Thánh Giuse Trong Thánh Kinh
Bài 4 : Người Công Chính
“Ông Giuse, chồng bà, là người CÔNG CHÍNH.
và không muốn tố giác bà” (Mt 1,19).
Khi tường thuật thái độ của thánh Giuse trước sự kiện thụ thai “lạ lùng” của Đức Maria, thánh Matthêu đã gọi ngài là người công chính. Từ ngữ đó vắn vỏi, nhưng thật sự đã diễn tả được điều trọn vẹn đức tính chính yếu nơi thánh Giuse.
Các nhà chú giải thường cố gắng giải thích sự công chính của thánh Giuse dựa trên hành vi “không muốn tố giác” Đức Maria. Điều đó đúng nhưng chắc chắn là không đủ. Thực sự, công chính không phải chỉ là do một hành vi nào đó, nhưng thiết yếu là một trạng thái của tâm hồn, là một thái độ nền tảng của mọi hành vi, lúc này hay lúc khác của con người, nhất là sự công chính phải là một sự sẵn sàng đón nhận Thánh Ý Thiên Chúa trong cuộc đời mình.
Sự công chính đích thực, trước tiên phải là một sự thành thực với chính mình, lắng nghe tiếng lương tâm và can đảm thi hành những gì lương tâm nói cho biết là chính đáng, là điều Thánh Ý Thiên Chúa. Đó là một sự công chính sâu xa trong tâm hồn chứ không phải chỉ là hành vi bên ngoài. Tin mừng nói rằng thánh Giuse không muốn tố giác…nên định tâm lìa bỏ cách kín đáo…Điều đó cho thấy thánh Giuse không hành động theo thói quen của người đời, theo phản ứng ích kỷ của lòng mình, theo sự tức giận vì bị mất mát, nhưng do sự suy nghĩ sâu xa và thành thực đi tìm cách giải quyết đúng đắn nhất.
Thứ đến sự công chính đích thực được tỏ hiện ra trong sự tôn trọng người khác. Thánh Giuse thực sự đã phải có một sự tôn trọng rất lớn đối với Đức Maria thì mới có thể tin nơi sự thụ thai huyền nhiệm của Đức Maria. Hoặc thánh Giuse không hiểu, nên cũng chẳng dám kết án Đức Maria cách võ đoán; hoặc ngài hiểu rằng có một huyền nhiệm trong việc thụ thai này, nhưng chưa biết phải xử trí thế nào; dù với giả thiết nào, ta cũng thấy được rõ ràng có một sự tôn trọng đặc biệt đối với Đức Maria, người mà thánh nhân đã kết hôn.
Sau cùng chính nhờ thái độ thành thực với chính mình, tôn trọng Đức Maria như vậy, nên thánh Giuse mới nghe được lời của Sứ thần và tin vào chương trình Thiên Chúa muốn thực hiện nơi người Bạn đời của mình. Sự công chính đích thực không là gì khác hơn một tấm lòng luôn mở rộng để đón nhận Thánh Ý Thiên Chúa và can đảm và thi hành Thánh Ý Người. Thánh Giuse đã tin lời Sứ thần truyền và đón Đức Maria về nhà mình.
Cũng thế, khi Đức Maria sinh con ở Bêlem, được thiên thần báo mộng về mưu chước của Hêrôđê, thánh Giuse cũng tin và sẵn sàng đưa Mẹ và con lên đường trốn sang Ai-cập. Những điều đó cho thấy tâm hồn thánh Giuse luôn thẳng thắn, luôn rộng mở đón nhận sự thật; thái độ của ngài luôn sẵn sàng thi hành điều THIÊN CHÚA muốn và tinh thần của ngài luôn can đảm, ý thức trách nhiệm của mình một cách rõ ràng, mạnh mẽ.
Trong Cựu ước, sự công chính thường được hiểu là sự tuân giữ trọn vẹn lề luật; như chúng ta thấy đoạn Tin Mừng thánh Luca nói về ông Giacaria và bà Elisabét: “Cả hai ông bà là những người công chính trước mặt Thiên Chúa, đi theo đúng đường lối Người truyền dạy, không ai chê trách được điều gì” (Lc 1,6). Vì thế những người Do thái đua nhau giữ kỹ mọi lề luật cũng như những truyện của cha ông để mong đạt được đức công chính.
Trái lại, phản ứng của thánh Giuse không qui chiếu vào một điểm lề luật nào cả. Sự công chính của thánh Giuse không phải là sự “liêm chính” bình thường; đó không phải chỉ là tư cách : không gian dối, không lừa đảo, không trộm cướp; đó cũng chẳng phải lo tuân thủ lề luật một cách cứng nhắc như người Do-thái.
Sự công chính của thánh Giuse chính yếu là thái độ luôn mở lòng ra để đón nhận sự thật, ở đây nghĩa là sẵn sàng đón nhận Thánh Ý Thiên Chúa. Dù Thánh Ý đó có vẻ khó hiểu, dù nếu chấp nhận Thánh Ý đó, đời sống có vẻ vất vả, dù Thánh Ý Chúa có trái ngược điều mình mong muốn, có làm đảo lộn tất cả dự định cuộc đời, Thánh Giuse vẫn thành thực và can đảm đón nhận trọn vẹn. Chính điều đó làm cho thánh Giuse trở nên mẫu mực của một sự công chính mới, một sự công chính không do nhận định của xã hội, không do qui luật nào của nhân loại, nhưng chỉ qui chiếu vào một mình Thiên Chúa mà thôi.
Cuộc đời chúng ta luôn có nhưng điều bất ngờ, trái ý, kỳ quặc, khó hiểu. Nếu chỉ suy nghĩ theo sở thích ích kỷ, hèn nhát của mình, chúng ta sẽ dễ dàng bực dọc, tức tối, phản kháng, chửi bới hoặc nguyền rủa cuộc đời. Tức tối như thế, thực ra chỉ là một cách đầu hàng cuộc đời, một cách tự dối lòng mình.
Trong cuộc đời cũng có những lúc các người chung quanh ta, người thân của mình, bạn bè của mình…lại không sống đúng như ta tưởng. Vì thần tượng nào rồi cũng có lúc bị sụp đổ hoặc sứt mẻ, người thân nào cũng có lúc ra như xa lạ. Nếu ta đóng cửa lòng lại, không còn muốn nghe sự thật, không còn muốn đón nhận một lời giải thích nào, ta sẽ chẳng có thể nhận ra được huyền nhiệm của mỗi con người và liệu mình kết án người khác theo lòng của mình.
Thánh Ý Thiên Chúa không phải lúc nào cũng hợp với ý thích của chúng ta. Nhờ sự công chính, thánh Giuse đã hiểu được điều đó, Người luôn sẵn sàng, mau mắn thi hành ý Chúa. Chúng ta cũng học với thánh Giuse để hiểu được cách thức Thiên Chúa muốn thực hiện chương trình của Ngài trong đời ta. Chỉ có một sự sẵn sàng lắng nghe ý Chúa mới có thể làm cho ta nên công chính, mới có thể giúp ta khám phá ra những điều huyền nhiệm của cuộc đời con người. Hãy để Thiên Chúa dẫn dắt cuộc đời ta qua những nẻo đường bất ngờ, từ đó ta mới có thể cảm nhận được tình yêu bao la của Chúa dành cho ta.