HOME

 
   


1.
Những nẻo đường diệu vợi :
t́m một lối đi

Cuộc sống tṛn đầy chính là chúng ta thu tích từng phút giây hiện tại. Nếu chỉ nh́n về tương lai để sống, có lẽ chúng ta chỉ nghe vẳng lại bên tai những điệp khúc chế nhạo : “Hăy đợi đấy !”. Cuộc sống sẽ tươi đẹp và ư nghĩa khi chúng ta biết sống trọn vẹn với từng biến cố. (Trang 10)

Nếu con ếch ra khỏi đáy giếng, nó sẽ chẳng bao giờ c̣n coi trời như một nắp vung; nếu chúng ta ra khỏi sự đóng khung tù túng của kiến thức, của kinh nghiệm, của lập trường, của định kiến ..., chúng ta sẽ thấy cuộc đời này rất khác. Mỗi chúng ta chỉ như hạt cát giữa sa mạc bao la, như hạt mưa giữa ḷng biển cả. Cuộc đời muôn ngàn lối, quá mênh mông. Chúng ta nhiều khi như bị choáng ngợp, lạc lối giữa ḍng cuộc sống.

Để là ḿnh, để thăng tiến, để thấy cuộc sống tràn đầy ư nghĩa, chúng ta phải lao vào khám phá, ḥa nhập, và t́m ra những chân trời mới.


NHỮNG CHÂN TRỜI MỚI

Những chân trời mới này sẽ mở ra một cuộc sống tṛn đầy, cuộc sống chúng ta đang khát vọng hướng tới. Đời sống thật thú vị nếu chúng ta biết cách quan tâm, làm cho nó có giá trị và gởi vào đó tất cả sự hiện diện của ḿnh.

Cánh cửa cuộc đời

Giờ đây, bạn đang khởi đầu một hành tŕnh mới của cuộc sống : có thể bạn vừa tốt nghiệp phổ thông trung học, đang mệt nhoài với những kỳ thi tuyển đại học; hoặc bạn đă ra trường, đang tất bật nộp đơn t́m việc; hoặc cũng có thể bạn đang lưỡng lự chọn cho ḿnh một hướng đi… Cuộc sống đầy hứa hẹn, nhưng cũng đầy bất trắc phía trước. Đây chính là thời gian để bạn thử sức và trưởng thành.

Bạn đang đứng trước cánh cửa cuộc đời, bạn có thể bước từ môi trường này sang môi trường khác, từ môi trường hạn hẹp sang một thế giới rộng lớn hơn. Lúc này, có lẽ hơn một lần bạn đă biết thế nào là khủng hoảng; chúng ta không tránh né vấn đề, nhưng hăy đối diện với điều chúng ta đang quan tâm. Người Trung Hoa quan niệm khủng hoảng như một “hỗn hợp” gồm hai đặc tính : vừa nguy hiểm mà vừa là cơ may. Có thể ví như bạn đang tham gia một tṛ chơi nguy hiểm với đầy thử thách, chướng ngại, nhưng đầy hứng thú và hứa hẹn cho bạn một phần thưởng xứng đáng, vinh quang rực rỡ nếu bạn là kẻ chiến thắng.

Dù bao căng thẳng, sức ép và nguy hiểm nhưng giai đoạn này vô cùng ư nghĩa, nó giúp ta phản tỉnh và can đảm nh́n thẳng vào những vấn đề của cuộc sống, nhờ vậy chúng ta có thể tự khám phá và phát triển những năng lực của ḿnh.

Một khi thấy được khả năng của ḿnh, bạn có thể tự tin hơn và can đảm lănh nhận trách nhiệm của cuộc sống. Cuộc sống đang mỉm cười chào đón bạn. Đâu đó bạn nghe một tiếng th́ thầm : can đảm lên, cuộc đời không có chỗ dành cho ai sợ hăi và bỏ cuộc !

Lời mời gọi sống tṛn đầy

Bạn vừa vượt qua cơn khủng hoảng ư ? Xin chúc mừng bạn ! Bạn xứng đáng nh́n b́nh minh ló dạng và rạng rỡ bước vào chặng đường mới. Như lớp vỏ trấu của hạt lúa đă nứt ra, ô ḱa, một mầm mạ xanh tuyệt vời nhú mọc. Nhưng bạn ơi, bạn không phải chỉ như hạt lúa đâu, bạn cao quư hơn nhiều, bạn c̣n có khả năng ư thức và làm chủ từng bước chân trên đường thành toàn của bạn. Điều bạn có, hạt lúa vô tri kia không hề có được đâu nhé. Bạn bảo : “Ôi đời c̣n dài, những 80 năm kia mà !”. Bạn ơi, trọn cuộc đời bạn là phút giây hiện tại này đây !

Mỗi khoảnh khắc hiện tại là một quà tặng

“Chỉ có một cuộc đời là phút giây này chúng ta đang sống”. Bác sĩ Jon Kabat - Zinn, người làm việc với những bệnh nhân thương tổn về tinh thần, đă nói với các bệnh nhân của ông những lời chiêm niệm đó. Ông đă giới thiệu với chúng ta một quy luật, một ch́a khóa để bước vào cuộc sống tṛn đầy : Đời bạn là ǵ khác hơn nếu không phải là tổng hợp tất cả những phút giây hiện tại này lại; nếu lỡ bỏ phí phút giây nào, có nguy cơ một phần cuộc đời bạn bị đánh mất.

Cuộc sống tṛn đầy chính là chúng ta thu tích từng phút giây hiện tại. Nếu chỉ nh́n về tương lai để sống, có lẽ chúng ta chỉ nghe vẳng lại bên tai những điệp khúc chế nhạo : “Hăy đợi đấy !”. Cuộc sống sẽ tươi đẹp và ư nghĩa khi chúng ta biết sống trọn vẹn với từng biến cố. Ḍng chảy cuộc đời không hề dừng lại đợi chúng ta. Bạn không thể nói : Hăy đợi đến khi nào có việc làm ổn định, tôi sẽ thực sự sống cuộc đời của ḿnh; hăy đợi khi tôi thế này, thế kia... lúc đó tôi sẽ sống trọn vẹn. Không đâu ! Có phút giây nào mà bạn không sống; nhưng khổ nỗi người ta lại không biết phải sống thế nào cho đẹp, cho trọn, cho ra sống. Bạn ạ, hăy đón nhận từng phút giây hiện tại của cuộc đời bạn như một quà tặng, bạn sẽ hiểu thế nào là sống đích thực.

Cuộc mạo hiểm phiêu lưu

Sống cuộc sống tṛn đầy cũng có nghĩa là chúng ta phải tự chèo chống con thuyền đời ḿnh. Biển đời nhiều sóng gió, càng đ̣i hỏi chúng ta giàu nghị lực. Không ai khác có thể làm thế công việc của chúng ta, không ai sống thay cho chúng ta, hạnh phúc không ở vườn người, nhưng ẩn sâu ngay trong trái tim của bạn.

Để sống tṛn đầy, bạn phải thám hiểm ngay chính cuộc sống của bạn : quan sát, lắng nghe, hành động và chấp nhận cả những rủi ro xảy đến. Cuộc mạo hiểm này không nhất thiết đ̣i hỏi chúng ta phải liên tục đương đầu với những công việc nguy hiểm hoặc ra vẻ “h́nh sự” với chính ḿnh. Dấn thân sống tṛn đầy là chúng ta làm một cuộc mạo hiểm vĩ đại xuyên qua từng khoảnh khắc của tiến tŕnh thành nhân, từng khoảnh khắc của cuộc sống đời thường. Chúng ta đang được mời gọi sống phi thường với từng phút giây b́nh thường trong cuộc sống.

Đức Giêsu, mẫu gương của cuộc sống tṛn đầy

Đối với người Kitô hữu, Đức Giêsu là mẫu gương của cuộc sống tṛn đầy, và Đức Giêsu mời gọi chúng ta hăy theo Người trên nẻo đường Người đă đi. Đó là nẻo đường yêu thương và phục vụ.

Thiên Chúa gởi Con của ḿnh xuống để tỏ bày cho con người biết họ được Thiên Chúa yêu thương; và Người mời gọi họ cũng phải yêu thương tha nhân như chính Chúa đă yêu họ. Đức Giêsu đồng cảm,  sẻ chia với từng phận người khốn khổ : cùng đói, cùng khát, cùng xót xa với nỗi thất vọng của họ; và đến “để cho họ được sống và sống dồi dào”.

Tiến tŕnh sống sung măn của chúng ta được thể hiện trong hai đ̣i hỏi :

Ngươi phải yêu mến Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, hết ḷng, hết linh hồn và hết trí khôn ngươi. Đó là điều răn lớn nhất và điều răn đứng đầu. C̣n điều răn thứ hai cũng giống điều răn ấy là : Ngươi phải yêu người thân cận như chính ḿnh” (Mt 22, 37 - 39).

Người Kitô hữu của mọi thời đại đều hiểu rằng t́nh yêu phải được xây dựng trên t́nh yêu và chính t́nh yêu dẫn tới đời sống sung măn. Hăy nghe những lời thánh Phaolô nhắn nhủ giáo đoàn Êphêxô :

Tôi nguyện xin Chúa Cha, thể theo sự phong phú của Người là Đấng vinh hiển, ban cho anh em được củng cố mạnh mẽ nhờ Thần khí của Người, để con người nội tâm nơi anh em được vững vàng. Xin cho anh em nhờ ḷng tin, được Đức Kitô ngự trong tâm hồn; xin cho anh em được bén rễ sâu và xây dựng vững chắc trên đức ái, để cùng toàn thể các thánh, anh em đủ sức thấu hiểu mọi kích thước dài rộng cao sâu, và nhận biết t́nh thương của Đức Kitô, là t́nh thương vượt quá sự hiểu biết. Như vậy anh em sẽ được tràn đầy tất cả sự viên măn của Thiên Chúa” (Ep 3, 16 - 19).

T́nh yêu sẽ cho chúng ta sức mạnh, sự bền bỉ và sự hiểu biết; đó là tất cả những ǵ thiết yếu để chúng ta sống tṛn đầy. T́nh yêu đem đến cho chúng ta nghị lực và khát vọng để vươn đến những điều trọn hảo. T́nh yêu giúp chúng ta biết làm thế nào để phát huy tài năng của ḿnh, đương đầu và lớn lên trong mọi trạng huống của cuộc sống.


BIẾT M̀NH

Biết ḿnh là cả một hành tŕnh dài khám phá. Cần gọi tên, xác định và tôn trọng con người phức tạp của chúng ta trong bất cứ giai đoạn nào. Nhiều lúc chúng ta cảm thấy bế tắc, mất phương hướng sống, thấy cuộc sống nhạt nhẽo, vô vị, chẳng biết sống để làm ǵ nữa; những lúc như thế, rất cần phải phản tỉnh, t́m ra ư nghĩa sống, t́m lại con người thật của ḿnh.

Hăy biết rằng bạn là độc nhất vô nhị

Để sống tṛn đầy cũng có nghĩa là phải ư thức và hiểu biết ḿnh là ai. Con chó quấn quưt, vẫy đuôi mừng mỗi khi bạn đi đâu về; nó cũng ăn, cũng ngủ, cũng tỏ vẻ thân thiện, nhưng tuyệt nhiên chẳng ư thức được nó là ǵ cả, không hề ư thức được nó là con chó. Chỉ có con người, con người mới ư thức được ḿnh là duy nhất, ư thức ḿnh hiện hữu. Chúng ta không chỉ ư thức điều này trong một khoảnh khắc nào đó, mà là trọn vẹn cuộc sống. Biết ḿnh để rồi không đánh mất ḿnh, không vong thân giữa cuộc đời trăm ngả. Cuộc sống mỗi chúng ta là một chuỗi liên tục không đứt đoạn; chối từ quá khứ là chúng ta không có hiện tại và cũng chẳng có tương lai.

Cuộc sống được h́nh thành từ hàng vạn mảnh vụn kinh nghiệm chúng ta có về bản thân qua các biến cố, qua mối tương quan với tha nhân, qua công việc, qua học hành nghiên cứu … Tất cả mọi việc xảy ra đều góp phần làm nên cuộc sống đời chúng ta.

Việc hiểu biết chính ḿnh như thế là điểm hội tụ sức mạnh giúp chúng ta có thể đối đầu với những xung đột, đánh giá đúng các bậc thang giá trị, đón nhận được những mất mát trong cuộc sống và giúp chúng ta sống tự trọng, hiểu biết những giá trị của bản thân, biết yêu chính ḿnh, ngay cả khi chúng ta bị bỏ rơi, khinh bỉ, làm mất phẩm giá.

Sống thật để biết ḿnh

Nếu muốn biết ḿnh, tôi phải can đảm sống con người thật của tôi, con người trần trụi, không tự vệ, không đeo mặt nạ, không bôi đen, không tô hồng … Đó là cơ may để tôi nhận ra khuôn mặt đích thực của ḿnh; không ai hiểu tôi hơn chính tôi; chỉ có tôi mới có thể biết rơ tôi là ai.

Đón nhận những cảm xúc

Cảm giác hay cảm xúc là thành phần thiết yếu cho thấy chúng ta là ai, cảm xúc này rất cần được chân nhận. Nhiều khi người ta hay lờ đi hoặc né tránh cảm xúc của ḿnh. Thật là khôi hài, làm sao có thể ngăn cản cảm xúc, chúng ta chỉ có thể cảm nhận mà thôi. Cảm xúc là cái ǵ rất thật chứ không phải chỉ là ư niệm. Những cảm xúc mạnh mẽ không biến mất, nhưng tồn tại như những tảng băng ngầm ch́m sâu trong vô thức, một lúc nào đó nó có thể trồi lên và nổ tung như ngọn núi lửa nhiều năm âm ỉ sôi sục. Làm sao đừng bao giờ để chúng ta bị dồn nén, hăy kiểm soát cảm xúc của ḿnh trước khi chúng bùng nổ.

Việc biết ḿnh đ̣i hỏi chúng ta luôn phải phản tỉnh trong mọi hoàn cảnh. Cảm xúc có thể đóng vai tṛ người bạn, cũng có thể là kẻ độc tài phát xít ! Nhờ việc đón nhận các cảm xúc như người bạn, và không bao giờ để chúng trở thành những kẻ độc tài, chúng ta có được cơ may tốt để hiểu biết ḿnh hơn.

Biết được ḿnh đang muốn điều ǵ

Biết ḿnh cũng có nghĩa là biết được điều ḿnh đang mong muốn, đang khát vọng. Chẳng thể quyết định được ǵ, nếu chúng ta thực sự không biết được điều ḿnh mong muốn. Chúng ta sẽ bế tắc khi để người khác hoặc những tác động bên ngoài như quảng cáo, ca nhạc, thời trang, báo chí… “muốn” thay cho chúng ta. Khi đó chúng ta sẽ rơi vào ảo vọng, cứ tưởng như ḿnh chọn lựa cái này, hài ḷng với cái kia, nhưng thực chất chúng ta chỉ là con rối cho người khác giật dây mà thôi. Có những người khi ở vào độ tuổi “ngũ thập như tri thiên mệnh” mới giật ḿnh thấy rằng họ chưa bao giờ làm điều họ muốn cả. Những điều chúng ta mong muốn sẽ định h́nh con người của chúng ta.

Biết người khác nghĩ ǵ về ḿnh

Trong giao tiếp hằng ngày, mỗi cuộc đối thoại, dù chỉ là một lời chào thăm : “Anh khoẻ không ?”, cũng nói lên một điều ǵ đó về chính ḿnh. Ít nhất qua cái bắt tay, qua nụ cười, qua ánh mắt, người ta cũng nói với bạn rằng bạn đang hiện hữu.

Nếu ai đó chào tôi : “Béo đấy à !”, th́ ra tôi cũng được nhận biết một cách hoàn toàn cá vị rồi; và nếu cũng chính người đó dừng bước, chăm chú nh́n tôi và nói : “Chào Béo, bạn khoẻ chứ ?”, th́ lúc ấy tôi cảm thấy rằng ḿnh thật có ư nghĩa trong ánh mắt của người ấy.

Tuy nhiên cũng nên lưu ư, tiêu chuẩn đánh giá ḿnh không thể hoàn toàn dựa vào dư luận, và chúng ta cũng không thể trở nên giống như người ta mong mỏi được đâu. Chúng ta luôn phải lắng nghe, tiếp nhận ư kiến, nhưng cũng phải luôn là chính ḿnh, chịu lấy trách nhiệm đời ḿnh. Không thể để một ai vẽ lên cuộc đời của chính chúng ta được.

Biết những tài năng của ḿnh

Tài năng là khả năng hay năng khiếu có giá trị, và đó cũng là quà tặng. Trong ư nghĩa này, th́ người ta sinh ra đă có tài rồi, thiên phú là vậy. Một nghệ sĩ Violon tài ba, dĩ nhiên phải qua khổ luyện, nhưng không thể phủ nhận yếu tố thiên phú nơi nghệ sĩ này. Người ta nói thiên tài là do 90% tập luyện, nhưng nếu không có, dù chỉ là 1% yếu tố phú ban th́ dù có khổ luyện cũng khó có thể thành thiên tài.

Tài năng không chỉ là điều ǵ mang tính vật lư hay một năng lực trí tuệ. Khía cạnh nhân cách cũng là những quà tặng độc đáo. Sống thiếu nhân cách, không phải là sống đẹp, sống tṛn đầy. Nhân cách mỗi người mỗi khác, mỗi người đều có khả năng đặc biệt, điều quan trọng là ta nhận ra và làm cho tăng triển. Người xưa bảo “ngọc bất trác bất thành khí”, nếu chúng ta không biết cách đánh thức tài năng của ḿnh th́ chúng vẫn ngủ yên và chẳng bao giờ tài năng thành hiện thực được. Thánh Phaolô khuyên nhủ giáo hữu Côrintô phải nhận ra những khả năng như là ân huệ Chúa ban :

"Có nhiều đặc sủng khác nhau, nhưng chỉ có một Thần Khí. Nhưng chính Thần Khí duy nhất ấy làm ra tất cả những điều đó và phân chia cho mỗi người mỗi cách, tùy theo ư của Người” (1Cr 12, 4.11).

Mỗi người chúng ta đều được trao ban những đặc sủng. Để trở nên con người sống tṛn đầy, rất cần có thời gian khám phá đâu là quà tặng ḿnh đă được trao ban.


ĐI TRÊN ĐÔI CHÂN CỦA M̀NH

Người trưởng thành là người đi trên đôi chân của ḿnh chứ không phải là mượn đôi chân kẻ khác. Tính tự lập là điều cần thiết để chúng ta được lớn lên.

Can đảm chọn lựa và chấp nhận hậu quả

Một khi chấp nhận chọn lựa là chấp nhận hệ quả của chọn lựa đó, dù là hệ quả tích cực hay tiêu cực. Cuộc sống luôn đặt chúng ta vào t́nh trạng phải liên tục chọn lựa : chọn lựa giữa cái xấu và cái tốt; giữa cái tốt và cái tốt hơn … Và chọn lựa cũng có nghĩa là phải từ bỏ, không thể nào chọn cả hai được. Có chọn lựa được người khác tán dương. Có chọn lựa bị người khác chê cười. Nhưng dù thế nào đi nữa, quyền quyết định vẫn là ở bạn, theo tự do của bạn và chính bạn là người phải lănh nhận hậu quả trước tiên chứ không phải ai khác.

Quyết định của bạn không thể dựa vào lời khen hay tiếng chê của người khác, bạn phải có lập trường. Tuy nhiên, như thế không có nghĩa là bạn dửng dưng với dư luận, với những đ̣i hỏi, khát vọng hay ư kiến của người khác; một người trưởng thành tự nhiên biết cân nhắc và chọn lựa. Người tự lập có thể dựa vào phán đoán của ḿnh và quyết định chọn lựa; tuy nhiên cũng có thể tham khảo ư kiến người khác. Tự lập không phải là độc đoán, lập dị. Tự lập bao gồm sự phụ thuộc lẫn nhau, kết hợp cả sự dịu dàng và mạnh mẽ của tinh thần độc lập và phụ thuộc.

Học để biết tự lập và phụ thuộc lẫn nhau

Ngay từ trong gia đ́nh, chúng ta cần phải có tinh thần tự lập. Bạn có suy nghĩ riêng, lập trường riêng, có chọn lựa riêng, và dĩ  nhiên cha mẹ cũng phải dành cho con cái một khoảng tự do, một góc riêng tư. Không tự lập th́ làm sao làm chủ được đời ḿnh; bạn thấy đấy, hệ quả khôn lường. Rất nhiều người dù đă lớn tuổi nhưng vẫn sống t́nh trạng ấu trĩ, không thể phán đoán hay quyết định được điều ǵ. Có lẽ chúng ta không muốn ḿnh là loại người như thế.

Tuy nhiên người tự lập đích thực không phải là kẻ luôn phản kháng lại với thế giới, cũng không phải là cỗ máy lạnh lùng cứ vận hành đều đặn. Họ là người biết sống phụ thuộc vào nhau, biết cho đi - lănh nhận, biết tin vào chính ḿnh và cũng tin vào tha nhân. Nhờ vậy, họ biết nhạy cảm với nhu cầu của người khác, biết đón nhận và cũng biết chọn lựa, thay đổi; biết đánh thức những tài năng, sở trường, kiến thức và cảm xúc của ḿnh đồng thời nhận ra rằng đôi khi ḿnh cũng cần được sự giúp đỡ, và không phải v́ thế mà con người ḿnh bị thay đổi.

Cuộc sống luôn là tương trợ, là sống với, sống cùng. Chẳng ai hiện hữu đơn độc. Sự hiện hữu của chúng ta cần thiết cho người khác và ngược lại, sự hiện hữu của tha nhân cũng cần thiết cho chúng ta. Sự hỗ tương qua lại này làm cho cuộc sống trở nên phong phú và tṛn đầy. Khám phá ra ḿnh hiện hữu nơi tha nhân, và tha nhân hiện hữu nơi ḿnh, là một nhận thức căn bản để chúng ta biết thế nào là sự tự lập và phụ thuộc lẫn nhau trong cuộc sống.

Trách nhiệm với sự tự do của ḿnh

Tự lập bao gồm yếu tố tự do. Tự do là quà tặng cao quư giúp chúng ta sống trưởng thành hơn. Tuy nhiên, chúng ta không sống một ḿnh, chúng ta sống trong xă hội với những con người có quyền tự do, có nhu cầu tự do, và họ cũng là những người tự do. Sự tự do của mọi người đ̣i hỏi chúng ta phải tôn trọng và có trách nhiệm đối với nhu cầu và quyền lợi của người khác.

Sự tự do của ngưới Kitô hữu nói lên rằng chúng ta có thể nh́n thấy điều vĩ đại hơn đằng sau những lợi tức nhỏ bé, và chúng ta có thể quan tâm, trách nhiệm với tha nhân trong hoàn cảnh cụ thể của họ. Quả thực, tự do bao gồm tinh thần trách nhiệm, tự do yêu thương. Nếu bị nhốt kín trong ngục tù của ḷng ham muốn, tham lam ích kỷ, chúng ta sẽ không có tự do.

Sự tự do đích thực làm cho chúng ta có thể lớn lên và diễn tả chính ḿnh trong việc đáp ứng nhu cầu của tha nhân như là chính nhu cầu của chúng ta vậy. Khi tự do trở thành vô giới hạn, tha hồ sống theo sở thích, chẳng cần quan tâm tới ai, th́ lúc ấy không c̣n là tự do nữa mà là bừa băi, phóng túng.

Đối với người Kitô hữu, tự do phải được đặt trong viễn cảnh : tự do thoát khỏi tội lỗi và tự do yêu thương. Thánh Phêrô khiển trách mạnh mẽ những người đă đẩy người khác vào sai lầm và ngoan cố : “Họ hứa cho những kẻ đó được tự do, nhưng chính họ lại làm nô lệ cho lối sống dẫn đến hư vong, v́ đă thua ai th́ phải làm nô lệ cho người ấy” (2 Pr 2, 19). Những nết xấu như ích kỷ, bất công, lạm dụng người khác … có thể sẽ thống trị đời sống chúng ta. Đức Giêsu Phục Sinh hứa ban sức mạnh cho chúng ta vượt qua mọi tội lỗi và được tự do để yêu thương.


KẾT LUẬN

Con người ngày nay đang dần dà để lộ ra sự yếu đuối, bất lực của ḿnh qua việc không kiềm chế nổi cái tôi ích kỷ, qua việc sử dụng sức mạnh như một phương tiện tiêu diệt, gây chết chóc, tang thương. Chẳng hạn những thai nhi vô tội, không có sức kháng cự, đă bị con người, có khi là chính cha mẹ khước từ. Hay người ta sử dụng sức mạnh để phục vụ chiến tranh, khủng bố …  Sức mạnh đích thực phải mang đến sự biến đổi trong hân hoan và sự sống. 

Rất thường khi, người ta hiểu sức mạnh theo nghĩa tiêu cực, sức mạnh công phá và hủy diệt, sức mạnh áp chế kẻ khác, sức mạnh đồng tiền, sức mạnh của kẻ quyền thế … Sức mạnh ở đây phải được hiểu theo nghĩa tích cực, sức mạnh thực sự phải có khả năng sáng tạo, xây dựng cuộc sống, phải dẫn tới cái đẹp, t́nh yêu; và sức mạnh chỉ có thể là tích cực nếu nó được sử dụng để thăng tiến con người, làm triển nở cuộc sống, làm cho cuộc sống tươi sáng và có ư nghĩa.

Bước vào cuộc hành tŕnh, bạn sẽ thấy cuộc đời muôn ngả. Nếu cứ đứng măi ở ngă ba đường, bạn sẽ chẳng bao giờ tới đích được. Cuộc sống đang mời gọi chúng ta khám phá, dấn thân, và giải thưởng vĩ đại không phải chỉ là sự thành công mà là chính sự thành toàn đời ta. Muôn năng lực c̣n đang ẩn ch́m, đang chờ thời cơ thi thố, vấn đề là chúng ta có can đảm cất bước đăng tŕnh hay không. Nếu coi cuộc đời như một cuộc chơi, th́ cuộc chơi nào càng mạo hiểm lại càng thú vị !