01.
Thánh Đaminh, người có tấm ḷng
Trong thời gian thánh Đa Minh theo học tại Valencia, xảy ra một nạn đói hoành hành hầu như khắp cả nước Tây Ban Nha. Cảm động trước nỗi khốn khổ của những người bần cùng và v́ ḷng thương cảm, thánh Đa Minh quyết định hành động, dựa theo lời khuyên của Chúa và trong khả năng của ḿnh, để nâng đỡ những người bần cùng đang phải khốn khổ và đối diện với cái chết. Do đó thánh nhân quyết định bán sách vở ḿnh đang có (dù rằng rất cần) và mọi thứ người có. Có được món tiền, thánh nhân phân phát hết cho người nghèo (LIB 10).
Mối thương cảm trước cảnh nghèo khổ đă đụng chạm đến tâm hồn chàng sinh viên trẻ tuổi và sẽ không bao giờ rời bỏ chàng nữa. Ḷng thương xót là nét đặc trưng đầu tiên nơi con người thánh Đa Minh. Khởi đầu các bài suy niệm cùng với thánh Đa Minh, cần phải cùng với người xác định mối thương cảm trong tâm hồn chúng ta.
Theo ư nghĩa, thương cảm là thái độ nội tâm đặt con người vào mối hiệp thông với nỗi khổ đau của người khác. Đức Giêsu đă có nỗi thương cảm này. Người đau khổ với ai đau khổ, người chia sẻ nỗi mệt nhọc của họ. Người chuyển thông cho các môn đệ cảm thức này. Nỗi khổ đau của con người làm cho Đức Giêsu xao xuyến.
Giống như chàng thanh niên giàu có muốn đi đến cùng, chàng thanh niên Đa Minh cũng có hành động tương tự. Như người thanh niên ấy, thánh Đa Minh t́m đến với Chúa. Người muốn đạt được sự sống đời đời. Người đă thi hành các giới răn, và khi nghe được tiếng gọi bên trong là hăy bán hết tài sản, chàng thanh niên Đa Minh đă nghe theo. Người thực hiện cách tự ư, v́ cảm thấy sự thúc bách. Người không cho những ǵ dư thừa, nhưng trao tặng điều ích lợi nhất, cần thiết nhất cho ḿnh, đó là những cuốn sách tự tay người ghi chép.
C̣n Đức Giêsu, cảm thương trước đám đông đang bị đói, người đă làm phép lạ hoá bánh và cá ra nhiều. Thánh Đa Minh thực hiện điều con người có thể làm, nhưng ít người thực hiện. Thánh nhân trao tặng cái ḿnh đang có. Người không đọc diễn từ dài ḍng về sự nghèo khó, nhưng mau mắn thực hành như trái tim mách bảo. Cũng như thánh Vinh sơn Phaolô sau này, người không muốn giải quyết tất cả những vấn đề đói khổ trong thế giới. Người làm điều ḿnh có thể. Và điều người có thể, người đủ can đảm để thực hiện.
Một trong những tu sĩ đầu tiên, một người đáng tin cậy, là anh Stêphanô đă làm chứng trong án phong thánh:
“Đầy ḷng xót thương và cảm động, anh Đa Minh đă bán những cuốn sách tự tay anh ghi chú và trao tặng cho người nghèo, cùng với những vật dụng khác anh có. Anh nói: “Tôi không muốn học trên những tấm da chết, trong khi có những người chết v́ đói”. (VIE 35)
Thánh Đa Minh không phải là một người t́nh cảm, thánh nhân là người có tấm ḷng. Người không thể chịu đựng nổi khi có những người phải sống trong cảnh khốn cùng. Khi c̣n rất trẻ, thánh nhân đă phản ứng lại trước những nổi khổ vật chất do nạn đói gây ra, sau này người sẽ phản ứng lại trước những nổi khổ tinh thần của những người nam và nữ bị lôi kéo vào lạc giáo.
Thánh Đa Minh là người có tấm ḷng. Cùng với người bạn sống cùng thời là thánh Phanxicô Assisi, người chia sẻ mối bận tâm là noi gương Đức Kitô nghèo khó. Ngừơi nhận ra rằng sự nghèo khó đích thực của Đức Giêsu không là sự nghèo khó về vật chất, cũng không phải là v́ Đức Giêsu không có chỗ nghỉ chân, không có chỗ dựa đầu, nhưng sự nghèo khó ấy được diễn tả qua việc Người “không nhất quyết duy tŕ địa vị ngang hàng với Thiên Chúa”. Sự nghèo khó ấy được tỏ lộ qua mối thương cảm khi thấy đàn chiên không người chăn dắt.
Thánh Đa Minh đă nhận từ Chúa Thánh Thần ân sủng là ḷng thương xót trước nỗi đau khổ của người khác. Người đă tỏ hiện khi nạn đói xảy ra tại Valencia và người sẽ c̣n tỏ hiện trong suốt cuộc đời.
Ơn gọi của thánh Đa Minh cũng được hướng dẫn do ḷng thương cảm ấy. Thánh nhân đă thực sự xao động khi nhận thấy nỗi khổ của những người lầm lạc, ra khỏi đức tin chân thật và khỏi mối hiệp thông với Giáo Hội do những người giảng thuyết Cathares đang lánh nạn tại miền tây nam nước Pháp sau khi bị truy đuổi khắp nơi. Sẽ thật chính xác hơn khi nh́n thấy nơi thánh Đa Minh một con người thực sự nhậy cảm, nói đúng hơn người không thể chịu đựng nổi khi nh́n thấy những sự rối ren.
Rất nhiều nhân chứng đă nh́n thấy thánh Đa Minh khóc. Như Đức Giêsu thương khóc khi thấy thành Giêrusalem dửng dưng trước sự điệp t́nh yêu của Người, thánh Đa Minh khóc trước nỗi khốn khổ của thế giới nghèo đói. Người cũng khóc khi cử hành thánh lễ, dường như người nhận lấy cuộc khổ nạn của Đức Kitô làm của ḿnh. Thánh Đa Minh cùng chịu đau khổ với Đức Kitô v́ Thiên Chúa không được yêu mến như người đáng được. Thánh nhân cùng chịu đau khổ với đức Giêsu v́ con người không đón nhận sứ điệp Tin Mừng là tin mừng chỉ nói về t́nh yêu của Thiên Chúa đối với con người.
Ḷng thương cảm ấy không chỉ là lư thuyết xuông nhưng làm thay đổi cả cuộc đời của Đa Minh, và thánh nhân để cho ḷng thương cảm ấy hướng dẫn. Chính ḷng thương cảm ấy làm thay đổi toàn bộ cuộc sống của Đa Minh. Nếu như thánh nhân lưu lại Lauragais, thay v́ trở về quê nhà sống cuộc đời đều đặn, đó chính là v́ người đă nhận ra một lời mời gọi, một sức mạnh mà người không thể chối từ.
Thánh Đa Minh là người có tấm ḷng. Sau này người ta sẽ thấy đó không phải là một người yếu ớt, dễ khóc khi thấy máu chảy. Thánh Đa Minh là người khả năng để quyết định. Nhưng tự thâm sâu, chính trái tim lên tiếng nói.
Hơn một lần thánh nhân đă là người an ủi các anh em. Nếu thấy một anh em nào ưu phiền, người đến với họ và nói với họ. Người khuyến khích họ chỗi dậy và giúp họ tin vào Thiên Chúa quan pḥng. Như người ta thuật lại, lời nói của người dịu dàng, người nhận ra nỗi đau của anh em, và họ sẽ ra đi, đầy an ủi và phấn chấn.
Đó là một nét đặc trưng trong cuộc đời thánh Đa Minh được kể lại trong chứng từ của chị Cecile, một trong những người đầu tiên gia nhập đan viện do thánh Đa Minh thành lập. Nhiều lần chị đă nghe thánh Đa Minh nói chuyện tại pḥng hội đan viện và đă sống với thánh nhân nhiều năm: “Thánh nhân luôn tươi cười và vui vẻ, trừ những lúc xúc cảm v́ nỗi phiền muộn của người khác” (VIE 124).
Người ta có thể nói rằng thánh Đa Minh có lối cảm xúc của phụ nữ, một thứ trực giác đoán định được điều sẽ xảy đến và biết phản ứng thích hợp với hoàn cảnh.
Người kế vị thánh Đa Minh trong vai tṛ lănh đạo Ḍng là chân phước Giođanô Saxonia đă tả lại chân dung của thánh tổ phụ trong cuốn Libellus, là một cuốn sách nhằm giúp cho anh em muốn t́m hiểu những hoàn cảnh liên quan đến việc thành lập Ḍng, và những giai đoạn đầu tiên của Ḍng Giảng Thuyết. Chân phước viết:
“Thánh Đa Minh có một tâm hồn rất quân b́nh, trừ ra một nỗi khốn khổ của ai đó làm cho người phải bối rối và thương cảm” (LIB 103).
Dưới đây là vài lời vắn tắt mô tả chân dung tinh thần đầy cảm động và chính xác:
“Thánh Đa Minh đón nhận mọi người với ḷng bác ái bao la, và bởi v́ thánh nhân yêu mến mọi người, nên được mọi người yêu mến. Người có luật riêng cho ḿnh là vui với người vui và khóc với người khóc, đầy ḷng thương cảm và tận tâm lo cho người khác, đồng chịu nổi khổ đau với người khác”. (LIB 107)
Thánh Đa Minh sống rất tự nhiên mối thương cảm này. Được Đức Giêsu thấm nhập, người để cho Đức Kitô sống trong ḿnh, và nhận từ nơi Chúa những phản ứng. Người không thể nào gần một nỗi khổ đau mà không cảm thấy xúc động. Người có trái tim của những người con đích thực của Thiên Chúa, những thần học gia chân chính, như các diễn tả sau này của một người trong số những người con trong Ḍng là thánh Tôma Aquinô.
Thánh Đa Minh cũng mong muốn rằng các anh em của người chia sẻ cùng một nỗi thương cảm ấy. Người muốn rằng các anh em ra đi rao giảng với một lệnh truyền duy nhất: đem đến cho con người đang rơi vào cảnh khốn cùng thể lư, tinh thần, và thiêng liêng, câu trả lời phát xuất từ trái tim của Thiên Chúa. Và để các anh em luôn biết nhậy cảm, để tâm hồn của họ không bị chai ĺ, để họ không được quên lư do hiện hữu của ḿnh, thánh nhân yêu cầu họ phải yêu mến đức thanh bần.
Đối với thánh Đa Minh, đức thanh bần là dấu chỉ nhờ đó người ta nhận ra những nhà giảng thuyết đích thực luôn sẵn sàng trong bàn tay của Thiên Chúa, những nhà giảng thuyết thực sự yêu mến Đức Kitô đến nỗi trao phó mọi sự cho người. Nhiều nhân chứng đă cho biết thánh Đa Minh là người thực sự yêu mến đức thanh bần (LIB 108).
Trong ngày đầu tiên của dịp tĩnh tâm cùng với thánh Đa Minh, cùng với người chúng ta suy niệm về t́nh yêu bao la đă thiêu đốt tâm hồn Đức Giêsu Kitô Chúa chúng ta, t́nh yêu đă dẫn người tới thập giá và cũng là t́nh yêu người đă đổ tràn tâm hồn các tín hữu.
Nhân lễ Dời xác thánh Tổ Phụ 24/5/07