|
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sau 1960, sáu giáo phận khác được thành lập là :
Nâng Tổng số giáo phận Việt Nam hiện nay lên 26 giáo phận (Hà Nội 10, Huế 6, Saigon 10). Theo Niên giám 1964 (trang 504-506) ta ghi nhận các số liệu sau đây :
ThỐng kÊ ba TỔng GiÁo PhẬn (1964)
Đối chiếu thống kê 1964 với 1933 (Xc tr.197), ta thấy : số tín hữu miền Trung và Nam gia tăng nhanh do biến cố di cư sau hiệp định Genève, 543.500 tín hữu đến từ miền Bắc. o Tuy số tín hữu gia tăng hơn một triệu, nhưng so với đà gia tăng dân số từ 13 lên 28,8 triệu, tỷ lệ tín hữu giảm từ 9,97% xuống 8,27% o Số linh mục Ḍng và tu sĩ nam nữ tập trung đông ở các nơi có cơ sở đào tạo, nhiều vị không trực tiếp hoạt động. Thống kê các giáo phận thuộc hai Tổng Giáo Phận Huế và Saigon theo Annuario Pontificio 1971, như sau :
NB. Theo thống kê Thánh Bộ Truyền giáo, năm 1970, dân số Việt Nam là 38.113.000 với số tín hữu 2.491.839, tỉ lệ chỉ c̣n 6,5%.
Trong bối cảnh đất nước thống nhất, Giáo hội Việt Nam hai miền Nam Bắc thực sự trở thành một Giáo hội duy nhất. Việt Nam đă có năm vị Hồng y :
Hội đồng giám mục toàn quốc được tiến hành hằng năm kể từ 1980, đă đưa ra đường hướng chung của toàn Giáo hội Việt Nam trong thư chung 1-5-1980, khẳng định ư muốn là "Hội Thánh Chúa Giêsu Kitô trong ḷng dân tộc Việt Nam". a/ Hội thánh Chúa Giêsu Kitô nghĩa là : gắn bó với Chúa Kitô và hiệp nhất với Hội Thánh toàn cầu ; gắn bó với Đức Giáo hoàng vị đại diện Chúa Kitô... ; gắn bó với nhau trong t́nh huynh đệ theo kiểu mẫu Giáo hội sơ khai : chỉ một tấm ḷng, một linh hồn, không người nào nói là có của ǵ riêng nhưng đối với họ mọi sự đều là của chung; trung thành với tinh thần của Công Đồng Vatican II là tinh thần cởi mở, đối thoại và ḥa ḿnh với cộng đồng xă hội ḿnh đang sống (...). b/ Yêu tổ quốc, yêu đồng bào đối với người Công giáo không những là một t́nh cảm tự nhiên phải có, mà c̣n là một bổn phận đ̣i hỏi của Phúc âm, như Công đồng đă nhắc nhở : "Các người Kitô giáo từ mọi dân tộc tụ họp trong Hội Thánh, không phân biệt với người khác về chế độ, về ngôn ngữ, cũng như về tổ chức xă hội trần gian, nên họ phải sống cho Thiên Chúa và cho Chúa Kitô trong nếp sống lành mạnh của dân tộc ḿnh : là công dân tốt, họ phải thực sự và tích cực vun trồng ḷng yêu nước (Sl. Truyền giáo 15)... c/ Xây dựng một nếp sống và một lối diễn tả đức tin phù hợp với truyền thống dân tộc : "Muốn thế, một đàng chúng ta phải đào sâu Kinh Thánh và Thần học để nắm vững những điều cốt yếu của đức tin, đàng khác phải đào sâu nếp sống của từng dân tộc trong nước, để khám phá ra những giá trị riêng của mỗi dân tộc. Rồi từ đó, chúng ta tận dụng những cái hay trong kho tàng văn hóa mà xây dựng một nếp sống và một lối diễn tả đức tin phù hợp với truyền thống của mỗi dân tộc đang cùng chung sống trên quê hương và trong Cộng đồng Hội Thánh này [1]. - Đức cha Constantino Aiuti từ 1925-28 - Đức cha Colomban Dreyer (Ofm) 1928-36 - Đức cha Antonin Drapier (Op) 1936-50 - Đức cha John Dooley, ḍng Colomban, 1950-60 - Đại diện khâm sứ Giuseppe Caprio 1957-59 - Đức cha Mario Brini 1959-62 - Đức cha Salvatore Asta 1962-64 - Đức cha Angelo Palmas 1964-69 - Đức cha Henri Lemaitre 1969-75
Các vị đă về nhà Cha được đánh dấu ( U ).
Hà Nội :
Đc Giuse Trịnh Như Khuê (1950-78) Tgm, hồng
y U
Hưng Hóa :
Đc Phêrô
Nguyễn Huy Quang
(1960-85)
U
Lạng Sơn :
Đc Vinhsơn
Phaolô Phạm Văn Dụ
(1960-98)
U
Hải
Pḥng : Đc Giuse Trương Cao Đại
(OP, 1953-59) U1969
Bắc Ninh
: Đc Đaminh Hoàng Văn Đoàn
(OP, 1950-59) ®
(Qui Nhơn)
Thái
B́nh : Đc Đa Minh
Đinh Đức Trụ
(1960-82) U
Bùi Chu
: Đc Đa Minh Hồ Ngọc Cẩn (1936-48)
U
Phát
Diệm : Đc Gioan B. Nguyễn Bá Ṭng
(1935-45) U
Thanh
Hóa : Đc Phêrô Phạm Tần
(1958-90) U
Vinh :
Đc Gioan B. Trần Hữu Đức (1951-71)
U
Huế :
Tgm Phêrô Ngô Đ́nh Thục (1960-68)
U
1984
Đà Nẵng
: Đc Phêrô Phạm Ngọc Chi (1963-75)
U
1988
Qui Nhơn
: Đc Phêrô Phạm Ngọc Chi (1957-63) ®
(Đà Nẵng)
Kontum :
Đc Alexis Phạm Văn Lộc (1975-95)
hưu
Buôn Ma
Thuột : Đc Phêrô Nguyễn Huy Mai (1967-90)
U
Nha
Trang : Đc PX. Nguyễn Văn Thuận (1967-75)
®
(Tp HCM)
Saigon :
Đc Simon Ḥa Nguyễn Văn Hiền
(1955-60) ®
(Đà Lạt)
Vĩnh
Long : Đc Phêrô Ngô Đ́nh Thục
(1938-60) U
Cần Thơ
: Đc Phaolô Nguyễn Văn B́nh
(1955-60) ®
(Saigon)
Đà Lạt :
Đc Simon Ḥa Nguyễn Văn Hiền (1960-73)
U
Mỹ Tho :
Đc Giuse Trần Văn Thiện
(1960-89) U
Long Xuyên :
Đc Micae Nguyễn Khắc Ngữ
(1960-98) hưu U2009
Phú
Cường : Đc Giuse Phạm Văn Thiên
(1966-93) U
Xuân Lộc
: Đc Giuse Lê Văn Ấn (1966-74)
U
Phan Thiết :
Đc Nicôlas Huỳnh Văn Nghi
(1975-04) hưu Bà Rịa : Đc Tôma Nguyễn Văn Trâm (2005)
* Đă có 102 Giám mục Việt Nam, chưa kể Tgm Phêrô Nguyễn Văn Tốt (Porto Rico), Đc Đaminh Mai Thanh Lương, USA, và Đc Vinhsơn Nguyễn Mạnh Hiếu, Canada.
* Sáu
chủng viện chính thức hiện nay : Ngoài các ḍng tu đă kể, Giáo hội Việt Nam từ nay được đón tiếp nhiều ḍng tu khác, chúng ta ghi nhận niên hiệu Ḍng có người đến Việt Nam : - 1933 : Ḍng Xitô : Mỹ Ca Cam Ranh Đan viện Phước Sơn gia nhập gia đ́nh Xitô năm 1934 và thiết lập các đan viện Châu Sơn (1936), Phước Lư (1952), hợp thành Chi Ḍng Xitô Thánh gia (1964), Châu Sơn lập thêm đan viện Châu Sơn Đà Lạt (1957), Châu Thủy B́nh Tuy (1972) - 1936 : Ḍng Biển Đức thiết lập đan viện Thiên An Huế (1940), Thiên Ḥa - Ban Mê Thuột (1962), Thiên B́nh -Long Thành (1969) và Thiên Phước - Thủ Đức (1976). - 1952 : Ḍng Trợ Thế Gioan Thiên Chúa - 1953 : Tiểu Đệ Chúa Giêsu - 1954 : Lazarist Vinh Sang - 1957 : Ḍng Tên trở lại Việt Nam - 1962 : Các sư huynh Gioan Ankwo (1928) gốc Hoa - 1970 : Ḍng Đức Mẹ người nghèo - 1972 : Ḍng Thánh Thể Thiết lập tại Việt Nam có các ḍng Sư Huynh Thánh Tâm Huế (1939) [2] do đức cha Allys Lư lập từ 1925, Ḍng Đức Mẹ Đồng Công (1953) do cha Đa Minh Trần Đ́nh Thủ lập từ 1948. Tu hội Tận Hiến Nhập Thể gồm hai ngành Nam-Nữ, (1969) do cha Micae Việt Anh sáng lập từ 1949, Tu Hội Nhà Chúa (1977) do cha Giuse Vũ Khoa Cử lập từ 1956. Năm 1970 Ḍng Sư Huynh Thánh Gia được đức cha Herrgott lập năm 1931 ở Cambốt, nay dời trụ sở về An Giang. Ngoài ra, c̣n có các tu hội đang trong thời thử nghiệm như Đắc Lộ do cha Giuse Vũ Khánh Tường từ 1957, Tông đồ Nhỏ từ 1957, tu hội Chúa Giêsu 1961, Tôi Tá Thánh Linh từ 1962, Tu sĩ Truyền giáo Phaolô Cần Thơ từ 1963, Gioan Tiền Sứ 1974, Gia đ́nh Nagia Thủ Đức 1975 ... Ngoài các ḍng đă nói, nhiều ḍng tu khác đă đến Việt Nam phục vụ theo thứ tự thời gian : - 1935 : Nữ Kinh sĩ Augustin - 1938 : Phụ tá truyền giáo. - 1953 : Tiểu muội Chúa Giêsu - 1954 : Nữ Tá quốc tế Công giáo - 1958 : Nữ tu Đấng Chăn Lành - 1961 : Ḍng Con Đức mẹ phù hộ Salesian, - 1963 : Nữ lao động truyền giáo (Eau Vie) - 1964 : Tu hội Dâng Truyền - 1968 : Tu Hội Bác Ái (Foyers de Charité). - 1974 : Ḍng Phaolô Thiện Bản Trong các ḍng thành lập tại Việt Nam, ta phải nói đến a/ Ḍng Mến Thánh Giá do đức cha Lambert de La Motte sáng lập tu viện đầu tiên ở Kiên Lao Nam Định năm 1670. Lần lượt ḍng được chia thành 23 chi nhánh như sau : Mến Thánh giá Cái Nhum (1800), Thủ Thiêm (1840), Cái Mơn (1844), Chợ Quán (1852), Phát Diệm (1902), Qui Nhơn (1929), Thanh Hóa (1932), Hà Nội (1938), Hưng Hóa Xă Đoài Nha Trang (1943), Tân B́nh Vinh (1952), Khánh Hưng Cần Thơ (1958), Tân Lập (1960), Sóc Trăng (1961), Đà Lạt và Thừa sai Huế (1962), Tân Việt và Bắc Hải (1963), Bắc Ninh (1965), Tân An (1973), Lưu Phương - Hà Nội ; Phan Thiết và Thừa sai Huế - Xuân Lộc. b/ Ḍng nữ Đa Minh Việt Nam do các cha Đa Minh lập từ 1715 và được cải tổ thánh ḍng giáo phận theo tinh thần Công Đồng GMVN Đông Dương 1934. Hiện nay có sáu hội ḍng Nữ Đa Minh Việt Nam : Bùi Chu (1951), Tam Hiệp (1951) Thánh Tâm Hố Nai (1958), Rosa Lima Xuân Hiệp (1973), Lạng Sơn G̣ Vấp (1978) và Thái B́nh (2004). - 1937 : Ḍng Con Đức Mẹ Đi Viếng, Huế (MTG Kim Đôi lập 1924) - 1946 : Ḍng Con Đức Mẹ Mân Côi, Bùi Chu - 1947 : Ḍng Tu Ảnh Phép lạ Kontum - 1953 : Ḍng nữ tu Thừa sai Đức Mẹ Trinh Vương. - 1961 : Ḍng chị em Khiết Tâm Đức Mẹ, Nha Trang. - 1963 : Tu hội Nagiaret, nay là Hội Ḍng Nữ Tỳ Chúa Giêsu linh mục (1981) - 1967 : Ḍng Con Đức Mẹ B́nh Thủy, Cần Thơ - 1969 : Ḍng Nữ Vương Ḥa B́nh Ban Mê Thuột - 1972 : Đan Viện nữ Xi-tô. - 1987 : Nô t́ Thiên Chúa - 1993 : Nữ Tỳ Chúa Giêsu Thánh Thể Ngoài ra c̣n một số tu hội đang trong thời thử nghiệm như Tôi Tá Thánh Tâm từ 1962, Nữ Tỳ Thánh Tâm 1962, Nữ Tá Truyền Giáo Vĩnh Long 1965, Nữ Tu Lasan 1967, Chiến sĩ Tận Hiến Mẹ Maria 1967... Theo tinh thần của đức thánh cha Piô XII và trào lưu chung trong Giáo hội trên thế giới, người tín hữu được kêu mời tham gia các đoàn thể để thánh hóa bản thân, liên đới với nhau trong các biến cố tang, lễ, hiếu, hỉ, tham gia các công tác từ thiện, xă hội; và nhắc nhở nhau sống chứng nhân giữa đời. Nói chung, trước 1975 tại Việt Nam có gần như đầy đủ các phong trào trên thế giới (Ch. XIX, 4, 1) được chia thành ba dạng [3] a/ Các hội đoàn chuyên biệt : Cho từng giới : Thiếu niên : Thiếu Nhi Thánh Thể, và Hùng Tâm Dũng Chí. Thanh Niên : Sinh Viên Công giáo (JECU), Thanh Sinh Công (JEC), Thanh Lao Công (JOC), Thanh Niên Thánh Nghiệp (JAC), và Thanh Niên Công giáo (JIC). Gia trưởng có Gia Lao Công, Liên minh Thánh Tâm và Công tư chức Công giáo. Phụ nữ có Hội Các Bà Mẹ Công giáo, Hội Con Đức Mẹ, Hội các Thiếu nữ Công giáo. Trí thức có Nhóm Pax Romana, Hiệp hội Giáo Chức Công giáo và Hội Bác Sĩ Công giáo. b/ Các hội đoàn không chuyên biệt: nhiều hạng tuổi - Legio Mariae - Hiệp Hội Thánh Mẫu - Gia đ́nh phạt tạ - Phong trào Hội Học Kitô giáo. c/ Các hội đoàn phụ tá : chuyên cầu nguyện, từ thiện hay góp phần giáo dục, gồm có - Hội Bác ái Vinh Sơn. - Hướng đạo Công giáo. - Các Ḍng Ba Phanxicô, Cát Minh và Đa Minh.
[1] Nguyên văn thư chung, Xc CG và DT kỷ niệm 10 năm giải phóng trang 79-81 [2] Số ghi trong ngoặc là năm được châu phê. [3] Theo tài liệu Nhà Truyền Thống Giáo phận Tp. Hồ Chí Minh
Giáo Hội Việt Nam đã có những hoạt động tông đồ giáo dân rất tích cực ngay từ những thế kỷ đầu, khi mới tiếp nhận Tin Mừng. Không kể những nỗ lực của cá nhân kêu mời bạn hữu nghe giảng Tin Mừng, hội Thày Giảng (Cathéchisme) đã góp cho Giáo hội những con người nhiệt thành, dành trọn thời gian cho sinh hoạt huấn giáo. Ngoài ra, các quý chức (Ông Trương, Ông Trùm, Ông Quản, Ông Từ, Ông Câu, Ông biện) đúng thực là cánh tay nối dài của các linh mục. Tại nhiều nơi, ngoài công tác đôn đốc sinh hoạt tôn giáo : nhắc nhở tham dự phụng vụ, dạy giáo lý, quản trị cơ sở... các ông còn lo cả việc an sinh xã hội như dàn hòa các gia đình, cứu trợ người nghèo, sửa đường, xây chợ, xây trường... Ngoài Dòng Ba, tại nhiều giáo xứ còn có Hội Mân Côi, Hội Kính Danh Chúa Giêsu và Hội thánh nữ Imelda (cho trẻ em rước lễ lần đầu).
Về các đoàn thể sinh hoạt nhiều tại các giáo xứ, chúng ta nên biết về thời điểm thành lập và du nhập vào Việt Nam : Nghĩa Binh Thánh Thể : Được Lm Cros lập tại Ý (1860), được cha Bessière cải tổ tại Pháp (1917). Hai cha Xuân Bích Palard Lý và Uzureau Đoán lập tại Hà Nội năm 1931. Hùng Tâm Dũng Chí : Do Lm Gaston de Courtois lập tại Pháp (1936 và 1937), được Lm Bùi văn Nho lập tại nhà thờ Ngã Sáu Sài Gòn năm 1940 (Nam) và 1947 (Nữ). Thanh Lao Công (JOC): Do Lm Cardijn lập tại Bỉ. Đến Việt Nam như các hội ái hữu tại Nam Định và Hà Nội (1936), năm 1941 có ba liên đoàn Bắc, Trung, Nam, lập tổng liên đoàn Việt Nam năm 1958. Ông Trần quang Bửu sau được chọn làm phó liên đoàn Thanh Lao Công quốc tế. Sinh Viên Công Giáo (JECU) : Một số sinh viên trong Nam Thanh Công Giáo ở Hà Nội đã được tách ra để lập Sinh Viên Công Giáo năm 1937, sinh hoạt tại Câu lạc bộ Phục Hưng Hà Nội, do các cha Đaminh Lyon hướng dẫn. Hội Con Đức Mẹ : Được thành lập do ý Đức Maria trong những lần hiện ra với nữ tu Catharina Labouré. Hội Con Đức Mẹ Việt Nam đầu tiên được nữ tu Sampré (Bác Ái Vinh Sơn) thành lập tại nhà thờ Gia Định năm 1932. Hiệp hội Thánh Mẫu : Do Lm Leunis SJ. lập năm 1563 tại Roma. Các sư huynh Lasan lập các hiệp hội đầu tiên tại trường Tabert Sài Gòn từ 1895. Sau đó được các giám mục cổ võ tại Phát Diệm (1934) và Bùi Chu (1937). Liên Minh Thánh Tâm : Do Lm Hamon SJ. lập tại Montréal, Canada năm 1883. Các cha Chúa Cứu Thế cổ võ tại Hànội từ 1950, rồi tại Huế và Sài Gòn. Legio Mariae : Do ông Phan Đức (Frank Duff) lập tại Ái Nhĩ Lan năm 1921. Lm Létourneau Cssr lập tại Hà Nội, Lm Trịnh Như Khuê là vị linh hướng đầu tiên cho praesidium Hàm Long. Năm 1948, Legio Việt Nam được sáp nhập vào Liên đoàn Ái Nhĩ Lan. Hội Gia Đình Phạt Tạ : Do linh mục Phêrô Banh lập tại Vĩnh Long tại Vĩnh Long năm 1945 với danh xưng Hội Phạt Tạ. Năm 1953, đức cha Ngô đình Thục cải tên như hiện nay.
Chủ tịch : Đc Phaolô Nguyễn Văn Hòa : Nha Trang Phó : ĐHY - TGM Gioan B. Phạm Minh Mẫn : Tp HCM Tổng thư ký : Đc Phêrô Nguyễn Soạn - Qui Nhơn Thư ký : TGM Giuse Ngô Quang Kiệt - Lạng Sơn UB Phụng Tự : Đc Phêrô Trần Đình Tứ - Phú Cường UB Giáo Lý Đức Tin : Đc Phaolô Bùi Văn Đọc - Mỹ Tho UB Thánh Nhạc : Đc Stêphanô Tri Bửu Thiên - Cần Thơ UB Giáo Sĩ : Đc Antôn Vũ Huy Chương - Hưng Hóa UB Tu Sĩ : Đc Giuse Hoàng Văn Tiệm - Bùi Chu UB Giáo Dân : Đc Phanxicô X. Nguyễn Văn Sang - Thái Bình UB Loan Báo Tin Mừng : Đc Phêrô Nguyễn Văn Nhơn - Đà Lạt UB Văn Hóa : Đc Giuse Vũ Duy Thống - Tp HCM UB Bác ái Xã hội : Đc. Phaolô Nguyễn Thanh Hoan - Phan Thiết
Chủ tịch : Đc Phêrô Nguyễn Văn Nhơn Phó : Đc Giuse Nguyễn Chí Linh Tổng thư kư : TGM Giuse Ngô Quang Kiệt Phó : Đc Giuse Vơ Đức Minh
UB Giáo Lư Đức Tin : Đc Phaolô Bùi Văn Đọc UB Kinh Thánh : Đc Giuse Vơ Đức Minh UB Phụng Tự : Đc Phêrô Trần Đ́nh Tứ UB Thánh Nhạc : Đc Phaolô Nguyễn Văn Ḥa UB Giáo sĩ, Chủng sinh : Đc Antôn Vũ Huy Chương UB Tu Sĩ : Đc Giuse Hoàng Văn Tiệm UB Giáo Dân : Đc Giuse Trần Xuân Tiếu UB Mục vụ Gia Đ́nh : Đc Giuse Châu Ngọc Tri UB Mục vụ Giới trẻ : Đc Giuse Vũ Văn Thiên UB Loan báo Tin Mừng : Đc Micae Hoàng Đức Oanh UB Bác ái Xă hội : Đc Đaminh Nguyễn Chu Trinh UB Di dân : ĐHY Gioan B. Phạm Minh Mẫn UB Văn Hóa : Đc Giuse Vũ Duy Thống UB Truyền thông Xă hội : Đc Phêrô Nguyễn Văn Đệ
trên : 82,3 triệu dân, tỷ lệ 6,88 % với : 1.833 nam tu, 11.421 nữ tu, 2.789 linh mục. và 2.089 xứ - họ đạo
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||