15. Thánh Đaminh, chân dung người cha
Anh em thân mến, tùy theo khả năng của ḿnh, chúng ta hăy bước theo dấu Chân người Cha của chúng ta, đồng thời dâng lời tạ ơn Đấng Cứu Độ đă ban cho tôi tớ của Người, trên đường họ đi , có một vị thủ lănh, và đă sinh ra chúng ta một lần nữa theo ánh sáng đời song thánh thiện của người. Chúng ta hăy cầu xin Thiên Chúa Cha giàu ḷng thương xót, để dưới sự hướng dẫn của Thần Khí người, chúng ta đáng đạt tới đích điểm là niềm vui đời đời, là hạnh phúc vững bền mà người Cha của chúng ta đă hân hoan và vĩnh viễn bước vào. Amen. (LIB 109)
Chân phước Giorđano Saxonia, người kế vị thánh Đa Minh trong vai tṛ lănh đạo Ḍng, đă diễn tả như thế trong phần cuối về Chân dung Người Cha của Anh Em Giảng Thuyết. Lời cầu nguyện này nói lên ḷng yêu quư của tất cả anh chị em đối với thánh Đa Minh. Chính đặc sủng của những vị sáng lập Chân thực đă lôi kéo nhiều tâm hồn đang tràn đầy khao khát dâng hiến chính ḿnh cho Thiên Chúa và phục vụ Người theo đường hướng do các vị này vạch ra. Đó là một sự lôi cuốn rất đặc biệt, và nếu chỉ ở mức độ loài người, th́ sẽ không tồn tại, nhưng nếu phát xuất từ Thiên Chúa, th́ sẽ tồn tại đời này qua đời kia.
Chắc Chắn rằng thánh Đa Minh là một người có sức chiếu toả. Chúng ta đă đọc thấy nhiều chứng từ về điểm này, và vẫn c̣n có thể thêm nhiều chứng từ khác nữa, Chẳng hạn như tâm t́nh của anh Guillaume de Montferrat:
Cha Đa Minh nhiều lần đến thăm Đức Giám Mục Ostia và v́ thế tôi được biết Cha. Cách cư xử của Cha làm tôi vui ḷng và quư mến Cha. (VIE 43)
Sự toả rạng của Cha Đa Minh phát xuất trước tiên từ sự hiện diện. Có thể nói rằng, Cha chinh phục, hay đúng hơn, Cha buộc người khác phải kính nể do thái độ khiêm nhường của ḿnh. Đức khiêm nhường nơi các vị thánh lớn, cũng giống kiến thức nơi các nhà thông thái, là biết làm cho những người khác, ngay cả các trẻ em, có thể hiểu được.
Ngay từ lần tiếp xúc đầu tiên, người ta đă cảm nhận được ngay Cha Đa Minh tràn đầy sự hiện diện của Thiên Chúa, một sự hiện diện đă thấm vào Cha qua những đêm dài cầu nguyện. Cha như một người có Thiên Chúa ở cùng, và Thánh Thần như đă đặt nơi cư ngụ của Người nơi Cha cách hữu h́nh. Người ta không thể nào không nhận ra điều này. Nếp sống đạo hạnh và ḷng nhiệt thành với Thiên Chúa (LIB 103) làm cho nhiều người nhận thấy, nếu không muốn nói là mọi người, ngay cả những người chống đối nhiệt tâm giảng thuyết của Cha Thánh .
Một chứng nhân đặc biệt khác là Chân phước Giorđanô Saxonia, người có mối liên hệ rất gần gũi với thánh Đa Minh, đă cố gắng diễn tả chính xác những điều nhớ được hầu giúp cho những ai không không biết Cha Thánh cũng hiểu được:
Ngay từ cái nh́n đầu tiên, Cha Thánh đă dễ dàng làm cho mọi người quư mến.(LIB 103)
Sự hiện diện của Cha gây nhiều ấn tượng. Cha đụng Chạm đến tâm hồn của từng người. Cha biết lắng nghe họ cách chú tâm, không giả dối. Đó không phải là người lắng nghe do bổn phận hay chức vụ. Cha lắng nghe v́ yêu mến. Cha đón nhận mọi người với ḷng bác ái bao la và bởi v́ Cha yêu mến mọi người, nên mọi người yêu mến Cha. Người ta đă nói với nhau như thế ít lâu sau khi thánh Đa Minh qua đời.
Điều gây ấn tượng nơi thánh Đa Minh đó là những phẩm Chất của con người. Nếp sống khổ hạnh không làm mất đi vẻ đẹp nhân tính. Cha Thánh thực sự yêu mến đức thanh bần, qua việc rất điều độ trong của ăn thức uống, tránh nhứng thứ có thể gây khó khăn, và thực sự có khả năng chế ngự thân xác ḿnh (LIB 108). Cha không thuộc vào số những bậc khổ hạnh gây bận tâm. Các phụ nữ nhận thấy thánh Đa Minh rất đẹp. Họ yêu quư khuôn mặt và nét uy nghi của Cha. Không ǵ đáng thuyết phục hơn là nghe lại chứng từ của chị Cecilia:
Đây là Chân dung Cha Thánh Đa Minh: người tầm thước, hơi gầy, khuôn mặt thanh tú, da hơi sậm, tóc và râu màu hung, đôi mắt sáng. Từ vầng trán và cặp lông mày toát lên một vẻ sáng ngời làm cho mọi người kính phục và yêu mến. Cha luôn tươi cười và vui vẻ, dù có những lúc cảm động v́ sự đau khổ của người khác. Bàn tay Cha dài và đẹp; tiếng nói to, sang và rơ. Cha không bị hói, ṿng tóc (couronne) hoàn hảo, điểm vài sợi bạc. (VIE 124)
Cho dù thời gian trôi qua và kỷ niệm được tô điểm thêm, nhưng trong tâm trí của chị Cecile lúc tuổi già, h́nh ảnh về người Cha tinh thần vẫn luôn tràn đầy nhân tính, để lại dấu ấn rất sâu đậm.
Tuy nhiên, nếu như thánh Đa Minh biết trở nên người anh em của mọi người th́ trên hết thánh nhân là một người Cha. Người Cha là người sinh ra những đứa con. Thánh Đa Minh là người Cha sinh ra vô số con cái, cả nam lẫn nữ, không phải về phương diện thể lư, cũng không phải về đời sống Kitô hữu, nhưng là trong đời sống tu tŕ. Tất cả những ai gia nhập Ḍng này đều hiểu rằng ḿnh được sinh ra từ lời cầu nguyện luôn sống động của vị tổ phụ những người giảng thuyết. Thánh Đa Minh đă luôn thiết tha mong muốn Ḍng sẽ tiếp tục tuân theo thánh ư của Thiên Chúa, như Chân phước Giorđanô Saxonia diễn tả trong một lời kinh rất đẹp:
Ôi vị linh mục thánh thiện của Thiên Chúa, vị hiển tu quang vinh, nhà giảng thuyết sáng ngời. Ôi Cha thánh Đa Minh, con người được Thiên Chúa tuyển chọn, vào thời của Cha, Cha đă trở nên thụ tạo làm vui ḷng Chúa và được Chúa quư trọng hơn hết mọi loài, do đời sống vinh quang nhờ các phép lạ và đạo lư Chúa ban. Giờ đây chúng con vui mừng có Cha ở bên Chúa để làm người bầu cử đặc biệt cho chúng con. Cha là đấng con quư mến hơn hết trong số mọi vị thánh, con kêu lên Cha… (VIE 129)
Thánh Đa Minh đă yêu mến người khác với tấm ḷng của một người Cha, và thánh nhân cũng được người khác yêu mến như một người Cha. Khi ĺa đời, người đă được thương khóc như một người Cha v́ sự ra đi của Người đă để lại một khoảng trống lớn trong tâm hồn mọi người. Như một người Cha, Người đă huấn luyện con cái về những giá trị được truyền thông bằng cả gương lành lẫn lời nói. Cha đă mở con đường, đă tạo nên cung bậc. Cha đă thúc đẩy, đă thừa nhận, tắt một lời, Cha đă làm cho các con cái của ḿnh trở thành những người nam và nữ được đào tạo kỹ càng, – đó là phẩm Chất đích thực của một người Cha.
Cha đă để lại một tên gọi, một danh hiệu mà các con cái của Người mang lấy với niềm tự hào, đó là các tu sĩ Đa Minh, nam cũng như nữ. Sử dụng tên gọi này, tên của một gia đ́nh, chính là nói lên sự thuộc về Thiên Chúa cũng như thuộc về Đa Minh.
Là một đấng sáng lập, thánh Đa Minh là tổ phụ theo nghĩa người là nguồn gốc của vô số gia đ́nh, tựa như một người Cha trong gia đ́nh có nhiều người con, rồi đến lượt ḿnh, mỗi người con trai, con gái lại trở thành một gia đ́nh. Vị tổ phụ chính là mối dây liên kết các gia đ́nh này. Chính từ nơi Người sự sống tuôn trào; và sự sống ấy thông chuyển cả tên gọi lẫn tinh thần của gia đ́nh.
Vào ngày 7 tháng 11, lễ kính các thánh Ḍng Giảng Thuyết, bài đọc giờ kinh sách trích lại lá thư Chân phước Giorđanô Saxonia gởi cho anh em trong Ḍng. Xin mượn lá thư này để kết thúc bài suy niệm thứ 15 về thánh Đa Minh:
Các con rất thân mến trong Đức Kitô !...
Nhân danh Đấng đă cứu chuộc anh em bằng máu, và đă cam ḷng chết cho ta được sống, tôi tha thiết nhắc nhở anh em đừng lăng quên điều đă tuyên khấn và tôn chỉ của ḿnh, nhưng hăy ghi ḷng tạc dạ đường lối cổ kính mà cha ông chúng ta đă hăng say vượt qua…Vị khả kính, đáng tưởng nhớ nhất trong hàng tiền bối của chúng ta, là Cha Thánh Đaminh. Sinh thời, Người đă sống đúng theo tinh thần đạo đức, không chiều theo, những tận diệt mọi dục vọng xác thịt. Từ thức ăn, áo mặc đến cách sinh sống, tất cả đều cho thấy Cha Thánh thực sự sống khó nghèo. Người cầu nguyện liên lỉ, nổi bật về ḷng cảm thông và mau rơi lệ v́ con cái, nghĩa là nhiệt tâm cứu độ các linh hồn. Cha Thánh không lùi bước trước khó khăn, nhưng vững vàng đối phó với nghịch cảnh.
Trước đây, các việc làm, mọi nhân dức và phép lạ đều cho thấy Cha Thánh sống đầy vĩ nghiệp giữa chúng ta, nơi trần gian. Bây giờ, những dấu lạ và kỳ công – mới xảy ra trong dịp chúng ta dời thi hài Người về nơi xứng đáng – lại chứng tỏ Người rạng rỡ biết bao trước ṭa Chúa.
V́ thế chúng ta phải chúc tụng Con Thiên Chúa, là Đức Giêsu Kitô, Đấng cứu độ chúng ta, Đấng đă thương chọn người tôi trung vĩ đại như thế làm tổ phụ chúng ta, để trong Ḍng của Người chúng ta được đào luyện, và nhờ gương thánh thiện rạng ngời của Người, chúng ta được thêm sốt sắng.
(Bài đọc kinh sách, phần phụng vụ riêng của Ḍng)