Hướng về Công nghị Giáo phận
Góp ý về phụng vụ thánh nhạc
Cuối tháng 11/2011, Giáo Phận Sài Gòn sẽ tổ chức Công Nghị, qui tụ các thành phần Dân Chúa trong Giáo Phận, để cùng nhau trao đổi và cầu nguyện cho toàn thể Dân Chúa Việt Nam trong nước cũng như hải ngoại, hợp nhất với các mục tử, định hướng cho đời sống và hoạt động của Giáo Hội Việt Nam trong hoàn cảnh đất nước và xã hội hiện nay.
Trong chương II của Thư chung hậu đại hội có đề cập đến Mầu nhiệm Giáo Hội. Giáo Hội là Dân Thiên Chúa, là gia đình của Thiên Chúa. Trên nền tảng thần học đó, các mục tử xây dựng những kế hoạch mục vụ “giáo xứ là gia đình của các gia đình”, canh tân cử hành phụng vụ và cầu nguyện trong bầu khí hiệp thông gia đình, cũng như phát triển những hoạt động mục vụ gia đình.
Hướng về công nghị Giáo Phận sắp tới, chúng tôi xin đóng góp một số ý kiến về phụng vụ thánh nhạc nhằm canh tân, đổi mới bầu khí hiệp thông với Thiên Chúa và thánh hóa các tâm hồn qua lời ca tiếng hát trong các thánh lễ và nghi thức phụng vụ.
Nhận định : Trong những năm tháng vừa qua, chúng ta nhận thấy “những thánh lễ được cử hành chu đáo với những bài thánh ca lấy nguồn từ Kinh Thánh, đặc biệt là bài Thánh Vịnh Đáp Ca có thể cổ vũ và nuôi dưỡng đức tin “cho các ki tô hữu. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn không ít thánh lễ cử hành thiếu chuẩn bị với những bài thánh ca “không đúng phụng vụ” làm đức tin người Ki tô hữu bị suy yếu. Để tránh được tình trạng trên, chúng tôi xin đóng góp một số ý kiến mang tính cách cá nhân nhằm đổi mới, canh tân phụng vụ thánh nhạc :
1. Đối với Ban Thánh Nhạc Giáo Phận
– Cần chỉ đạo phụng vụ thánh ca các ca đoàn bằng cách cung cấp, đề nghị những bài hát Thánh Vịnh – Đáp ca (tác giả – bài hát), các bài ca nguyện phù hợp với chủ đề mỗi thánh lễ chủ nhật (tạo được sự hiệp nhất trong giáo phận).
– Cần bồi dưỡng, nâng cao kiến thức thánh nhạc cho các ca trưởng, những người chọn bài hát… để tránh sai sót hoặc “không đúng phụng vụ”.
– Kết hợp với Ban Mục Vụ giáo phận phát hành một cuốn sách hướng dẫn phụng vụ trong năm (kim chỉ nam) để dựa vào đó các ca trưởng, đoàn trưởng chọn bài hát cho phù hợp.
– Nên đề cử mỗi giáo hạt một linh mục phụ trách thánh nhạc, vừa linh hướng, vừa hỗ trợ các ca đoàn trong giáo hạt.
– Khuyến khích và cổ vũ sáng tác Thánh Ca Thiếu Nhi và sáng tác theo thể loại Bình Ca (chú ý đến ca từ và giai điệu)
2. Đối với các Cha xứ – Giáo Xứ trong Giáo Phận :
– Khuyến khích, hỗ trợ, tạo điều kiện và quan tâm đến các hoạt động ca đoàn trong giáo xứ.
– Đối xử công bằng, phân công hợp lý giữa các ca đoàn trong giáo xứ, tránh tình trạng “bên trọng, bên khinh”.
– Quan tâm đến đời sống tinh thần của các ca viên trong giáo xứ bằng hình thức tĩnh tâm, nói chuyện chuyên đề khi có dịp (nếu cần, xin BTN hỗ trợ chuyên đề).Ủng hộ khuyến khích các hoạt động xã hội của ca đoàn.
– Cần góp ý phê phán những ca đoàn hát “không đúng phụng vụ”. Các ca đoàn sinh hoạt yếu cần cải tổ, sát nhập với nhau thành một ca đoàn vững mạnh.(tránh khuynh hướng chỉ cần số lượng mà quên đi chất lượng và tinh thần phục vụ của ca đoàn)
– Cần khuyến khích, tạo điều kiện cho các ca trưởng, ca viên theo học các lớp chuyên đề do Ban Thánh Nhạc tổ chức.
– Nghiêm cấm các ca đoàn sử dụng những bài thánh ca chưa qua kiểm duyệt hoặc không phù hợp với thánh nhạc.
3. Đối với các Ca Trưởng – Đoàn Trưởng
– Phải luôn ý thức rằng Thánh Nhạc “làm cho lời kinh phụng vụ của cộng đoàn Kitô hữu thêm linh động, nhiệt thành, ngõ hầu mọi người có thể ca tụng và cầu khẩn Thiên Chúa Ba Ngôi cách mạnh mẽ và hiệu nghiệm hơn.”
– Cần xây dựng ca đoàn biết đoàn kết, yêu thương nhau như một gia đình, chia sẻ cảm thông những vấn đề của cuộc sống, tinh thần phụng vụ.
– Phải gương mẫu, khiêm tốn, hòa nhã trong mọi quan hệ và sinh hoạt, tránh thiên vị hoặc ganh ghét (mầm mống của sự đổ vỡ)
– Phải có tinh thần học hỏi, am tường về phụng vụ thánh nhạc để hướng dẫn ca đoàn đi đúng hướng phụng vụ thánh nhạc.
– Ca Trưởng, đoàn trưởng, bè trưởng, người hát thánh vịnh, người đệm đàn… mỗi người phải hiểu biết và thi hành nhiệm vụ của mình cách đúng đắn và đi đôi với đời sống Kitô hữu chân chính.
– Phải hướng ca đoàn luôn sát cánh cùng cha xứ, với giáo xứ trong mọi hoạt động như một thành viên “trong gia đình giáo xứ”.
Lởi kết :
Trên đây là một số ý kiến về phụng vụ thánh nhạc mang tính cách tham khảo nhằm đóng góp với Công Nghị Giáo Phận Sài gòn sắp tới. Sau năm 1975, sinh hoạt thánh ca, vì lí do khách quan, đã không được để ý đến nên xảy ra tình trạng tùy tiện của mỗi giáo xứ. Đã đến lúc Ban Thánh Nhạc cân chấn chỉnh lại mọi hoạt động để đưa phụng vụ thánh nhạc vào nề nếp bằng cuộc canh tân đổi mới. Làm được điều này hay không là phải có sự ủng hộ, đồng thuận của các linh mục Quản Hạt và các cha xứ. Hi vọng phụng vụ Thánh Nhạc trong Giáo Phận sẽ canh tân đổi mới trong “căn nhà Giáo Phận” vào những năm tới.
Saigon 28/09/2011.
Pet. Nguyễn Sơn Thạch.