chốn đầu tiên để học cầu nguyện, đặc biệt với các trẻ nhỏ, kinh nguyện hằng ngày của gia đình là chứng từ đầu tiên về ký ức sống động của Hội thánh luôn được Chúa Thánh Thần nâng đỡ (GLHTCG, số 2685).
Trong Tông thư “Kinh Mân Côi”, Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II nói:
Gia đình cùng nhau cầu nguyện là gia đình cùng nhau chung sống. Những phần tử của mỗi gia đình khi hướng mắt nhìn lên Chúa Giêsu, cũng lấy lại khả năng nhìn vào mắt của nhau, khả năng nói chuyện với nhau, khả năng tha thứ cho nhau và khả năng nhìn thấy giao ước yêu thương của họ được canh tân trong Thần Linh Chúa.2
Một khi đã có thói quen tốt về cầu nguyện chung, mỗi thành viên sẽ dễ dàng nói, suy nghĩ, hành động theo gương Thầy Chí Thánh, biến gia đình của mình thành một xã hội thu nhỏ tràn đầy niềm vui, bình an và hoan lạc.
3. Xây dựng gia đình Kitô hữu thành cộng đoàn cầu nguyện
a. Ý thức tầm quan trọng của cầu nguyện trong đời sống cá nhân và gia đình
Cầu nguyện là điều rất quan trọng đối với Kitô hữu vì đó là cách sống mật thiết với Chúa và giúp cho chúng ta có nguồn năng lực thiêng liêng nhằm vượt qua những khó khăn và thử thách trên bình diện cá nhân cũng như gia đình. Cầu nguyện được ví như hơi thở đối với cơ thể con người: hơi thở có vai trò đem dưỡng khí cho cơ thể thế nào thì cầu nguyện cũng đem sức sống thiêng liêng cho cá nhân và gia đình như vậy.
Một điều rất tự nhiên, chúng ta cứ thử hình dung nếu cây cối cần ánh sáng mặt trời để quang hợp và sinh trưởng, con người cần không khí để hít thở, sinh vật cần nước để sống thì cầu nguyện cũng cần cho đời sống của người Kitô hữu “như nai rừng mong mỏi tìm về suối nước trong, hồn con cũng trông mong được gần Ngài, lạy Chúa” (Tv 41, 2). Hơn bao giờ hết khi con người được chuẩn bị đầy đủ về vật chất cũng là lúc họ lại đói khát về nhiều thứ: đói khát sự sống, đói khát các giá trị sống chân chính, đói khát tình thương, sự tha thứ, đói khát nhu cầu tâm linh…, dù có khi họ cũng chỉ là một người vô thần hay một người chỉ sống Đức tin một cách hời hợt. Đứng trước những trạng huống của cuộc sống, khao khát được đến với Đấng Ban Sự Sống là điều không thể chối cãi được. Có thể nhìn vào một minh họa điển hình: “Năm 1998 khi tương quan giữa Mỹ và Irak căng thẳng đến cực độ, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Kofi Annan đã tới Bagdad để thuyết phục Irak ký vào thỏa ước hòa bình. Ông đã thành công vì chiến tranh đã không xảy ra ở vùng Trung Đông. Khi trở về, phóng viên báo chí hỏi : Ông đã làm gì trước chuyến đi? Ông đã trả lời : “Tôi đã cầu nguyện suốt đêm”. Vâng, “phải cầu nguyện luôn mãi không ngừng nghỉ” (Lc 18,1).
Đức Thánh Cha Phanxicô đã không ngừng nói cho con cái trên toàn thế giới nghe và suy nghĩ về một thế giới mà con người đang thuộc về, một thế giới đầy biến động, có nhiều điều khiến con người bận tâm:
Mối nguy hiểm lớn trong thế giới hôm nay do tác động của chủ nghĩa tiêu thụ là sự thất vọng và chán chường, phát xuất từ con tim tham lam điên cuồng chạy theo những khoái lạc chóng qua, và một lương tâm lu mờ. Bất cứ khi nào đời sống tâm hồn chúng ta bị bó chặt vào những quan tâm và lợi ích riêng của mình thôi, thì tâm hồn không còn chỗ cho tha nhân, cho người nghèo nữa. Tiếng nói của Thiên Chúa không còn được lắng nghe, không còn cảm nhận được niềm vui tĩnh lặng của tình yêu Chúa, và ước muốn làm điều lành cũng nhạt nhòa3.
Đức Thánh Cha cho thấy, cuộc sống hiện tại đã khiến cho con người không cảm nhận được những giây phút ngọt ngào hay những kinh nghiệm thiêng liêng được sống với Chúa trong những giờ cầu nguyện. Bởi thế, gia tăng việc cầu nguyện là một điều không thừa chút nào để phần nào làm sống lại ý thức sống tình hiệp thông với Thiên Chúa. Vì vậy, mỗi gia đình Kitô hữu trên thế giới, đặc biệt mỗi gia đình trong Giáo hội Việt Nam trong Năm Tân Phúc Âm hóa này cũng phải sống đời cầu nguyện và cùng với mọi người cầu nguyện thế nào cho phải. Mỗi thành viên trong gia đình, đặc biệt là ông bà, cha mẹ, con cái cần kiên trì và trung thành với các giờ cầu nguyện.
Gia đình nào có cầu nguyện, mỗi thành viên trong gia đình đó sẽ cảm nghiệm được hạnh phúc vì tình yêu, thời giờ dành cho nhau. Mặc khác, gia đình đó cũng tránh khỏi những bất hoà và xung đột vì đã giải quyết vấn đề bằng đối thoại và tha thứ. Nếu gia đình có những lo âu buồn phiền giữa bao thử thách gian nan thì cầu nguyện sẽ đem lại niềm vui và bình an. Nếu gia đình, xét như là một tế bào của xã hội, sống giữa những cám dỗ của sự xấu trong xã hội, thì cầu nguyện sẽ là thành luỹ che chở giữ gìn. Chính Thiên Chúa, Đấng đã kết hợp cha mẹ, Đấng đã ban con cái như hoa trái của tình yêu vợ chồng, sẽ là điểm nối kết mọi thành viên gia đình. Chính Thiên Chúa luôn ngự trong gia đình nếu họ luôn biết cầu nguyện với Người, luôn biết mời Người vào chính sinh hoạt thường ngày của gia đình và chắc chắn hoa trái của bác ái, hoan lạc, bình an, nhẫn nại, nhân hậu, từ tâm, trung tín, hiền hòa, tiết độ cũng được Thiên Chúa ban cho như những tia lửa sưởi ấm tấm lòng của gia đình, thắp lên niềm tin và hy vọng vào cuộc sống cũng như xua đi những lỗi lầm, thiếu sót, nghi kỵ, bất hòa trong gia đình.
b. Góp chút “lửa” cho đời sống gia đình thêm hương vị Tình Yêu và hạnh phúc
Xã hội càng tiến triển, con người càng bị phủ vây bởi biết bao cạm bẫy, chiều theo những xu hướng trần tục và bao hệ lụy kéo theo. Đứng trước thảm trạng đổ vỡ thật tồi tệ của các gia đình hiện nay như nạn ly hôn, ly dị lan tràn trong các gia đình, trẻ em bụi đời, các tệ nạn xì ke, ma túy, cờ bạc, giết người, hiếp dâm, tình trạng bạo lực, thiếu chung thủy… xảy ra nhan nhản đó đây từng ngày, đang gióng lên một hồi chuông báo động. Liệu trong tương lai, gia đình có còn chỗ đứng vững vàng nữa không nếu cứ trong tình trạng này?
Giáo hội không thể làm ngơ trước những vấn đề nhức nhối của xã hội bởi Giáo hội liên đới với nhân loại như các chi thể trong thân thể Đức Kitô. Giáo hội có thể nhận ra và tin tưởng rằng có cách để giúp giảm bớt những rạn nứt trong các gia đình và có thể sẽ tạo nên một cục diện mới là tạo nên những gia đình hạnh phúc, đó là việc thực hành đời sống cầu nguyện nơi các gia đình. Hội Đồng Giám Mục Việt Nam trong Thư chung năm 2013 đã không ngừng mời gọi con cái mình “Chúng tôi tha thiết xin anh chị em duy trì giờ kinh chung trong gia đình, và cố gắng đưa Lời Chúa vào giờ kinh này”4.
Với rất nhiều phương thức, ở đây chỉ xin đơn cử những phương cách rất đơn giản, có thể áp dụng với tất cả các phần tử trong gia đình.
Cầu nguyện cá nhân
Là Kitô hữu thì phải tập cho mình trở thành một “chuyên viên” cầu nguyện.Mỗi người phải biết cầu nguyện riêng với Chúa để có được kinh nghiệm riêng tư, và trải nghiệm cá nhân với Người. Đối với các gia đình, vai trò của những người cha, người mẹ rất quan trọng. Cha mẹ cần tập cho con cái biết cầu nguyện từ lúc còn thơ bé, làm cho chúng biết yêu thích giây phút cầu nguyện, đưa chúng đến chỗ dần dần khám phá ra Mầu Nhiệm Thiên Chúa và đối thoại cá nhân với Ngài.
Ông bà ngày xưa hay tập cho trẻ con biết cầu nguyện riêng vào mỗi buổi sáng khi ngủ dậy và tối trước khi đi ngủ với những kinh nguyện đơn sơ như đọc một kinh Lạy Cha, Kính Mừng, Sáng Danh và dâng lên Chúa lời cám ơn đã cho qua một đêm ngủ bình an hoặc xin Chúa gìn giữ cho đêm ngủ được bình an. Đó chính là những bước khởi đầu để con trẻ tập dần thói quen cầu nguyện, lớn lên chúng sẽ biết cách cầu nguyện và không bỏ quên giờ cầu nguyện. Và quả thật, nó mang lại hiệu quả thật đáng kể.
Để khẳng định trách nhiệm của gia đình trong sự thăng tiến đời sống thiêng liêng của con cái, Tông huấn Gia Đình đã nêu rõ:
Trên căn bản phẩm giá, trách nhiệm và sứ mạng, các cha mẹ Kitô hữu có bổn phận giáo dục con cái biết cầu nguyện, phải đưa chúng tới chỗ dần dần khám phá ra mầu nhiệm Thiên Chúa và đối thoại riêng với Ngài. Nhất là gia đình Kitô hữu đã nhận được những ân sủng và đòi hỏi phong phú của bí tích Hôn phối, nên ở đó ngay từ nhỏ, trẻ em phải được dạy dỗ để nhận biết và thờ kính Thiên Chúa cùng yêu mến tha nhân, theo Đức tin chúng đã lãnh nhận khi chịu phép Rửa Tội.5
Ở đây, có thể nói gương sáng của cha mẹ là điểm nhấn lớn trong việc giúp con cái sống đời sống đạo đức tốt, vì con cái có thấy cha mẹ chúng đạo đức, tham gia các giờ cầu nguyện thì mới mong chúng bắt chước mà đến tham gia các giờ cầu nguyện, vì “lời nói lung lay, gương bày lôi cuốn”. Chẳng thế mà gương sống cầu nguyện của cha mẹ cũng là một yếu tố đánh động lòng đạo đức của con cái, để lại trong tâm hồn con cái những tâm tình và ý thức cầu nguyện sâu đậm mà sau này khó có thể bị mất trong cuộc sống.
Cầu nguyện chung
Một hình thức cầu nguyện đơn giản có thể đem lại hạnh phúc cho mọi gia đình đó là việc cầu nguyện chung, kinh nguyện gia đình. Đối với người Công Giáo, việc cầu nguyện chung trong gia đình là yếu tố nền tảng để bảo vệ, duy trì và làm tăng trưởng hạnh phúc gia đình. Cuộc sống như một dòng xoáy khiến cho con người phải bôn ba, tất bật với trăm nghìn công việc bổn phận: học tập, buôn bán, làm công sở…, không phải lúc nào con người cũng có thể gặp mặt nhau, có khi cả ngày cha mẹ cũng không gặp mặt con cái của mình được. Thế nên, những bữa cơm gia đình, những buổi tối quây quần đọc kinh tối với nhau là không thể bỏ qua được. Đây là thời gian vợ chồng, cha mẹ và con cái trong gia đình nghỉ ngơi sau một ngày làm việc mệt nhọc và dâng lên Cha trên trời lời nguyện tạ ơn.
Chỉ khi cha mẹ cùng cầu nguyện với con cái, cha mẹ mới có thể đi sâu vào trong lòng con cái và để lại những dấu vết đức tin mà các biến cố đời sống không thể xóa nhòa được. Một cách cụ thể, chính việc đọc kinh tối chung, trong đó dành vài phát để cùng nhau đọc Lời Chúa. Đây là thời gian phù hợp để mọi người trong gia đình quy tụ lại để lắng nghe Lời Chúa, Lời Chúa sẽ thấm nhuần và trổ sinh hoa trái thánh thiện cho gia đình. Vì vậy, vai trò của những người làm cha làm mẹ trong gia đình là phối hợp và tổ chức linh hoạt đời sống sinh hoạt gia đình thế nào để tạo điều kiện cho các giờ kinh trong gia đình được tiến triển nhịp nhàng và sốt sắng. Đức Giáo Hoàng Phaolô IV kỳ vọng nơi vai trò linh hoạt sinh hoạt gia đình của người cha, người mẹ nên ngài ngỏ lời :
Hỡi các bà mẹ, chị em có dạy cho các con nhỏ của mình những lời kinh của người Kitô hữu không? Chị em có cộng tác với các linh mục để chuẩn bị cho chúng lãnh nhận các bí tích của thời niên thiếu: xưng tội, rước lễ, thêm sức không? Nếu chúng đau ốm, chị em có tập cho chúng quen nghĩ tới những sự đau khổ của Đức Kitô, quen kêu cầu sự giúp đỡ của Đức Mẹ Đồng Trinh và các thánh không? Chị em có lần hạt chung với chúng ở gia đình không? Còn anh em hỡi những người cha, anh em có biết cầu nguyện chung với con cái, với cộng đồng gia đình, ít là thỉnh thoảng không? Gương sống của anh em qua sự ngay thẳng trong tư tưởng và hành động, được hỗ trợ bằng ít nhiều kinh nguyện chung, quả là một bài học sống, một hành vi thờ phượng đáng tuyên dương. Như thế anh em đang đem bình an vào trong tổ ấm gia đình anh em: “Bình an cho nhà này”. Đừng quên rằng làm như thế là anh em xây dựng Giáo hội.
Được như thế, Chúa Giêsu sẽ hiện diện giữa gia đình và chúc lành cho gia đình. Nhiều người có kinh nghiệm đã chia sẻ, gia đình nào ít có giờ cơm chung và giờ kinh tối chung thì sẽ sớm thấy xuất hiện sự rạn nứt và đổ vỡ. Đáng tiếc thay, ngày càng có nhiều gia đình Công Giáo đã thay những giờ đọc kinh tối bằng những loại hình thức giải trí khác như : xem phim, truyền hình, điện thoại, tán gẫu trên mạng, tụ tập chơi bời trong các quán rượu, quán café hay tiệm net.
Cầu nguyện với cộng đoàn
Mỗi gia đình sẽ không thể tách rời và chỉ biết gia đình của mình nhưng là biết liên kết, hiệp nhất với các gia đình khác trong một cộng đoàn. Vì thế, cha mẹ cần nêu gương cho con cái biết sống tinh thần liên đới trách nhiệm với cộng đoàn. Có nghĩa vụ và bổn phận đối với những công tác chung của Giáo xứ, cùng nhau đến nhà thờ để thờ phượng và tạ ơn Thiên Chúa qua các giờ cử hành Phụng vụ như Thánh Lễ, việc đón nhận các Bí tích cũng như những sinh hoạt khác của cộng đoàn. Cha mẹ giúp con cái biết quý trọng những giờ cầu nguyện chung với cộng đoàn, tập cho chúng ý thức tầm quan trọng của Thánh Lễ để chúng cảm thấy yêu thích, phấn khởi và sốt sắng khi tham dự với cộng đoàn.
c. Cuộc sống gia đình hoàn hảo là một chứng từ để Loan báo Tin mừng hữu hiệu
Gia đình vừa là tế bào đầu tiên và sống động vừa là nền tảng của xã hội (FC 42), trong đó Gia đình Công Giáo là “ Giáo hội tại gia” (FC 61), với các bổn phận chính là đào tạo cộng đồng nhân vị, phục vụ sự sống, tham gia vào việc phát triển xã hội và tham gia vào đời sống và sứ mạng của Giáo hội. Ngay trong gia đình, vợ chồng chính là người loan báo Tin mừng cho nhau đầu tiên, là những hạt nhân đầu tiên tiếp nhận và lưu giữ hạt giống Tin mừng trong gia đình mình rồi đến cha mẹ là người nhóm lên cho con cái mình ngọn lửa đức tin, ngọn lửa của Lời Chúa.
Trong viễn tượng một cuộc Tân Phúc Âm hóa bằng chứng từ sống của gia đình, gia đình phải là hình ảnh của Thiên Chúa Tình Yêu hệ tại ở tình yêu phu phụ mà vợ chồng dành cho nhau, tình yêu phụ mẫu của cha mẹ đối với con cái, tình hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ, tình yêu huynh đệ của anh chị em trong gia đình. Con cái đã được hấp thụ nền giáo dục căn bản và vững vàng, được dạy dỗ trong một gia đình gia giáo, đạo đức chắc hẳn chúng cũng biết quan tâm đến các nhu cầu của người khác, biết tôn trọng, yêu thương và giúp đỡ những người thấp kém trong xã hội, cũng biết kiến tạo một nền văn minh tình thương.
Không phải chỉ các linh mục, tu sĩ mới có thể loan báo Tin mừng nhưng gia đình phải trở nên một không gian là nơi Tin mừng được thông truyền và từ đó Tin mừng chiếu tỏa ra. Chứng từ để cho người khác nhận ra Chúa nơi gia đình của chúng ta là cha mẹ phải làm gương sáng trong việc giáo dục con cái. Không cha mẹ nào có thể dạy con sống theo cách mà chính mình hiện tại không sống, con cái thấy rất rõ cách sống của cha mẹ và sẽ chịu ảnh hưởng rất mạnh những gì chúng trông thấy. Cha mẹ không thể nhắc con cái đọc kinh tối mà mình lại nằm xem phim hay chơi game. La rầy con không đi nhà thờ mà cha mẹ lại la cà ở các quán nhậu, quán café, siêu thị… Sáng sáng gọi con dậy sớm tham dự Thánh Lễ mà cha mẹ vẫn ung dung ngủ thì làm sao mà con cái có thể noi gương được. Vì thế, gương sáng vẫn là một chứng từ quan trọng và có thể cho người khác nhận ra khuôn mặt Thiên Chúa hiện diện nơi gia đình và loan báo cho thế giới biết rằng, Tình yêu nơi gia đình diễn tả Tình yêu Thiên Chúa dành cho nhân loại.
Tóm kết
Mỗi gia đình Công Giáo nếu xây dựng gia đình mình trên Tình Yêu Thiên Chúa đạt đến sự bền vững sẽ góp phần làm cho thế giới này giảm bớt đi những tình trạng khủng hoảng và đổ vỡ nơi gia đình. Ước gì những biến cố xảy ra trong cuộc sống gia đình là những cơ hội giúp cho các thành viên trong các gia đình biết bám víu và phó thác cuộc đời mình trong bàn tay quan phòng của Chúa. Và ước gì những cảm nghiệm và kinh nghiệm thiêng liêng nơi các gia đình là trường thanh luyện đời sống thiêng liêng giúp mỗi người sống mật thiết với Chúa mỗi ngày một hơn. Đức Thánh Cha Benedictô XVI nhấn mạnh “Bằng sức mạnh từ lời cầu nguyện, gia đình sẽ trở thành một cộng đoàn các môn đệ và nhà truyền giáo của Chúa Kitô” để đem Tin mừng của Chúa đến cho tất cả muôn dân.
Mary Nguyễn Hòa – MTG Qui Nhơn
—————————–
1. Thư chung HĐGMVN, số 6
2. Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II, Tông thư Kinh Mân Côi, số 41.
3. Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Tông huấn Evangelii Gaudium, số 2.
4. Thư chung của HĐGMVN năm 2013, số 6.
5. Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II, Tông Huấn Familiaris Consortio, số 60.