Truyện thánh Martin de Porres
Chương VII: Chuyến nghỉ hè ở miền quê
Vài tuần sau, mọi người trong tu viện hết sức ngạc nhiên khi thấy lũ chuột nhắt, chuột chù vâng lời Martinô, không một con nào còn ở trong tu viện. Thầy Michael, phụ trách phòng thánh không còn lý do nào để kêu ca phàn nàn về các con vật đã gặm nhấm khăn bàn thờ nữa. Chúng sống an bình ở vựa lúa và Martinô nuôi chúng hàng ngày.
Thầy Michael tự hỏi : “Thật lạ lùng. Martinô đã chỉ đường cho các con chuột. Ai có thể quên được chuyện cậu đã nói với một chú chuột ở trong vườn ? Chỉ một lát sau, cái tin này đã được loan ra cho mọi chú chuột. Tôi không thể tin được điều này nếu mắt tôi đã không từng chứng kiến. Chúng đã ra khỏi tu viện và đi theo một con đầu đàn. Thực sự, giống như cả một đoàn quân chuột đi diễu hành từ tu viện ra đến vựa lúa.”
Mặc dù chuột không còn cắn phá phòng thánh của thầy Michael nữa, nhưng trong tu viện vẫn còn điều lo ngại. Tu viện đang có một món nợ và Bề Trên không tìm ra cách giải quyết hoặc một ý tưởng nào để tính xem số tiền đang cần là bao nhiêu. Vấn đề gây lo lắng hơn nhiều. Nhiều người đã cầu nguyện và xin Chúa cho họ tìm ra giải pháp.
Martinô đã nhiều lần tự hỏi mình : “Tại sao tôi không nghĩ ra được một lối giải quyết nào cả ? Các cha, các thầy trong nhiều năm qua đã quá tốt đối với tôi. Thực ra tôi phải trở nên hữu dụng cho họ trong lúc khẩn cấp này ?” Nhưng ngày qua ngày, chẳng ý tưởng nào nảy đến với cậu. Sau cùng, làm thế nào để kiếm ra tiền ? Trong thành phố Lima này, người ta chỉ nghĩ rằng người da đen chỉ có thể là kẻ nô lệ, làm việc cho người da trắng cho đến khi chết vì khổ cực.
Một ngày kia, Martinô nhìn thấy cha Bề Trên đi ra khỏi cổng. Ngài đem theo vài bức tranh lớn và đi về hướng chợ. Martinô ngưng quét nhà, nhìn theo ngài, trái tim se thắt lại. Ánh nắng phản chiếu trên khung vàng của những bức tranh đắt giá, cũng chiếu trên nét mặt có vẻ mệt mỏi của cha Bề Trên, tóc của ngài đang đổi màu muối tiêu. Lần đó, cậu biết cha Bề Trên đang cố gắng để bán vài đồ vật quý giá trong tu viện và như thế có thể gom được món tiền.
Cậu thầm nghĩ : “Lạy Chúa, xin cho con một ánh sáng ! Đã chín năm qua con được sống ở tu viện, được có áo quần và của ăn. Bây giờ, xin hãy để con giúp lại những người đã giúp đỡ con lâu như thế.”
Chúa đã nghe lời cậu. Một ý nghĩ vụt nảy đến. Cậu chạy đuổi theo cha Bề Trên để xin ngài bán mình đi thay vì bán những bức tranh quý giá đó. Cậu còn trẻ và khoẻ mạnh. Có nhiều người giàu có ở Lima sẽ sung sướng mua cậu để có thêm nô lệ và sẽ trả cho Bề Trên một số tiền kha khá. Cậu đứng đó, với cái chổi trên tay. Niềm ao ước chỗi dậy trong lòng cậu. Hạnh phúc biết bao khi được làm người, vì chính Chúa đã yêu họ, đã sống với họ bằng ân sủng. Hạnh phúc là cho đi, chứ không phải tìm thoả mãn riêng cho mình. Vì cho đi thì có phúc hơn là nhận lãnh.
Qua được vài dẫy nhà, cha Bề Trên rất ngạc nhiên khi thấy cậu Martinô đi bên mình. Đúng cái cậu này đã chạy theo cha từ tu viện đến đây. Mặt cậu đỏ bừng, vừa nói vừa thở hổn hển : “Thưa cha, đừng bán những bức tranh, nhưng hãy bán con đi.”
Vị linh mục nhìn người thanh niên đứng cạnh mình. Mặt ngài nặng trĩu vì lo lắng, nhưng gánh nặng vơi đi khi ngài thấy tình yêu cháy sáng trong mắt Martinô.
“Bán con hả, Martinô ?”
“Vâng, thưa cha, như người nô lệ. Có lẽ con sẽ gặp được ông chủ biết xử với con như con đáng được xử, ông sẽ để con làm những việc nặng nhọc cho ông. Ở tu viện, con đã làm những việc rất nhàn hạ và con biết¼”
Cha Bề Trên đặt tay trên vai cậu, dịu dàng nói : “Con ơi, ai bảo con làm điều này ?”
“Chẳng ai cả, thưa cha. Con đã cầu nguyện trong thời gian qua để cha có thể trả nợ nhưng cha đã không tìm ra tiền. Con chắc chắn rằng cha sẽ tìm thấy ai đó sẽ mua con. Chúng ta có thể đi thẳng ra chợ bây giờ xem sao.”
Cha Bề trên đặt mấy bức tranh tại cột đèn. Ngài biết Martinô rất tốt, tử tế và độ lượng với hết mọi người. Nhưng cha không mong rằng lòng bác ái của cậu đi xa hơn thế. Cha nhìn thẳng vào mắt Martinô, một cái nhìn mới về cậu. Sự nhiệt thành của cậu Martinô trong việc phục vụ cho thấy tâm hồn cậu thật vĩ đại.
Cha Bề Trên nói : “Martinô, tu viện chúng ta không bao giờ quá nghèo đến nỗi chúng ta muốn con rời bỏ chúng ta. Không bao giờ.”
“Nhưng thưa cha, đây là cách để kiếm tiền¼” “Có những cái mà tiền không thể mua được con ơi, và một trong những cái đó là lòng trung tín. Hãy đi về và đừng lo lắng gì về vấn đề nợ nần nữa. Chúa sẽ chăm sóc chúng ta, Người sẽ lo liệu cho chúng ta.”
Martinô gật đầu. Mặc dầu thế lòng cậu vẫn nặng trĩu. Chương trình của cậu xem ra là tốt. Cha Bề Trên có lẽ chưa hiểu thấu cái lo lắng của những người giàu ở Lima, họ ao ước kiếm được những nô lệ trẻ và khoẻ mạnh. Có lẽ, nếu cậu giải thích rõ thêm chút nữa¼ Martinô vẫn còn đứng ở phố mải mê với những ý nghĩ như thế.
Bề Trên như đọc được ý cậu : “Không cần con phải giải thích cho cha. Cha hiểu rõ ngay từ lúc đầu rồi. Nhưng đợi một chút,¼ một ý nghĩ thoáng vụt lên trong cha¼”
Martinô hy vọng : “Vâng, thưa cha.” “Con ở với chúng ta chín năm rồi phải không ?”
“Vâng, thưa cha. Con 24 tuổi rồi và rất khoẻ mạnh, tráng kiện. Hay cha để con đi làm mướn cho người khác nhé¼”
“Con ơi, cha đã bảo con về những điều con suy nghĩ rồi, không phải là những tư tưởng đó.
Martinô, đã đến lúc con cần phải có thời giờ để nghỉ ngơi một chút. Chiều nay cha muốn con đi tới một cộng đoàn của chúng ta ở miền quê Limatambo. Việc đổi khí sẽ tốt hơn cho con. Nghỉ ở đó hai tuần và đừng có lo lắng gì hết, hiểu không.”
Đến lượt Martinô ngỡ ngàng quá sức. Nhưng cha Bề Trên không thèm để ý đến phản ứng của cậu. Ngài vội vàng ban phép lành cho cậu và cầm những bức tranh đi nhanh xuống phố. Nếu Chúa muốn, thì sẽ có người nào đó ở chợ mua các bức tranh cho ngài.
Martinô trở về tu viện và làm theo lệnh của Bề Trên. Cậu khởi hành về một tu viện ở miền quê ở Limatambo, nó cách xa thành phố khoảng mười dặm. Limatambo là nơi trồng đầy các cây oliva, bông gòn và mía. Mùa màng sung túc. Khi cậu bước đi trên những con đường làng, cậu thích thú với cảnh đẹp xanh tươi ngoạn mục. Sung sướng biết bao khi được ở đây thở hít không khí trong lành, nghe chim ca hót trong những bụi cây oliva và ngắm nhìn hoa mọc đầy trên các đồng cỏ.
Martinô nghĩ : “Tuy cha Bề Trên không muốn để tôi trở thành nô lệ, nhưng tôi vẫn cầu nguyện để ngài có cách trả hết nợ. Ở Lima có rất nhiều người giàu, chắc chắn một trong số họ có thể giúp ngài một chút.”
Martinô đã đi xa tu viện hơn hai dặm. Cậu thấy ba đứa trẻ rách rưới đang chơi ngoài đường. Chúng là trẻ da đen và có lẽ cha mẹ chúng sống ở một trong những túp lều nghèo nàn trát đất, rải rác ở vùng đất mênh mông Limatambo như những cái nấm.
Cậu nói : “Chào nhé !” Rồi cậu mỉm cười với chúng. Có hai đứa con gái và một đứa con trai.
Martinô hỏi chúng : “Chúng con khoẻ không ?”
Hai đứa con gái nhìn Martinô, hơi chút xấu hổ, nhưng đứa con trai tỏ ra không sợ hãi : “Chúng cháu đói lắm. Chú có gì ăn không ?”
Martinô nhìn vào cái thúng đang cầm ở tay. Có một miếng bánh nhỏ và vài trái cam cậu đem theo trước khi rời tu viện, phòng hờ khi cậu đói và khát nước khi đi dạo trên đường làng Limatambo. Bây giờ cậu cũng cảm thấy đói và cần ăn nhưng cậu nghĩ cậu có thể trở về và ăn tại tu viện. Đàng khác, cha mẹ của chúng có lẽ chẳng có đủ thức ăn cho chúng.
Martinô nói : “Tôi có ít bánh và vài trái cam. Các cháu ăn giúp tôi được không ?”
Mặt đứa con trai sáng ngời lên : “Chúng con được phép ăn hả ?” Những đứa con gái trở nên thân thiện cười với Martinô. Chúng không còn xấu hổ nữa !
Martinô và bọn trẻ là : Pedro, Maria và Clara, ngồi bên vệ đường dưới một gốc cây cọ già xum xuê, vươn nhánh đầy bụi đất dưới nắng mặt trời. Bánh và cam nhanh chóng biến mất, mặc dù cậu chẳng ăn tí nào.
Cậu bảo chúng : “Đừng để lại những miếng vụn. Sẽ không tốt nếu phí phạm những của tốt lành Chúa đã ban cho chúng ta.”
Nghe những lời này, Pedro úp ngược cái giỏ của Martinô và nói : “Chả còn tí vụn nào hết. Chúng cháu đói quá và ăn hết cả rồi.”
Đứa con gái 6 tuổi Maria, có bộ tóc đen và hơi quăn, được bện làm hai sợi, trèo lên đầu gối Martinô, nói một cách thân thiện : “Chú tốt bụng quá. Tại sao chú lại mặc áo bằng len trắng ?”
“Bởi vì tôi là một người Đaminh, Maria ạ.” “Điều đó có nghĩa là gì ?”
Martinô mỉm cười nhìn vào cặp mắt đen láy của nó đang nhìn cậu. “Một người Đaminh, có nghĩa là một người hiến dâng đời sống cho Chúa để có thể giúp chính người đó và những người khác vào Thiên đàng.”
Còn Clara lấy tay sờ vào gấu áo của Martinô : “Nhưng chú không là cha phải không ?”
“Không, tôi không là cha và tôi cũng chẳng là thầy nữa kia.”
“Như thế nghĩa là gì ?” “Tôi là một người ở đời nhưng thuộc về gia đình Dòng Thánh Đaminh sáng lập gần 400 năm trước đây. Thánh Đaminh là một vĩ nhân, một con người yêu Chúa hết sức và yêu các trẻ em nữa. Nói cho tôi biết, các em có biết tí gì về Người không ?”
Pedro và các cô bé gái lắc đầu. Chúng nài nỉ : “Hãy nói cho chúng cháu về Thánh Đaminh và về Chúa nữa đi chú Martinô. Chúng cháu rất thích nghe những chuyện đó.”
Martinô ở Lima được hai tuần. Mặc dầu đây là dịp nghỉ hè, nhưng cậu vẫn bận rộn. Mỗi sáng, cậu ra ngoài cánh đồng để đi dạo dưới ánh nắng mặt trời với ngọn gió hiu hiu và để làm những việc mà cậu có thể làm. Có ngày cậu trồng lại các cây oliva, ngày khác cậu đi thăm đoàn súc vật để xem chúng có khoẻ không ? Vì cậu biết thuốc, nên chẳng có gì là khó khăn để chữa các vết thương và các chỗ đau của chúng. Cậu săn sóc chúng nhẹ nhàng đến nỗi chúng không sợ khi thấy cậu trong bộ y phục trắng đen ấy tiến lại gần chúng.
Mọi người ở Limatambo nói với nhau rằng : “Chàng thanh niên này thật là tuyệt vời. Chúng ta phải xin cha Bề Trên tu viện Đaminh gửi cậu đến đây thường xuyên với chúng ta.”
Nhưng rồi hai tuần đã trôi qua. Martinô biết mình sẽ trở về tu viện. Cậu rất thích nghỉ hè ở nông trại ; thở hít không khí trong lành, đi dạo ở miền quê và thăm nom người lân cận. Cậu đã quen các em nhỏ ở đó, và đã dành nhiều giờ dạy chúng biết giáo lý, cũng như kể cho chúng nghe những câu chuyện Thánh Kinh.
Khi thấy mặt bọn trẻ đứa nào đứa nấy chảy dài ra vì buồn khi nghe nói cậu phải trở về tu viện Thánh Đaminh. Cậu nói : “Tôi sẽ trở lại. Cứ đợi xem. Nhưng có một điều tôi muốn các em phải nhớ.”
Pedro kêu lên : “Em biết rồi. Cứ thử hỏi em xem, Martinô ?”
“Được rồi, vậy đó là cái gì ?” “Anh muốn các em nhớ là Chúa yêu thương các em, khi các em làm điều tốt, không bao giờ các em bị cô đơn, vì Chúa ở trong lòng các em.”
Martinô mỉm cười vặn thêm : “Pedro ơi, em chỉ là một cậu bé da đen, làm sao Chúa có thể ở trong lòng em khi em đen đủi thế này ?”
“Bởi vì Người dựng nên chúng ta như vậy. Người muốn có người da trắng, có người da vàng, có người da đen và có người lai¼ Vì Chúa muốn dựng nên nhiều loại người khác nhau trên mặt đất, nên Người cũng dựng nên nhiều nơi để họ ở. Người yêu quý hết mọi người, miễn là họ trở nên trong sạch và xứng đáng cho Người đến cư ngụ.”
Martinô gật đầu. Tất cả các trẻ em nghèo ở Limatambo đã học bài học này. Một bài học xem ra nhiều người lớn và nhiều bộ óc vĩ nhân chưa hiểu thấu.