Chúa Nhật VI Thường Niên - Năm C
Gr 17,5-8 / 1Cr 15,12.16-20 / Lc 6,17.20-26
Lm An Phong op : Bốn Mối Phúc, Bốn Mối Khốn
Fr Jude Siciliano, op. : Lựa Chọn Đúng Tương Lai Của Ḿnh
Lm Giacôbê Phạm Văn Phượng op : Hạnh phúc
Giuse Hà Đ́nh Tuấn op : Phúc cho ai có tinh thần nghèo khó
Fr.Jude Sicilianô, op. : Hăy Trở nên những người được Chúa chúc phúc
Lm. Đỗ Vân Lực, op. : Tin Mừng Cho Người Giầu
Bốn Mối Phúc, Bốn Mối Khốn
Tin mừng hôm nay là tŕnh thuật 4 mối phúc và 4 "mối khốn" của thánh Luca. Thánh Luca như có ư bênh vực cho những người nghèo và những người bị áp bức. Hoàn cảnh khó khăn của họ đáng cho họ được thưởng. Hơn nữa, theo lối tŕnh bày của Cựu ước, những lời chúc dữ thường đi đôi với những lời chúc lành. Thánh Luca đă sử dụng lại lối tŕnh bày này : 4 lời chúc lành và 4 lời chúc dữ. Tuy nhiên, cần hiểu những mối "khốn" của thánh Luca chỉ là những lời than văn, cảnh giác, lời kêu gọi thúc đẩy con người hoán cải hơn là những lời kết án, lư do là v́ những lời lẽ đanh thép đe dọa không phù hợp với sự dịu dàng, ḷng nhân ái của một người y sĩ như thánh Luca.
Con người luôn đi t́m kiếm hạnh phúc. Hạnh phúc đích thực chỉ có được ở cuối hành tŕnh t́m kiếm lao nhọc này. Hạnh phúc làm cho đôi mắt rạng ngời, tiếng cười ḍn dă và thái độ "an nhiên tự tại". Những "người nghèo khó..., người bây giờ đói khát..., người bây giờ khóc lóc..., người bị thù ghét, trục xuất và phỉ báng v́ Con Người" là những người được Thiên Chúa ban cho hạnh phúc. Đức Giêsu củng cố, an ủi họ, v́ Thiên Chúa luôn chăm sóc người nghèo và người bị áp bức nếu họ đặt niềm hy vọng nơi Người. Lịch sử Cựu ước là một bằng chứng hùng hồn của sự chăm sóc này, Người chăm sóc dân Người khi họ bị nô lệ trên đất Ai cập, khi họ bị đi lưu đày tại Babilon và trong mọi hoàn cảnh họ gặp khó khăn. Vị Thiên Chúa chăm sóc này luôn hiện diện và đồng cảm với dân Người.
Hơn nữa, những người nghèo ở đây không phải là những người túng quẫn, thất học... cái nghèo vật chất, nhưng là t́nh trạng những người "có ít, thấy ḿnh thiếu" và luôn phải tin tưởng vào sự quan pḥng của Thiên Chúa. Họ là những người "được nghe Tin mừng". Đức Giêsu chính là Tin mừng đó. Những người nghèo này kinh nghiệm sự tạm bợ của đời sống, của vật chất, họ ư thức rằng có một đời sống khác là phần thưởng cho cơn đói khát hạnh phúc của họ. Thiên Chúa - Đấng luôn chăm sóc người nghèo, người đói khát, người khóc lóc - sẽ ban cho họ tự do và b́nh an của người con cái Chúa.
Những người bị bách hại v́ niềm tin của ḿnh, v́ Con Người sẽ được Thiên Chúa là phần thưởng. Họ là những người chịu đau khổ bất công, chịu thiệt tḥi không chính đáng, nhưng họ không thiếu niềm vui và b́nh an trong suốt thời gian họ chịu đau khổ. Bằng chứng là các vị Tử đạo đă hân hoan khi tiến ra pháp trường, câu hát ngợi khen chúc tụng vẫn nở trên môi họ.
Bốn mối khốn dành cho những người "giàu có, no nê đầy đủ, hiện đang vui cười, được mọi người ca tụng" dường như là những lời cảnh tỉnh, nhằm khơi dậy một ư thức chia sẻ, bác ái, bởi lẽ đó là những người "được cuộc đời ưu đăi hơn". Đức Giêsu luôn tỏ ḷng nhân ái đối với tất cả mọi loại người. Người là vị Thiên Chúa hằng chăm sóc con người.
Để trở thành những môn đệ đích thực của Đức Giêsu, có lẽ chúng ta phải lắng nghe những lời chúc phúc và chúc dữ này, đồng thời áp dụng vào đời sống của chính ḿnh. Có lẽ chúng ta cần thường xuyên xem xét đâu là những giá trị thực sự đem lại b́nh an và hạnh phúc. Những mối phúc và những mối khốn, là những lời nhắc nhở, cảnh tỉnh để chúng ta có được hạnh phúc đích thực, và chỉ một ḿnhThiên Chúa mới mang lại cho chúng ta hạnh phúc đó.
Lạy Chúa,
Xin Ngài tháo gỡ những mối dây ràng buộc chúng con,
dây chằng chịt của ḷng thèm muốn, săn t́m lạc thú,
dây ghim vào những cái hăo huyền và của cải xa hoa,
đó toàn là những thứ mà một ngày kia con sẽ mất hết thôi.
Lạy Chúa,
xin giúp chúng con trở thành những người nghèo,
không làm ra vẻ ta đây mẫu mực,
không đi t́m cách thương lượng ngấm ngầm.
Xin cho chúng con
biết cách ly với cả những ư kiến của chúng con.
Xin cho chúng con được tự do, không bị thói quen giữ lại.
Như thế th́ chúng con mới có thể
hết ḷng chăm chú đến người khác được,
như thế th́ chúng con mới có thể
nhẹ nhơm hưởng trọn niềm vui của Nước Chúa.
LỰA CHỌN ĐÚNG TƯƠNG LAI CỦA M̀NH
(Lc 6,17-26)
Thưa quư vị, Tạp chí Chủ Nhật Thời Báo (số 14/01/01) đăng bài của tác giả Natalie Angier. Cô bênh vực thái độ vô thần của ḿnh. Theo thống kê th́ nước Hoa Kỳ có tới 92-97% dân chúng có niềm tin tôn giáo và thực hành niềm tin đó. 80% tin có đời sống sau khi chết. Nhưng các nước khác th́ không đúng như vậy, thí dụ Pháp, Đan Mạch, Thuỵ Sĩ, Áo, Anh, Hà Lan,… chỉ từ 40-70% tin sự sống “có lẽ” không tồn tại sau cái chết. Kết luận cô nói : “Tôi tin rằng vũ trụ này tuân theo luật vật lư. Một số đă được biết, số khác chưa, nhưng nếu chúng chưa được biết đến th́… do trí khôn chúng ta phát xuất từ trái đất bé nhỏ, nên bị hạn chế. Tôi tin rằng thế giới như chúng ta thấy trước mắt, đă được định h́nh một cách bí nhiệm, xin tạm gọi là siêu việt, do bàn tay của Biến Hoá Tự Nhiên có chọn lọc”.
Bài của cô Angier thực sự thách thức các tín hữu. Để làm cho quan điểm của ḿnh vững chắc hơn, cô trích tác giả Michael Cromarte : “Các dữ liệu điều tra chỉ ra rằng phần lớn tin Thiên Chúa, nhưng khi đi vào chiều sâu th́ niềm tin đó rỗng tuếch. Nhiều người xưng ḿnh là tín đồ Thiên Chúa giáo, nhưng khi hỏi có biết ai là tác giả Bài Giảng Trên Núi th́ đa số trả lời không. Cô Angier điều tra giới sinh viên th́ thấy họ dù vô thần hay tín hữu, đều gian lận như nhau trong các kỳ thi. Cùng t́nh nguyện như nhau làm việc giúp đỡ bệnh nhân, người già cả, khuyết tật trong bệnh viện. Cô đưa ra nhận xét chung : “Vấn đề cần bàn căi là tôn giáo có đủ khả năng làm cho ai đó thành người tốt, trong trường hợp định mệnh bắt họ xấu hay tầm thường.
Thật ra, tin vào Thiên Chúa, sự trỗi dậy của Đức Kitô từ cơi chết, sự sống lại tương lai và hạnh kiểm con người phải đan kết với nhau. Điều nọ là hậu quả của điều kia, không tách rời được. Chúng ta hăy nghe thánh Phaolô lư giải trong bài đọc 1, khi ngài viết cho tín hữu thánh Côrintô có thân nhân đă chết trước khi được thấy Đức Kitô trở lại. Số phận của họ sẽ ra sao lúc Chúa xuất hiện? Họ đă từng khát khao giây phút ấy. Họ sẽ măi măi bị chôn vùi không được xem thấy Chúa của ḿnh, Đấng họ hằng hy vọng? Thánh Phaolô đưa ra Chúa Kitô Phục Sinh là nền tảng cho sự sống lại tương lai của nhân loại : “Nếu Đức Kitô không trỗi dậy th́ lời rao giảng của chúng tôi trống rỗng và cả đức tin của anh em cũng trống rỗng”. Thế ra chúng tôi là những nhân chứng giả hiệu của Thiên Chúa v́ đă chống lại Thiên Chúa mà làm chứng rằng Người đă cho Đức Kitô trỗi dậy, trong khi Người đă không cho Đức Kitô trỗi dậy, nếu kẻ thật kẻ chết không trỗi dậy. V́ nếu kẻ chết không trỗi dậy th́ Đức Kitô đă không trỗi dậy. Mà nếu Đức Kitô không trỗi dậy th́ ḷng tin của anh em thật hăo huyền và anh em vẫn c̣n sống trong tội lỗi của ḿnh” (15,13-17). Như thế, theo thánh Phaolô, chối bỏ Chúa Phục Sinh là chối bỏ sự sống lại của loài người trong tương lai, chẳng có nhập thể, chẳng có cứu chuộc, chẳng có hy vọng, chẳng có mục tiêu của cuộc lữ hành trần gian, tất cả đức tin là con số không trống rỗng.
Tuy nhiên, tin vào sự sống lại tương lai phải có dấu ấn trên cuộc đời mỗi tín hữu. Nó phải thay đổi trong nếp sống chúng ta và chúng ta phải phản ánh niềm tin đó vào các sinh hoạt hàng ngày. Hiện thời nó là sự phục sinh tâm linh của nhân loại và báo trước Chúa sẽ ngự đến. Chúa Kitô của đức tin cũng là Chúa Kitô của lịch sử. Việc Ngài sống lại vừa là biến cố vật lư vừa là một mầu nhiệm. Chúng ta phải sống trong cả hai thực tại đó dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần. Chẳng phải biết ai là tác giả Bài Giảng Trên Núi hay thuộc ḷng giáo lư là bằng chứng của một tín hữu tốt nhưng là nếp sống của ḿnh. Người tín hữu không thể được lượng giá bằng những con số thăm ḍ, hoặc tan biến vào đám đông tổng quát với những tính tốt và nết xấu. Họ là những kẻ chia sẻ cuộc đời Chúa Cứu Thế, cái chết và phục sinh của Ngài.
Trong thế giới của Chúa Giêsu, hầu hết mọi người đều là kẻ khó nghèo, hoặc vật chất hoặc tâm linh, Ngài chúc phúc cho kẻ thanh bần vật chất v́ họ là kẻ giàu có về tâm linh. Ngược lại, Ngài nguyền rủa hạng trọc phú v́ nghèo trong tâm hồn. Một người giàu vật chất là kẻ có đủ quyền bính bóc lột người khác, thường thường là vậy, và trên b́nh diện toàn cầu cũng đúng như thế. Những nước hùng mạnh là những quốc gia đi khai thác những nước chậm tiến bằng trăm phương ngh́n kế. Khi đă bị áp bức, bóc lột người nghèo vô phương tự vệ, đơn giản v́ thiếu quyền lực. Tệ hơn nữa, theo tác giả John Pitch (the cultural world of Jesus) ở vùng cận đông thời Chúa Giêsu, người giàu thường khinh miệt kẻ nghèo hèn, coi họ như súc vật: mèo, chó, lừa, ngựa… trong khi đó danh dự là tài sản quư báu nhất của một người sống giữa xă hội.
Cho nên Phúc Âm Luca hôm nay nói lên nội dung to lớn. Thực sự nó là bản tóm lược Tin Mừng. Thánh nhân thuật lại : “Một hôm Đức Giêsu từ trên núi xuống cùng nhóm mười hai, Ngài dừng lại ở một chỗ đất bằng” nghĩa là Ngài không khinh thị đám đông, Ngài trà trộn với họ, làm thành viên trong họ. Khác với thái độ của các kinh sư giảng dạy dân chúng từ trên cao, toà Maisen. Ngài đứng giữa họ, nghe họ nói, cảm thấy những bàn tay, gót chân chạm tới ḿnh. Giáo lư của Ngài cũng không bí nhiệm, cao siêu, vượt quá tầm hiểu biết của họ. Nhưng vừa trí khôn mọi người, tức là những điều họ ao ước được nghe: “Phúc cho anh em nghèo khó, đói khát, khóc than, bị bách hại. Thiên Chúa đă nh́n, đă nghe, đă hiểu thấu nỗi thống khổ của anh em. Ngài tôn trọng anh em…”
Thiên Chúa là nguồn mạch đích thực của mọi danh dự. Nếu Ngài ban vinh dự cho ai, người ta không thể chối bỏ hoặc cướp đi. Như vậy Chúa Giêsu thực chất ban Tin Mừng cho những linh hồn đang cần danh dự, tức là những kẻ thấp hèn của thế giới. Trước tiên họ được nghe Ngài loan báo, sau đó bổn phận đáp trả. Chúng ta được nghe sứ điệp Thiên Chúa chúc phúc, sứ điệp này Ngài ban nhưng không, cho nên không ai có quyền chiếm hữu cho ḿnh, nhưng hoàn toàn bởi lượng hải hà của Ngài. Cũng chẳng ai có danh nghĩa hoặc công trạng ǵ kẻo lên mày lên mặt. Tất cả đều là kẻ thụ ơn, được hưởng ân huệ do công nghiệp của Chúa Giêsu. Tiếp theo là đáp ứng về phía nhân loại. Bí quyết để hiểu ơn lành của Thiên Chúa là mệnh đề mô tả chân dung của kẻ thụ ơn: “đói khổ và khóc lóc”. Họ là những kẻ bị bạo lực ức hiếp và chà đạp. Đây cũng là chân dung của những người đấu tranh cho nhân phẩm trong truyền thống các tiên tri. Như vậy lời chúc phúc của Chúa Giêsu cũng hiểu được cho những người hoạt động chống bất công xă hội, băng bó những vết thương do người khác gây nên: Chiến tranh, khủng bố, dịch hoạ,… Nó là giải pháp hữu hiệu mang tính cánh chung và thiên sai. Hạnh phúc chỉ có thực hiện khi không c̣n cường quyền và áp bức. Mọi người sống trong nhân phẩm, được tôn trọng, yêu thương và b́nh an.
Nhưng trên thực tế, ít người tin ở sứ điệp của Chúa Giêsu. Nó trái ngược với ước vọng của nhân loại: “Phúc cho những ai có tinh thần nghèo khó”. Thánh Matthêu phải chỉnh như vậy, nhưng ở đây thánh Luca chỉ nói đơn giản: “Phúc cho anh em là những kẻ bây giờ đang phải đói, phải khóc” không thêm bớt chi hơn nữa. Mong ước của loài người là t́m kiếm giàu sang phú quư. Không ai đi t́m sự nghèo khó, ngay cả những tâm hồn khấn ba lời khuyên Phúc Âm, thậm chí c̣n coi là không tưởng. Chiều nào cũng nghe quảng cáo mở xổ số. Ở nước Mỹ, lô trúng độc đắc khoảng 10 triệu USD, một số tiền hấp dẫn với đa số dân trung b́nh. Cờ bạc nở rộ khắp nơi, mặc dù bất hợp pháp. Ở đâu người ta không được tổ chức trên đất liền, th́ chèo thuyền ra khơi, chỗ hải phận quốc tế, tha hồ sát phạt nhau đêm ngày. Chẳng ai coi nghèo là một cái phúc. Tuy nhiên lương thiện mà nói, giàu sang chưa phải là hạnh phúc thật. Nhiều cuộc đời đổ vỡ v́ thảm kịch tiền bạc. Theo Tin Mừng tiền bạc là đối thủ kỳ cựu của Thiên Chúa. Nó phá đổ nhiều tổ chức, nhiều linh hồn đạo đức, cho nên Chúa Giêsu có lần đă cảnh báo : “Các con không thể làm tôi hai chủ được” tức tiền bạc và Thiên Chúa. Nếu chúng ta kiên nhẫn theo dơi những người trúng số lớn sẽ thấy số phận họ ra sao sau cuộc may mắn đó. Chúa Giêsu không tuyên bố phúc cho sự nghèo khó, Ngài chỉ nói: Phúc cho anh em là những kẻ khó nghèo. Trong lúc nói, Ngài ngước mắt nh́n các môn đệ, dạy bảo họ về nếp sống mới, nếp sống Tin Mừng, thanh bạch, tự do, thoát khỏi mọi ràng buộc, để sống trong Nước Chúa, để có tương quan hoàn toàn mới, bất vụ lợi với Thiên Chúa. Những người môn đệ nghèo khó này dễ dàng chấp nhận sứ điệp của Ngài. Sẵn sàng đi theo Ngài. Trong dụ ngôn người thanh niên giàu có, chúng ta thấy rơ ràng thái độ của người giàu đối với Thiên Chúa và Đức Kitô. Đúng ra, người nghèo mới hiểu được giá trị thực của sự sống, họ vật lộn để sống cho nên họ thấy sống là quư. C̣n kẻ giàu có chỉ biết hưởng thụ, ngoài ra coi thường mọi sự. Cho nên nghèo mới nhiều khả năng tuân theo đường lối khác thường Chúa Giêsu chỉ dạy. Một lần nữa chúng ta nghe Lời Chúa tuyên bố: “Phúc cho anh em là những kẻ nghèo khó, đói khát, khóc than và bị bách hại v́ danh Thầy”, chúng ta sẽ thấy âm hưởng tích cực, tràn trề hy vọng của nó trong thẳm sâu cơi ḷng. Chúng ta chẳng cần thắng xổ số để được giàu có, chúng ta đă phú quư trong tương giao lành thánh với Đức Chúa Trời.
Do đó, “bốn cái phúc và bốn cái khốn” của Chúa Giêsu nêu rơ linh hồn hướng về Thiên Chúa hay thế gian. Tin Mừng chủ yếu kêu gọi chúng ta dấn thân theo Chúa toàn diện, không phải nửa vời. Ngoài miệng theo Chúa nhưng ḷng dạ th́ tham lam giàu sang. Trong các Phúc Âm, thánh Luca quyết liệt hơn cả về sự ngược đời của Tin Mừng. Thánh nhân làm cho tâm trí chúng ta đảo lộn. Các giá trị thông thường của con người bị đặt xuống cấp dưới và những chi con người xa lánh th́ được tôn trọng ở cấp trên. Trong ánh sáng của đoạn Tin Mừng hôm nay, mọi sự được nh́n từ một viễn ảnh khác. Chúng ta phải đối diện với một thực tại mới: Lượng định xem ḿnh đă sống ra sao? Thiên hạ thế nào ? Họ ấp ủ những điều ǵ ? Thái độ của ḿnh đối với sự vui thoả thế gian ? Điều chi thực sự có giá trị ? Điều chi ḿnh coi là thực tiễn ? Dưới con mắt đức tin được Phúc Âm soi sáng, nhiều giá trị chúng ta quư trọng th́ lại là thảm hoạ cho đời sống thiêng liêng. Những tiêu chuẩn chúng ta coi là đáng mơ ước th́ Phúc Âm thách thức, gọi những kẻ nghèo hèn, đói khổ, than khóc là có phước. Những kẻ đầy đủ, giàu có, vui cười là bất hạnh. Đúng là nghịch lư. Nhưng dưới nghịch lư là sự thật vĩnh hằng. Tin tưởng vào bất cứ cái ǵ khác ngoài Thiên Chúa, hy vọng vào bất cứ ai khác ngoài Chúa Giêsu là báo trước một tương lai thảm khốc.
Cho nên tiên tri Giêrêmia trong bài đọc 1 viết: “Đáng nguyền rủa thay kẻ tin ở người đời, lấy sức phàm nhân làm nơi nương tựa và ḷng dạ xa rời Đức Chúa”. Giữa những khốn khổ, nhục nhă, khước từ của thế gian, người tín hữu được Thiên Chúa ban thêm sức mạnh, như thánh Phaolô nhắc nhở, bởi ḷng họ tin vào Đấng Phục Sinh : “Nếu chúng ta hy vọng vào Đức Kitô chỉ v́ đời này mà thôi, chúng ta là những kẻ đáng thương hơn hết mọi người. Nhưng không phải thế ! Đức Kitô đă trỗi dậy từ cơi chết, mở đường cho những ai đă an giấc ngàn thu”. Xin cho mọi tín hữu luôn chọn lựa đúng tương lai của ḿnh. Amen. Fr Jude Siciliano, OP.
PHÚC HỌA TẠI TRỜI.
Lc 6,17.20-26
Phúc họa vẫn hằng theo đuổi con người. Nói khác cuộc đời chỉ là cuộc chơi hú tim giữa phúc và họa. Làm cách nào tránh họa và hưởng phúc ? Cái nh́n rất thực tế của Đức Giêsu xoáy tận vào thân phận người nghèo và những người khốn cùng trong xă hội. Cái nh́n đó đă đảo lộn mọi toan tính con người và vẽ nên một cảnh bồng lai ngay giữa những khốn cùng trần thế.
NGỔN NGANG TRĂM MỐI.
Đức Giêsu đă chọn sinh ra trong một xă hội đẫy dẫy bất công. Những tệ nạn xă hội như nghèo đói, trộm cướp, giết người, đĩ điếm. Bị đặt ra ngoài lề xă hội là những người phong cùi, bị bỏ rơi, khinh bỉ, áp bức. Xă hội đời nào cũng có những cái nh́n đóng khung những người như thế vào số phận hẩm hiu.
Nhưng Đức Giêsu th́ khác. Người có một cái nh́n rất trân trọng và tŕu mến đối với những người đau khổ đó. Cái nh́n đó không phát xuất từ một ḷng thương hại của những người giàu có hay quyền lực. V́ chính Người cũng là một người nghèo, từng sống một đời tầm thường trong một đất nước mất chủ quyền và giữa một dân tộc bị áp bức. Người thấy rơ những nguy hiểm của những người giàu có và quyền lực. Bởi đó, Người mới lên tiếng : “Phúc cho anh em là những người nghèo khó.” (Lc 6:20) Người nghèo trước tiên là những người bị bóc lột về kinh tế. Nhưng cũng được xếp vào hạng nghèo những người bị mất hết quyền căn bản về chính trị, văn hóa hay tôn giáo, những nạn nhân của nạn kỳ thị nam nữ hay chủng tộc. Chắc chắn khi lên tiếng như thế, Đức Giêsu không có ư mị dân. Nhưng làm thế nào Người có thể thấy được hạnh phúc lớn lao nơi những con người xấu số đó ?
Cái nh́n của Đức Giêsu sâu xa hơn mức b́nh thường. Sâu hơn v́ Người thấy Thiên Chúa đang ngự trị tâm hồn con người. Xa hơn v́ Người tin niềm hi vọng của những người nghèo có cơ sở vững chắc nơi Thiên Chúa. Niềm hi vọng đó không phải chỉ đạt được trong tương lai để người Kitô hữu khỏi phải tranh đấu chống lại những cơ chế bất công. Nhưng ngay từ bây giờ niềm hi vọng đó phải là nguồn động lực cho những ai tin tưởng nơi Đức Kitô. V́ “Nước Thiên Chúa là sự công chính, b́nh an và hoan lạc trong Thánh Thần.” (Rm 14:17) Muốn xây dựng Nước Thiên Chúa mà không hoạt động tích cực chống lại bất công, đó là tự mâu thuẫn. Bởi thế, hạnh phúc tương lai tùy thuộc nỗ lực hôm nay làm cho người anh em nghèo khổ được hạnh phúc. Thiên Chúa không muốn trở thành một thứ b́nh phong cho người ta lẩn tránh trách nhiệm đối với anh em đồng loại.
Thực tế, nếu v́ hoạt động tích cực cho hạnh phúc tha nhân và sự công chính của Nước Thiên Chúa mà bị bách hại, Kitô hữu không được phép t́m sự an ủi nơi người đời. Thánh Kinh cảnh cáo : “Đáng nguyền rủa thay kẻ tin ở người đời, lấy sức phàm nhân làm nơi nương tựa, và ḷng dạ xa rời Đức Chúa.” (Gr 17:5) Trái lại, càng bị bách hại, họ càng “vui mừng nhảy múa, v́ này đây phần thưởng dành cho anh em ở trên trời thật lớn lao.” (Lc 6:23) Chính Đức Giêsu đă là nạn nhân của những cơ chế bất công. Người đă bị giết v́ sứ điệp của Người làm suy giảm quyền lực của những người cầm quyền thời đó. Cuộc đời của Người là một bể nước mắt. Nhưng Người vẫn công bố Tin Mừng và những mối phúc cho những ai đồng cảnh ngộ với Người. Đó là lư do tại sao dân chúng tuốn đến với Người. Người nói lên được khát vọng sâu xa của tâm hồn họ. Không chia sẻ cùng cảnh ngộ với họ, Đức Giêsu không thể diễn tả và phóng lên những h́nh ảnh và niềm hi vọng lớn lao đó. Hơn nữa, chính Người trở thành niềm hi vọng cho những ai đặt hết niềm tin tưởng nơi Người. V́ “Đức Kitô đă trỗi dậy từ cơi chết.” (1 Cr 15:20) Người trở thành tiêu chuẩn để phân biệt phúc họa cho cuộc đời. Từ đó, người ta mới thấy rơ tiền bạc, của cải, thú vui và danh vọng là những thứ có thể gây nguy hiểm và trở thành mối họa cho những người chiếm hữu. Thực tế, nhiều người đă mắc vào ṿng cùng khốn đó. Cuối cùng chẳng biết ai là người hạnh phúc trên cơi đời này ?! Đức Giêsu tỏ ra ái ngại trước những người đang mắc ṿng kiềm tỏa đó. Người mạnh mẽ kêu gọi mọi người hối cải bằng những lời ngăm đe : “Khốn cho ... “ (Lc 6:24-26), chứ không phải nguyền rủa. Chắc hẳn những ngăm đe đó cũng đánh thức nhiều người !
ÁNH SÁNG CỨU ĐỘ.
Vấn đề không phải là giàu nghèo. Nhưng đâu là hạnh phúc ? Dưới ánh sáng cứu độ, con người có thể phân biệt rơ ràng “phúc họa tại trời”. Với niềm tin, con người có thể làm được mọi sự. Quả thế, Đức Giêsu quả quyết : “cái ǵ cũng có thể, đối với người có ḷng tin.” (Mc 9:23) Vượt qua những thách đố của cuộc đời nghèo khó, đói khát, sầu khổ không phải là chuyện khó lắm đối với những người có ḷng tin. Đúng hơn, trong niềm tin vào Thiên Chúa, Kitô hữu nhận thấy “Thiên Chúa làm cho mọi sự đều sinh ích cho những ai yêu mến Người.” (Rm 8:28)
Thế giới hôm nay c̣n biết bao vấn đễ chưa giải quyết được chỉ v́ Kitô hữu thiếu niềm tin. Nếu có ḷng tin thực sự, họ không thể đặt ḿnh ngoài cuộc. Tóm lại, họ là những người phải nhập cuộc, sẵn sàng cho người khác phiền đến ḿnh. Không ai có thể lên thiên đàng một ḿnh. Bởi đó, một cách hay nhất lo hạnh phúc của ḿnh là bắt tay lo cho hạnh phúc tha nhân. Nói khác, Kitô hữu đích thực phải liên đới và hợp tác với mọi người thiện chí để xây dựng hạnh phúc cho đồng loại. Đứng trước những cơ chế bất công, không phản ứng tức là đồng lơa. Hạnh phúc Đức Giêsu hứa cho những ai nghèo khó, đói khát và khóc lóc không phải đợi tới đời sau mới thực hiện. Ngay từ bây giờ, Kitô hữu phải thấy được chiều kích thực tế của Tin Mừng để mau mắn bắt tay vào công cuộc chống đối mọi h́nh thức bất công. Càng lo hạnh phúc tha nhân, càng bảo đảm hạnh phúc tương lai, v́ “phần thưởng danh cho anh em ở trên trời thật lớn lao.” (Lc 6:23)
Mùa Xuân Của Lịch Sử
Lc 6,17-26
Đức Giêsu, người mở đầu mùa xuân mới
“Phúc cho anh em là những kẻ nghèo khó!”… “Khốn cho các người, hỡi những kẻ bây giờ đang được no nê !”
Điều đáng lưu ư ở đây là thể thức trực tiếp, có tính cách cá vị. Đức Giêsu ngỏ lời với các thính giả đang đứng vây quanh Người. Người thông báo cho họ một sứ điệp cốt yếu và họ cảm thấy lời Người đầy thân t́nh nhưng cũng rất quyết liệt.
Những người đang nghe Đức Giêsu giảng là ai? Theo Thánh Luca, họ là “đông đảo môn đệ, và đoàn lũ dân chúng”. Trong đám đông này, hẳn là có những người đă hơn một lần nghe Đức Giêsu giảng, có những kẻ đến nghe lần đầu tiên; ngoài ra, c̣n có những kẻ ṭ ṃ, những kẻ ngao du đây đó và t́nh cờ có mặt. Đám đông ấy là một h́nh ảnh về Hội Thánh. Trong cộng đoàn luôn có những loại người khác biệt nhau. Có những người đến với cộng đoàn v́ ḷng yêu mến, người khác v́ sợ kỷ luật, người khác nữa v́ ṭ ṃ… Như vậy, đám thính giả có mặt tại băi đất bằng đang nghe Đức Giêsu giảng chính là h́nh ảnh biểu tượng về những cộng đoàn được qui tụ sau này.
Qua đám thính giả này, Đức Giêsu ngỏ lời với cả Hội Thánh rộng lớn, với mọi cộng đoàn và với mỗi người. Tất cả đều bị tra hỏi cách trực tiếp, bị đặt trước một điều rất hiển nhiên, nhưng lại khó mà định nghĩa : mối phúc, hạnh phúc, phúc lành. Những lời chúc dữ ở phần sau càng làm sáng tỏ và củng cố tính cách hiển nhiên này : Khốn cho các ngươi là những kẻ đang được no nê, đang được vui cười và đang được ca tụng.
Tác giả Tin Mừng thứ ba vốn là người ủng hộ thái độ đầy t́nh thương xót và ưu ái của Thiên Chúa đối với loài người. Ở đây, ông diễn tả sự đau đớn và nỗi buồn của Đức Giêsu trước việc sử dụng cuộc sống cách hoang phí và thái độ cứng ḷng. Ngôi Lời chính là Vị Mục Tử nhân lành. Người mục tử ấy vui mừng v́ đàn chiên của ḿnh và cảm thấy đau ḷng khi nh́n thấy thảm họa các con chiên bị tản mác.
Trong tŕnh thuật Tin Mừng này, Đức Giêsu tỏ ra chính Người là ngôn sứ, một ngôn sứ có phẩm chất đặc biệt và rất mực cao cả. Người hoàn toàn vượt trên các ngôn sứ thời Cựu Ước khi bày tỏ uy quyền tuyệt đối của Người, Người là Mô-sê mới xuất hiện trước toàn dân, trong tay không có bia đá, cũng không có khung cảnh long trọng bên ngoài. Người phác họa Con Người Mới theo Kinh Thánh, qua một vài từ cốt yếu : tâm hồn, nghèo khó, công chính, đau khổ, nước mắt.
Cuối cùng, nên để ư đến mối liên hệ giữa bài giảng này của Đức Giêsu và bài ca của Đức Trinh Nữ. Mẹ là người đầu tiên được sinh ra trong ân sủng, là tạo vật trước hết được Thánh Thần làm cho nên phong phú, là ngôn sứ đầu tiên của giao ước mới. Chính Mẹ đă đem lại cho Hội thánh dấu hiệu về niềm vui: “Linh hồn tôi ngợi khen Đức Chúa.”
Mỗi hoàn cảnh là một cơ hội
“Phúc cho anh em là những kẻ bây giờ đang phải đói, đang phải khóc !”. Đức Giêsu nói những lời này với những kẻ đang sống mà không có cuộc đời. Người mời gọi họ hiểu những t́nh trạng này theo một cách thức mới: chúng là những cơ hội đem lại ơn giải thoát trong đó người ta có thể nhận ra hoạt động của Thiên Chúa đang đến, Thiên Chúa cứu độ. Đau khổ, tủi nhục, bức bách có thể là những cơ hội để sám hối và là những điểm khởi hành cho niềm hy vọng hướng tới một thực tại khác.
Ngược lại, khốn cho những kẻ giàu có, những kẻ đang được no nê, những kẻ đang vui cười. Đức Giêsu báo trước cho họ biết rằng: điều đang làm cho họ thỏa măn lại là điều không chắc chắn. T́nh trạng đầy đủ làm cho con người đóng kín với chính ḿnh, thỏa măn với những ǵ đang có, và quên đi rằng họ đang chuẩn bị cho ḿnh một tương lai đầy u tối và đớn đau. Chính thái độ thỏa măn này ngăn cản họ mở ḷng ra trước Tin Mừng, trước lời loan báo về một thế giới mới.
Như thế, những lời của Đức Giêsu làm thay đổi những giá tri, những phán đoán quen tuộc cũng như sự khôn ngoan của loài người. Tin Mừng phê phán con người tự đóng kín nơi chính ḿnh : những người này không hiểu rằng bao lâu họ coi những điều ḿnh đang có là một bảo đảm an toàn, lúc ấy họ đang kết án chính ḿnh.
Thật ra, người nghèo, người bị bách hại hay bị áp bức có thể cũng thất vọng, và các mối phúc không phải là một đảm bảo tự động được ban cho một lớp người nào đó. Dù t́nh trạng sống có thế nào chăng nữa, th́ điều có giá trị và cần thiết vẫn là khả năng mở ra trước lời mời gọi của Nước Thiên Chúa. Đó là dám chấp nhận đi đến bên kia, thay v́ khép kín ḿnh trong hiện tại và từ chối tiến bước. Do đó, người ta không thể dựa vào những lời của Đức Giêsu để phân loại các cá nhân hay nhóm người. Đến ngày chung thẩm, mỗi người sẽ bị phán xét về toàn bộ cuộc sống của ḿnh. Tuy nhiên, bất th́nh ĺnh, chính cuộc sống này có thể được đổi mới nhờ lời của Thiên Chúa: lời đến phá vỡ thái độ tự măn đang ngự trị trong con người.
Vậy, các mối phúc cũng như những lời nguyền rủa không hẳn là một bảo đảm hay một lời kết án. Trái lại, đó là một lời mời gọi mỗi người luôn sử dụng hoàn cảnh sống để sám hối và mở ḷng ra với Tin Mừng. Chỉ có những ai dám thoát ra khỏi ḿnh mới xứng đáng với Nước Thiên Chúa.
Hạnh phúc đang có mặt
Khi đọc lại tŕnh thuật Tin Mừng này, chúng ta nhận thấy thánh Luca có một nhăn quan rất mới mẻ. Người nghèo, người đói khát, người đang khóc lóc… th́ được mời gọi hăy vui lên và nhất là hăy sống tốt lành. Người giàu có, người đang được no nê th́ được nhắc nhở là hăy coi chừng, hăy sửa lại cách sống.
Đó chính là v́ Thiên Chúa quyết định cứu độ con người, cứu độ cách nhưng không. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là con người không phải làm ǵ cả: ngay từ bây giờ, mỗi người đều phải trả giá. Hạnh phúc cũng tựa như những cuộc viếng thăm, nếu ta không biết đón nhận, nó sẽ chẳng bao giờ trở lại.
Vậy, hạnh phúc đang có đây rồi. Ngay hôm nay, hạnh phúc Nước Trời đă khởi đầu. Hạnh phúc ấy đang ở quanh ta, đang đụng chạm đến ta trong con người Đức Giêsu Kitô, Đấng là Người Nghèo, Người Bị Bách Hại. Chính Người đă kết hôn với cái nghèo, đă sống trong thân phận người nghèo để cho chúng ta biết rằng nó là một cơ may chứ không phải là đau khổ.
Ngoài ra, đối với Hội Thánh : hơn bao giờ hết, Hội Thánh không thể là một thể chế xă hội vương giả, phong kiến. Ngay hôm nay, Hội Thánh phải luôn sẵn sàng đón tiếp các người anh em từ mọi địa lục, từ mọi thành phần xă hội, nhất là những người nghèo. Hội Thánh không bao giờ được nghỉ yên trong giấc điệp. Hội Thánh phải đánh thức con người để Thiên Chúa có thể tiếp tục viết Tin Mừng của Người trong cuộc sống của họ với những chữ viết bằng lửa, đồng thời giúp họ luôn khát khao vươn tới hạnh phúc chân thật. Nếu Hội Thánh tự thỏa măn với chính ḿnh, với những điều ḿnh đă làm và đang có, th́ ngoài sự phán xét của lịch sử, Hội Thánh c̣n bị chính Thiên Chúa phán xét.
“Ngày nay chính chúng ta phải đón nhận các mối phúc, và đến phiên ḿnh, phải tạo nên các mối phúc thật ấy” (G. Bessière)
“Qua thứ ngôn ngữ tinh diệu, Đức Giêsu loan báo một thế giới mới, b́nh minh của một ngày mới trong lịch sử được mong đợi từ lâu. Đức Giêsu nại đến những thuật ngữ diễn tả ḷng mong đợi của dân Người để cho họ thấy rằng điều họ ao ước bấy lâu nay đă bắt đầu rồi. Đây là một cách nói rất tinh tế: mùa xuân của lịch sử mà các sấm ngôn loan báo đă đến.” (G.Bessière – Thiên Chúa măi trẻ trung, trang 74).
Hạnh phúc
(Lc 6,17.20-26)
Con người ở mọi thời mọi nơi luôn ấp ủ một khát vọng giống nhau, đó là khát vọng hạnh phúc. Thánh Âu-tinh đă viết trong sách “Tự Thuật” : “Nếu hỏi hai người : có muốn đi lính không ? có thể một người thưa là muốn và một người thưa là không. Nhưng nếu hỏi họ có muốn hạnh phúc không ? th́ không chút do dự, cả hai đều trả lời muốn. Như thế, một người muốn đi lính một người không, nhưng cả hai đều v́ một lư do là để được hạnh phúc”. Cho nên, người ham sống hay người chán đời, người tích cực đấu tranh hay người tiêu cực cầu an, người lập gia đ́nh hay người đi tu, người theo đạo hay người không theo đạo, người thánh thiện hay người tội lỗi… tất cả đều không muốn đau khổ, bất hạnh mà chỉ muốn hạnh phúc như ḿnh mong ước.
Thực vậy, hạnh phúc là khát vọng sâu xa nhất của con người ở mọi thời mọi nơi. Riêng người Việt Nam, theo truyền thống Á Đông, thường chú ư về tâm linh và giải thoát hơn là tư duy để t́m chân lư, nên ai cũng nhắc tới phúc hay phước : làm phúc, có phúc, cầu phúc, chúc phúc, chữ “phúc” viết theo chữ Nho thường vẫn có mặt khắp nơi : nhà cửa, xe cộ, tàu bè, chùa chiền, nhà thờ. Trong các dịp lễ tết, lễ cưới, lễ tang, người ta thường chúc phúc và cầu phúc cho nhau.
Đối với Thiên Chúa cũng thế, hạnh phúc là mối quan tâm hàng đầu của Ngài đối với con người, v́ chính Ngài đă xuống thế làm người để loan báo Tin Mừng hạnh phúc và giúp con người xây dựng hạnh phúc. V́ thế, ngay trong bài giảng đầu tiên của cuộc đời truyền giảng Tin Mừng, Chúa Giê-su đă đề cập đến hạnh phúc. Phần đầu của bài giảng này, thánh Mát-thêu ghi lại tám mối phúc, chúng ta rất quen thuộc, đó là tám mối phúc thật, c̣n thánh Lu-ca, qua đoạn Tin Mừng hôm nay, th́ chỉ ghi lại bốn mối phúc và ghi thêm bốn mối họa. Thật ra bốn mối họa chỉ để làm nổi bật những ǵ được chúc phúc mà thôi, chứ không phải là đề tài mới, như vậy chỉ cần chú ư đến bốn mối phúc là đủ.
Thoạt tiên, người ta dễ cảm thấy khó chịu, chói tai bởi những lời chúc phúc xem ra có vẻ nghịch lư của Chúa Giê-su : phúc cho những người nghèo khổ, đói khát, khóc lóc, bị bách hại…Đúng, đối với người Công giáo, có lẽ không ai ngạc nhiên, nhưng đối với những người đức tin c̣n yếu kém và những người ngoại giáo sẽ ngạc nhiên trước những lời tuyên bố của Chúa Giê-su về những mối phúc này. Phải chăng Chúa Giê-su đă “mị dân” trước một đám đông dân chúng từ khắp nơi kéo đến để nghe Chúa giảng ? Chúng ta phải trả lời ngay là “không”, Chúa chẳng “mị dân” cũng không cần lấy ḷng ai, cũng chẳng phải tuyên bố ầm ĩ nghe cho lạ tai, nhưng Ngài đă mở ra một trật tự mới, một trật tự khác với trật tự người ta đang sống. Nói rơ hơn, Chúa tŕnh bày một đường lối để đạt tới hạnh phúc khác với quan niệm b́nh thường của con người.
Thực vậy, Chúng ta hăy hiểu lời Chúa bằng con mắt đức tin, để thấy rằng Chúa không muốn chúng ta luôn nghèo khổ, khóc lóc, đói khát, bị bách hại…để như lời của một bài hát : “Con không xin Chúa sang giàu, cũng đừng để con quá nghèo, v́ nếu sang giàu, con dễ bỏ quên Chúa, và nếu quá đói nghèo, con sẽ liều trộm cắp làm ô danh Chúa”. Nhưng mọi lời chúc phúc này phải được đặt vào đời sống tinh thần, bởi Chúa không cấm Giáo hội và con người có những phương tiện, những điều kiện để hoạt động, miễn là đừng để tâm hồn làm nô lệ cho của cải, nhưng hăy sử dụng chúng để chiếm hữu nước trời. Như vậy, điều Chúa mong muốn là tâm hồn hăy trở nên nghèo khó, hăy đói khát sự công chính, hăy t́m kiếm những sự trên cao nơi Ngài đang ngự bên hữu Thiên Chúa.
Người đời thường cho rằng : để có hạnh phúc, cần có nhiều tiền của, danh vọng và chức quyền. Nghĩa là có người cho rằng tiền bạc là hạnh phúc : “có tiền mua tiên cũng được”, và họ t́m cho có thật nhiều tiền, bất chấp mọi phương tiện, mánh khóe để đạt mục đích. Có người lại cho rằng lợi danh là trên hết, và họ t́m mọi cách để có danh, có chức, có quyền. Nhưng “sông có khúc, con người ta có lúc”, “lên voi” ai chẳng thích, nhưng “xuống chó” th́ làm sao đây? Bao nhiêu chuyện phũ phàng đến liều mạng, lịch sử và thực tế cho thấy biết bao người giàu có, sống trong nhung lụa hoặc trên cực điểm danh vọng chức quyền mà khi nghe tên tuổi của họ, người khác không thể không pha chút ghen tương, thèm khát v́ tài năng, giàu có và sắc đẹp của họ, nhưng họ vẫn đau khổ, chán chường, có người phải thường xuyên dùng thuốc ngủ hay ly rượu để t́m những giây phút giải sầu, thậm chí có người đă tự tử để chấm dứt một cuộc sống mà họ cho rằng họ là kẻ bất hạnh. C̣n lắm điều khác cũng na ná như thế, như một sự rượt bắt bóng, con người t́m kiếm hạnh phúc, với tay mà không giữ được. Thế th́ cái mà họ cho là đem lại hạnh phúc không phải là hạnh phúc thật, con người lại rong ruổi t́m nó trong một đối tượng khác, nhưng cũng không khá hơn những lần trước.
Hạnh phúc không ở lạc thú, không ở tiền bạc, không ở danh vọng, chức quyền, sắc đẹp, vậy ở đâu ? Thưa ở Thiên Chúa, duy Ngài mới là nguồn hạnh phúc chân thực. Hạnh phúc đích thực chỉ có nơi Thiên Chúa. Thế nhưng muốn đạt được hạnh phúc đó, phải đi theo con đường Chúa đă chỉ dạy, đó là Chúa Kitô, chính Đức Kitô là đường đưa tới hạnh phúc và Ngài đă chỉ dạy con đường đó qua tám mối phúc. Tóm lại, giàu hay nghèo, có thể là phúc, cũng có thể là họa, có thể giúp người ta đến với Chúa, cũng có thể làm người ta xa Chúa, có thể giúp người ta đạt hạnh phúc đời này và đời sau, miễn là người ta sống theo những mối phúc Chúa chỉ dạy.
Phúc cho ai có tinh thần nghèo khó
Dường như trên đời này, đă từng có những vị đại gia giàu có phong lưu, t́m hạnh phúc trong những yến tiệc linh đ́nh và những cuộc vui thâu đêm suốt sáng. Rồi khi yến tiệc tàn, người mua vui rời xa, cuộc truy hoan thấm mệt, mọi thứ vuột khỏi tầm tay, chỉ c̣n lại một ḿnh với tấm thân tàn dại. Đến giờ chết, vị đại gia chợt rùng ḿnh khi thấy thời gian trôi nhanh quá và đời người thoáng chốc đă qua đi, không mang theo được chút ǵ.
Chính v́ thế, Đức Giêsu đă cất cao lời chúc phúc cho những ai nghèo khó : “Phúc cho ai có tinh thần nghèo khó v́ Nước Trời là của họ”
Từ ngàn đời, người nghèo bày tỏ khát vọng hướng t́m Thiên Chúa th́ nay trong Đức Giêsu Kitô, Thiên Chúa đến, t́m kiếm và gặp gỡ con người. Thiên Chúa hằng hữu đă đi vào lịch sử con người hữu hạn, Thượng Đế đă trở thành người phàm và cư ngụ giữa nhân loại chúng ta. Trong bài Tin Mừng hôm nay, Đức Giêsu không những muốn chia sẻ đến tận cùng kiếp sống của từng thân phận nghèo khó nhưng qua cuộc sống nghèo ấy, Ngài c̣n muốn nói với mỗi chúng ta rằng: gia nghiệp của đời người là Thiên Chúa. Cùng đích của nhân loại không phải là của cải chóng qua đời này mà là cuộc sống vĩnh hằng mai hậu.
Con Thiên Chúa chọn phận nghèo là một nguồn an ủi lớn cho mỗi người chúng ta. Trước hết, với cuộc sống nghèo, Chúa đă chia sẻ cuộc đời túng thiếu của chúng ta. Chúa chia sẻ thực sự bằng cách sống với người nghèo, trong cảnh nghèo, như người nghèo và cho người nghèo. Nh́n vào cuộc đời Chúa, mỗi người chúng ta thấy Chúa c̣n nghèo hơn chúng ta. Nhưng nhờ đó mỗi người cảm thấy Chúa gần gũi như một người bạn, như một người thân. Hôm nay, Tin mừng Cứu độ được loan giảng cho người nghèo. Người nghèo hạnh phúc v́ là những người đầu tiên được Chúa Cha quan pḥng săn sóc và được phúc âm Chúa Kitô hướng dẫn dưỡng nuôi. Không phải tự thân sự nghèo nàn, khốn khó là hạnh phúc, nhưng nghèo khó sẽ mang lại hạnh phúc, b́nh an cho con người nếu họ biết phó thác và tin tưởng vào t́nh thương quan pḥng của Thiên Chúa trong cuộc đời ḿnh. Cũng không phải tự thân sự giàu có sung sướng là xấu, nhưng ham mê của cải có thể trở thành nguồn bất hạnh khi những ham mê vật chất trói buộc ḷng con người vào những thứ chóng qua đời này mà sống vô tâm khép kín với anh em đồng loại.
Con người chỉ có thể t́m thấy b́nh an và hạnh phúc đích thật, thấy cuộc đời có nghĩa khi biết sống t́nh liên đới sẻ chia huynh đệ với anh chị em đồng loại. Một đời sống tiêu hao v́ người khác, một cuộc đời sống trọn vẹn cho tha nhân… là tất cả những ǵ Đức Giêsu đă thể hiện trong cuộc đời dương thế, và tám mối phúc chúng ta vừa nghe cũng chính là lối sống ấy.
Lạy Chúa Giêsu Thánh Thể,
Ngài mời gọi mỗi người chúng con sống lối sống nghèo khó như Ngài. Sống nghèo khó là chúng con sống triệt để với những chông chênh của phận người và lao đao của cuộc sống. Chúng con biết dùng những điều kiện Thiên Chúa ân ban làm phương tiện đạt đến hạnh phúc đời đời. Bài học nghèo khó của Ngài là một thái độ thức tỉnh mỗi người chúng con đừng để vật chất làm hoen ố tâm hồn, đừng để giàu sang làm tấm ḷng khép lại, đừng để xa hoa làm cuộc đời xáo trộn mà hăy sống thanh cao, siêu thoát, sẵn sàng nhạy bén trước nỗi khốn cùng của anh chị em đồng loại.
Và hôm nay, Ngài cũng đang cần đến bàn tay của từng người chúng con để sẻ chia, cần con tim chúng con để yêu thương, cần miệng lưỡi chúng con để nói lời an ủi, cần ánh mắt chúng con để động viên khích lệ… Xin cho chúng con biết sống như Ngài, hành động như Ngài, yêu thương như Ngài, chia sẻ như Ngài, tha thứ như Ngài… Đó là điều Ngài muốn nói với từng người trong chúng con hôm nay và lúc này. Amen./.
Hăy Trở nên những người được Chúa chúc phúc
(Lc 6, 20 – 26)
Thưa quư vị,
Khi nghe ngôn sứ tuyên sấm, chẳng hạn như Giêrêmia hôm nay: “Đức Chúa phán thế này”. Xin chớ bồn chồn lo lắng quá đáng. Nhưng hăy đón chờ, có thể là tin vui, cũng có thể là tin buồn, lời an ủi và cũng có khi lời nguyền rủa. Chúng ta từng quen với sự nổi nóng của các vị ngôn sứ cho nên liên tưởng ngay đến sự cảnh báo hơn ủi an, hứa hẹn. Sở dĩ những vị ngôn sứ nổi nóng là v́ họ trông thấy những lạm dụng trong xă hội, họ bực tức và buộc phải lên tiếng. Có những ngôn sứ xé áo, cắt râu, dấu dây lưng vào vách núi, giả vờ đóng kịch để cảnh cáo tuyển dân bỏ đàng tội lỗi, chỉnh đốn nếp sống mà quay về với giao ước cha ông đă kư kết cùng Giavê. Họ phùng má, trợn mắt, khua chân, múa tay là chuyện thường t́nh để gây ấn tượng mạnh cho tuyển dân. Bây giờ thiên hạ thường “clicher”(đúc khuôn) các ngôn sứ theo ấn tượng ấy và gán cho họ h́nh ảnh của các nhà hoạt động xă hội cấp tiến, vác bảng hiệu to tổ bố đi rêu rao khắp nơi: “Tận thế đă gần kề, trầm luân đời đời đang ŕnh chờ kẻ có tội” để trấn an hướng tâm. Sự thực không luôn là như vậy. Các ngôn sứ cũng thường có lời an ủi, khích lệ người ta quay về với Thiên Chúa để được tha thứ, cứu vớt và tự do.
Bài đọc 1 hôm nay, tiên tri Giêrêmia dùng chiến thuật khác. Thay v́ doạ dẫm thách thức th́ tiên tri lại đặt họ trước một lựa chọn sinh tử, giống Chúa Giêsu trong bài Phúc Am. Tuyển dân phải quyết định lấy, hoặc là cậy dựa vào quyền lực thế gian hoặc là Thiên Chúa cứu vớt. Nếu họ lựa chọn thế gian, họ phải chịu hậu quả cay đắng là làm nô lệ ngoại bang (Ai Cập). Hoặc chọn Thiên Chúa, họ sẽ được giải thoát khỏi mối đe doạ Babylon, nhưng phải cải thiện nếp sống: “Đáng nguyền rủa thay kẻ tin ở người đời, lấy sức phàm nhân làm nơi nương tựa và ḷng dạ xa rời Thiên Chúa… Phúc thay kẻ đặt niềm tin cậy vào Chúa, và có Đức Chúa làm chỗ nương thân.” Bài đọc không hoàn toàn là doạ dẫm, nguyền rủa.
Trước đoạn trích Phúc Âm hôm nay, Chúa Giêsu lên núi cầu nguyện một ḿnh. Cứ theo Luca, th́ việc Ngài cầu nguyện báo hiệu một biến cố hết sức quan trọng. Mỗi khi làm một quyết định lớn, Chúa Giêsu thường cầu nguyện trước đă. Hôm nay, sau những giây phút tiếp xúc với Chúa Cha, Đức Giêsu xuống núi và rao giảng nước trời cho các môn đệ. “Thấy vậy, Đức Giêsu ngước mắt nh́n các môn đệ mà nói: Phúc cho anh em là những kẻ nghèo khó, v́ nước Thiên Chúa là của anh em. Phúc cho anh em là kẻ bây giờ đang phải đói, v́ Thiên Chúa sẽ cho anh em được no ḷng…”. Ngài phác hoạ nền móng nước trời cho các môn đệ. Thánh Mathêu cũng có bài tường thuật bát phúc tương tự. Nhưng được gọi là “Bài giảng trên núi”. C̣n tường thuật của Luca, người ta đặt tên là “Bài giảng trên băi cỏ”. V́ Chúa giảng trên băi đất bằng. Có thể đây cũng là dụng ư của Luca, v́ ông mô tả Chúa Giêsu đứng giữa đám đông, là một người trong họ. Ngài sẽ sống theo tinh thần các mối phúc triệt để th́ mỗi người chúng ta cũng phải noi gương Ngài mà sống như vậy.
Tác giả Luca chỉ có 4 mối phúc, c̣n bốn mối khác là “khốn”: “Khốn cho các ngươi là những kẻ giàu có, v́ các ngươi đă được phần an ủi của ḿnh rồi. Khốn cho các ngươi hỡi những kẻ bây giờ đang no nê, v́ các ngươi sẽ phải đói khát…”. An tượng đầu tiên chúng ta có được là Chúa Giêsu, giống như Giêrêmia, đặt trước người nghe một lựa chọn. Lựa chọn lư tưởng của nước trời hay các giá trị của thế gian? Liệu chúng ta dám sống các mối phúc hay chuốc lấy các mối “khốn”? Nếu chọn lựa các mối phúc th́ phải noi gương Ngài cho kẻ đói ăn, khát uống, rách rưới có tấm áo che thân. Lúc ấy thế giới sẽ đổi khác và những kẻ nghe Ngài có được một sứ điệp mới mẻ để thi hành.
Dầu thế nào đi nữa, Thiên Chúa vẫn ưu ái kẻ khó nghèo, thương xót và chúc phúc cho họ. Ngược lại, Chúa tuyên bố “khốn” cho những ai sống ích kỷ, ăn uống thoả thuê, hưởng đời sống no đầy dư dật, lăng quên kẻ nghèo khổ. V́ những kẻ ấy sẽ phải sầu khổ, khóc than. Ơ đây, Chúa tiên báo một sự đảo lộn giá trị trong nước trời. Tại sao? Bởi v́ những người giàu có thường sống dễ dăi, bị lôi cuốn vào bê tha vô độ mà xa lánh Thiên Chúa. Ngược lại kẻ nghèo khổ chẳng thể bám víu vào đâu ngoài Thiên Chúa và Thiên Chúa đoái nh́n đến họ. Đó là một phúc lành lớn không chi sánh kịp. Đức khôn ngoan lâu đời trong Công giáo nói rằng từ chối chia sẻ của cải vật chất với người nghèo đói là chủ tâm giết họ. Ơ trường hợp này, câu nói rất đúng. Một lời nói khác của Giáo Hội Ai Nhĩ Lan cũng khiến chúng ta suy nghĩ: “Giáo Hội này có quá nhiều tín đồ công giáo, nhưng rất ít môn đệ Chúa Kitô.” Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đă nhận xét: “Khi người ta yêu thích giàu sang, người ta sẽ chẳng bao giờ biết được thế nào là nhân bản. Khi người ta quá nghèo nàn, người ta sẽ chẳng có mấy cơ hội sống cho thành người.” Thực ra giàu sang, đời sống sung túc là cái giá người khác phải trả, cho nên lẽ công b́nh là phải có cuộc đảo lộn giá trị trong nước trời. Đó là ư nghĩa câu nói: Tôn giáo là một h́nh thức của công lư và bác ái. Ngay từ bây giờ, chúng ta phải sống ư nghĩa đó. Y nghĩa của sự đảo lộn giá trị trong nước trời… Những kẻ nghèo khó, đói khát, những kẻ sầu khổ, khóc than ở đời này sẽ được Thiên Chúa chúc phúc và Chúa Giêsu hứa sự viên măn của nước trời cho họ.
Vậy th́ khôn ngoan nhất là chúng ta tích trữ chúc lành của Thiên Chúa. Tức trở nên những kẻ mà Đức Kitô gọi là “có phước”. Phước cho anh em là những kẻ bây giờ đang phải khóc lóc, bị loại trừ, bị xỉ vả và bị xoá tên như đồ xấu xa… Sống cuộc đời đáp ứng những đ̣i hỏi của Chúa Kitô, dấn thân phục vụ Ngài trong những kẻ bé mọn, hèn yếu của xă hội. Và v́ thế sẽ phải chịu đựng số phận ghê gớm của người môn đệ bởi tay thế gian. Lúc ấy, chúng ta mới được bảo đảm vào số những kẻ Chúa Giêsu kêu là “có phúc”. Thực vậy nếu chúng ta can đảm bênh vực những kẻ bất hạnh, chúng ta sẽ trở nên bất hạnh, bị ghét bỏ, loại trừ, kể ngoài lề như họ. Đó là định mệnh của những ai sống cuộc đời mới nhận được từ Đức Kitô.
Giáo Hội có thể, đúng hơn, buộc phải là khí cụ hữu hiệu của tinh thần các mối phúc cho xă hội hôm nay, như Công đồng Vaticanô II đă chỉ ra: Chúng ta không thể im lặng trước các quốc gia giàu có, trước các thế lực kinh tế từ chối giúp đỡ các nước nghèo khó, các gia đ́nh, làng mạc thiếu ăn. Người ta ước tính ngày nay trên toàn cầu 10 trong 100 em bé chết trước khi tṛn một tuổi v́ bệnh tật, thiếu thốn, trong khi người ta đổ hàng tỷ đôla vào vơ khí, chiến tranh, dạ hội, vui chơi. Chúng ta có thể được ca tụng v́ những hoạt động xă hội đó và cảm thấy hănh diện. Tuy nhiên nên tránh t́m chỗ nhất trong cộng đoàn nhân loại và mâm cao, cỗ đầy trong xă hội. Làm như vậy, chúng ta lại rơi vào t́nh trạng của các mối “khốn”. “Khốn cho các ngươi hỡi những kẻ bây giờ đang no nê, v́ các ngươi sẽ phải đói.” Giống như Giêrêmia, Chúa Giêsu cũng đặt trước mặt từng cá nhân, từng cộng đoàn sự chọn lựa căn bản, hoặc là theo lư tưởng của Ngài, hoặc bám vào các giá trị trần thế. Ngài đă đảo lộn tiêu chuẩn “đời sống hạnh phúc” bằng cuộc sống, cái chết và cuộc phục sinh của ḿnh. Liệu chúng ta có nh́n ra? Liệu chúng ta sẵn sàng chấp nhận lời Ngài mời gọi? Chúa ban cho một lối sống khác với đ̣i hỏi của xác thịt, thế gian và hoả ngục. Như Phêrô tuần trước, chúng ta gọi Chúa là thầy, ông thầy khôn ngoan và vĩ đại, ông thầy dạy cho mọi người biết phải t́m kiếm hạnh phúc đích thực ở đâu? Liệu chúng ta có biết lắng nghe và tuân theo, chứ không như lời nhận xét trên kia: Có quá nhiêu người công giáo, nhưng rất ít môn đệ Chúa Giêsu.
Bài đọc 2, thánh Phaolô dạy rằng Chúa Giêsu không chỉ là thầy dạy luân lư. Ngài thực sự là thầy dạy sự thật hằng sống, để chúng ta tuân theo mà bước vào cuộc sống muôn đời. Ngài không dạy chúng ta phép lịch sự giao tiếp để đối xử với nhau, mà để sống cuộc đời công chính đích thật. “Nếu chúng ta đặt hy vọng vào Đức Kitô chỉ v́ đời này mà thôi, th́ chúng ta là những kẻ đáng thương hơn hết mọi người. Nhưng không phải thế, Đức Kitô đă trỗi dậy từ cơi chết, mở đường cho những ai an giấc ngàn thu.” Như vậy sự phục sinh của mỗi tín hữu đă khởi sự ở đời này trong tinh thần của các mối phúc thật. Thực ra nếu nh́n theo quan điểm của Chúa Giêsu, thế gian này mới đặt lộn ngược các giá trị của hạnh phúc và chính Ngài mới là kẻ sửa cho ngay ngắn. Cuộc sống theo đường lối Ngài chỉ vẽ mới dẫn đưa người ta tới hạnh phúc thật và lâu bền. Hạnh phúc của thế gian ngắn ngủi và giả dối.
Xin nhớ lại tŕnh thuật tại hội trường Nazareth của Luca, thánh nhân mô tả chương tŕnh của Chúa Giêsu trên thế gian: kẻ nghèo, người bị áp bức sẽ được nghe Tin Mừng, người bệnh tật được chữa lành, kẻ bị cầm tù được trả tự do. Vậy th́ trong sứ mệnh đó, tiến tŕnh đảo lộn đă khởi sự, câu truyện hôm nay chỉ là nối tiếp. Ngài hoạch định chi tiết hơn những ǵ đă phác hoạ tại Nazareth, và thêm mối “khốn” cho những kẻ không tuân theo. Vậy những ai đang hưởng đời sống êm ái, dư thừa hăy coi lại vấn đề. Liệu chúng ta noi gương Chúa mà sử dụng của cải vật chất cách khôn ngoan, tức chia sẻ, giúp đỡ những người kém may mắn trong xă hội? Thông cảm với những ai yếu đau, khóc than, về phe với những linh hồn Chúa gọi là “có phúc”. Chúa không chỉ ra đường lối chúng ta phải thi hành ra sao. Ngài muốn chúng ta t́m ra phương hướng để làm việc đó, tức tháo gỡ gánh nặng cho tha nhân đang gặp rủi ro. Sự lựa chọn là phần chúng ta. Tuy nhiên cuộc sống mới Chúa ban cho qua bí tích Rửa tội giúp đỡ mỗi linh hồn có thể làm cuộc lựa chọn dễ dàng và chính xác. Amen.
Tin Mừng Cho
Người Giầu
(Lc 6:17.20-26)
C̣n ǵ hạnh phúc hơn những giây phút sống bên người thân yêu trong những ngày đầu xuân ? Tất cả con tim như mở ra đón nhận luồng sinh khí mới từ cảnh trời đang vào xuân. Nếu suốt năm, ngày nào cũng như ngày tết, chắc chắn cuộc đời đă vơi đi bao đau khổ. Nhưng dù 360 ngày ch́m ngập không khí mùa xuân, con người vẫn luôn khát khao và mơ ước hạnh phúc. Hạnh phúc nằm trong hay vượt ngoài tầm tay ?
Ngay cả khi hạnh phúc nằm trong tầm tay, con người vẫn thấy xa vời vợi. Cuộc đuổi bắt không bao giờ ngừng. Thế nhưng, Đức Giêsu muốn cho thấy hạnh phúc nằm ngay giữa những đau khổ trong cuộc sống.
Trong Thánh Kinh, khi ngỏ lời với con người, hầu như Thiên Chúa bao giờ cũng nói tới hạnh phúc.[1] Giàu sang, quyền lực, danh vọng là phúc hay họa ? Nếu họa, tại sao ai cũng mơ ước và theo đuổi ? Nếu phúc, tại sao có người t́m cách lánh xa ?
Khác với Mathêu, Luca có nhắc tới mối họa nữa. Mặc dù trong Tin Mừng Luca, Đức Giêsu chỉ trích những người giàu, nhưng Công Vụ Tông Đồ cho thấy Giáo hội sơ khai chia sẻ của cải, chứ không vứt bỏ. Mọi người lo làm phúc bố thí. Những người có phương tiện đă chào đón và chia sẻ của cải cho ông Phaolô (Cv 16:11-15; 17:12). Lời nói cuối cùng ngỏ với dân thành Êphêsô, ông khuyên họ làm việc để giúp đỡ người nghèo khổ và đau yếu (Cv 20:32-35).
Dĩ nhiên, vật chất góp phần không nhỏ cho hạnh phúc con người. Nhưng đó không phải là mục đích của Chúa khi công bố các mối phúc. Người giàu cũng có thể lănh trọn vẹn các mối phúc như người nghèo. Của cải, quyền bính, danh vọng là những hồng ân. Chúa Giêsu không bao giờ lên án những hồng ân Chúa Cha đă ban cho nhân loại. Người chỉ cảnh cáo họ trước những nguy hiểm của các thực tại trần gian mà thôi. Họa hay phúc đều tùy con người. Hạnh phúc không phải là tổng hợp những ǵ con người sở hữu trên trần gian. Hạnh phúc chỉ đến khi con người dành được quyền làm chủ trên các thực tại đó.
Nếu không có những người giàu chia sẻ của cải, làm sao người nghèo có thể tồn tại ? Ví dụ người giàu nhất thế giới như Bill Gates viết chúc thư dành 95% tài sản kếch sù cho người nghèo. Người giàu như thế không phải là đối tượng hứng chịu những nguyền rủa của Chúa. Chính khi chia sẻ cho người khác, họ sẽ trở nên nghèo hơn về tinh thần và thể chất, để hưởng trọn vẹn niềm vui của giao ước mới. Nếu nh́n nhận của cải là hồng ân Thiên Chúa, người giàu sẽ coi chia sẻ là một bổn phận, chứ không phải việc làm tùy thích. Bổn phận ấy phát xuất từ một giao ước ngầm với Thiên Chúa. Có vay có trả. Giúp đỡ người nghèo là cách duy nhất để hoàn thành giao ước và trả ơn Thiên Chúa. Không có Thiên Chúa, làm sao có của cải ? Nếu xử dụng của cải đúng theo đường lối Chúa, họ c̣n lănh nhận được những ơn cao quư hơn. Đó là “ơn cứu độ, tự do, công lư, và hạnh phúc đến từ niềm tin vào các lời hứa của Chúa và niềm hy vọng vào ḷng thương xót và ân sủng của Người.” [2]
Dĩ nhiên nếu cứ khư khư giữ tất cả của cải, không chia sẻ cho ai, người giàu có dư điều kiện để sống với “lụa là gấm vóc và yến tiệc linh đ́nh.” Những hạng giàu có như người phú hộ đă sống xa hoa trước cảnh cùng cực của Ladarô, sẽ phải giật ḿnh khi thấy cuộc sống quá khác biệt giữa Âm Phủ và Thiên Đàng (x. Lc 16:19-31). Công Vụ Tông Đồ (Cv) cho thấy Giuđa phản bội chỉ v́ tham lam của cải (1:18). Chỉ v́ ham tiền, hai vợ chồng Khanania và Saphira lừa dối cộng đoàn, nên đă phải chết tươi dưới chân thánh Phêrô (5:1-11). Simon miền Samaria đă bị thánh Phêrô nguyền rủa v́ cố dùng tiền bạc hối lộ các Tông đồ mà chiếm các ân huệ thiêng liêng (8:14-24). Đó là những cách tiền bạc làm chủ, khuynh loát và mê hoặc con người. Nhưng người giàu nào cũng như thế, làm sao họ được hưởng hạnh phúc thứ nhất dành cho những người nghèo ?
Giúp đỡ người nghèo là một bổn phận bắt buộc, chứ không phải là một việc làm tùy ư hay chỉ phải làm sau khi đă lo xong mọi chuyện. Bác ái không mỏi mệt. Bác ái không chờ đợi thời gian. Bác ái không phải là một hành vi phụ thuộc vào những việc khác. Nhưng bác ái là một giới răn tối quan trọng phải được thực hiện không ngừng. Bác ái là yếu tính của Kitô hữu. Không phải v́ một số phần tử lạm dụng, chúng ta có quyền từ chối làm việc bác ái. Trong số những hành khất, biết bao kẻ nghiện ngập và gian manh. Nhưng không phải v́ thế việc bác ái mất giá trị và không c̣n cần thiết. Làm bác ái v́ t́nh yêu đối với Thiên Chúa và tha nhân. Tự bản chất, bác ái là một chứng từ rất mạnh mẽ và thiết yếu để hoàn thành sứ mệnh Kitô hữu.
Của cải không phải là một mối họa. Những lời nguyền rủa trong Tin Mừng Luca thực ra là những câu ta thán về những người giàu lăng quên Thiên Chúa hay không c̣n khát vọng Thiên Chúa nữa. Đó là dấu chỉ Chúa quan tâm tới người giàu. Nếu hoàn toàn bị luận phạt như quỷ dữ, họ sẽ chẳng bao giờ được Chúa nhắc nhớ tới nữa. T́nh yêu Chúa dành cho hết mọi người, nhưng theo những cách thức khác nhau. Với người nghèo, Chúa chúc phúc và hứa một cuộc đổi đời, dẹp tan những cơ chế bất công. Với người giàu, Chúa cảnh cáo về những nguy hiểm chết người nơi tiền của.[3] Muốn tránh những cạm bẫy do tiền của, người giàu cần phải chia sẻ. Thay v́ dồn hết tham vọng vào tiền của, họ nên quan tâm tới người nghèo. Được thế, ơn cứu độ chắc chắn sẽ đến với họ. Đó là Tin Mừng cho người giàu.
Ngày nay trong Giáo hội, thiếu ǵ người từ bỏ mọi sự theo Chúa Kitô, sống trong t́nh liên đới thực sự với người nghèo và v́ thế họ bị nguyền rủa, ghét bỏ và bách hại. Giáo hội tùy thuộc vào ḷng quảng đại của những người có phương tiện giúp việc truyền giáo. Càng quảng đại giúp đỡ người nghèo, càng có cơ hội đón nhận những phúc lộc vượt trên những của cải vật chất.
Nhưng sau khi được cứu khỏi những bức bách vật chất, người nghèo phải biết vươn lên trên vật chất để đạt tới sự tự do đích thực của con cái Chúa. Nếu họ hoàn toàn thờ ơ trước những vấn đề liên đới với người giàu và chỉ quan tâm thỏa măn chính ḿnh, họ sẽ lănh đủ tất cả mối họa từ của cải vật chất. Người nghèo có thể gặp nguy hiểm nơi của cải như người giàu. Thử nh́n xem những người vô sản chuyên chính đang làm ǵ. Họ có phải là những người nghèo nằm trong mối phúc thứ nhất không ? Có thể họ xuất thân từ những giai cấp công nhân và nông dân. Họ đă nhân danh giai cấp vô sản để tranh đấu. Nhưng khi đạt mục tiêu, họ đă làm ǵ cho những người nghèo ? Lư tưởng ban đầu quá xa vời, chỉ v́ họ cũng không thoát khỏi ma lực vật chất.
Vượt lên trên biên giới giàu nghèo, Tin Mừng thực sự chỉ dành cho những ai đang “làm giàu trước mặt Thiên Chúa.” (Lc 12:20) Đó là những người giàu đang hy sinh giúp đỡ người nghèo. Đó cũng là những người nghèo đang sống sâu xa t́nh liên đới với anh em. Trong lịch sử, nhiều nơi Giáo hội đă bị mang tiếng v́ chỉ “lo an ủi những người nghèo và bảo đảm an toàn cho người giàu,” như tiểu thuyết gia linh mục Jean Sulivan tả oán. Nhưng Tin Mừng không bao giờ ve vuốt người giàu. Thực tế, Tin Mừng trở thành một thách đố lớn cho những ai đang nắm trong tay quyền lực, của cải v.v. Không thể t́m thấy sự phân biệt giai cấp trong Tin Mừng. Giàu hay nghèo vẫn thấy nơi Tin Mừng một sức mạnh giải thoát thực sự cho con người được làm người. Trái lại, những cơ chế bất công đang nghiền nát con người.
Giữa những bế tắc hôm nay, có thể t́m được lối thoát không ? - Có chứ ! Lối thoát đó Chúa đă vạch ra trong Các Mối Phúc. Đó là nguồn phát sinh hạnh phúc con người. Chúng ta không thể không đối mặt với những thách đố trong đời, như nghèo đói, nước mắt, máu lửa v.v. Nhưng Đức Giêsu chỉ cho chúng ta thấy con đường t́m thấy suối nguồn và đối tượng niềm vui hôm nay là chính Thiên Chúa giữa những thách đố ấy.
Lạy Chúa, xuân đang đến trên quê hương con. Nhưng bóng đêm vẫn bao trùm khắp nơi. Xin cho chúng con mau thấy mùa xuân tràn ngập Các Mối Phúc để chúng con thực sự vươn lên làm người sống tự do và hạnh phúc. Amen.
------
[1] Pinckaers, S., O.P., The Pursuit of Happiness - God's Way – Living the Beatitudes. New York : 2005:26.
[3] x. Lời Chúa Cho Mọi Người 2005:301.