|
Thành
Phố Biển
và Những Phận
Người Khổ Đau
Nhóm Sinh Viên
Thiên Ân - Minh Đức
Nha Trang sắp vào hạ rồi. Biển
Nha Trang xanh trong. Những cơn gió biển bồng bềnh mời gọi du
khách tới khám phá vẻ đẹp của thiên nhiên và t́m kiếm những giây
phút nghỉ ngơi yên lành. Nhưng cũng chính tại thành phố biển ấy,
có những mảnh đời dễ bị lăng quên. Họ khổ đau rằn vặt trong bệnh
tật. Họ cô đơn ở tuổi xế chiều. Họ hồn nhiên với tiếng hát, lời
ca cố quên đi nỗi đau thế xác dày ṿ. Họ là những bệnh nhân tâm
thần, những người già ở Trung tâm tiếp nhận quản lư các đối
tượng xă hội (c̣n gọi là Trung tâm bảo trợ xă hội) thuộc Sở Lao
động-Thương binh tỉnh Khánh Ḥa, những bệnh nhân của Khoa phong
thuộc Bệnh viện Da liễu tỉnh Khánh Ḥa.

Khổ đau những phận người.
Đường 2 tháng 4, phường Vĩnh Hải
dường như b́nh yên hơn những con đường khác của thành phố biển
Nha Trang. Xung quanh nó là những ngọn núi cao chắn hướng nh́n
ra biển rộng như để hướng những ánh mắt vút lên trời cao xanh
thẳm. Trung tâm bảo trợ xă hội tỉnh Khánh Ḥa lặng lẽ nằm bên
đường. Khuôn viên của trung tâm cũng đẹp như nhiều trung tâm xă
hội khác mà chúng tôi có dịp đi trước đây. Một khoảng sân vườn
có những bông mẫu đơn rực đỏ dưới nắng đầu chiều và những khu
nhà bao quanh.
Con đường nhỏ trải đá mạt bên hông Trung tâm đưa
chúng tôi vào Khu bệnh nhân tâm thần. Cánh cửa lưới sắt mở ra.
Trước mắt chúng tôi là một khu nhà nhỏ (giống như một khu nhà
trọ b́nh dân). Ở đây có 10 pḥng th́ tới 8 pḥng cửa đóng then
cài. Đằng sau những khung cửa sổ then sắt những ánh mắt trắng dă
nh́n chúng tôi cḥng chọc. Có cả những tiếng cười lanh lảnh,
những tiếng x́ xào, những cánh tay chỉ trỏ…Nỗi sợ cố hữu trỗi
dậy ḥa lẫn với cảm giác xót xa. Cái nắng trưa gay gắt hắt xuống
sân nền xi măng nóng bỏng làm bốc hơi những vũng nước nhỏ đọng
lại trên sân. Một mùi hôi thối rất đặc trưng, vừa quen vừa lạ
khiến nhiều người trong chúng tôi phải nhăn mặt. Không phải là
lần đầu tiên đến với những người bị tâm thần nhưng sao cơn buồn
nôn bất chợt khiến tôi phải cố gắng kiềm chế.
Sơ Mađalêna Nguyễn Thị Đông, ḍng
Nữ Phan Sinh Thừa Sai Đức Mẹ cho biết: nơi đây có 52 bệnh nhân
tâm thần, có 23 nữ, 29 nam; họ đến từ nhiều tỉnh khác nhau. Họ
là những người đang ở trong t́nh trạng nặng do đó có tới 8
pḥng thường xuyên khóa. Có một pḥng nhẹ hơn được mở. Pḥng c̣n
lại là của người quản lư khu.
|


Khu
bệnh Tâm Thần


Quà
cho các bé
 |
Thu hút cái nh́n đầu tiên
của chúng tôi là một thân xác tiều tụy nằm co quắp ngay
trên hành lang, bất động để mặc cho ruồi nhặng bu lại
trên ḿnh. Đó là một bệnh nhân tâm thần già. Lan Phương,
một thành viên trong nhóm bước lại đưa bánh cho bệnh
nhân này. Lúc đó ông mới ngóc đầu dậy cầm bánh mà đưa
thẳng vào miệng. Phương ân cần lấy lại bánh để bóc vỏ
rồi mới đưa lại cho bệnh nhân. Bác Nguyễn Trung ( 69
tuổi), người trông coi khu bệnh nhân tâm thần cho biết:
bệnh nhân này đă trên 70 tuổi rồi. Ông bị bất toại toàn
thân. Hàng ngày chú Nguyễn Trung bế ông ra đặt ở hành
lang cho thoáng. Chú cũng cho biết các bệnh nhân ở đây
một ngày phải tắm hai lần. Lúc chúng tôi đến cũng là lúc
các bệnh nhân vừa được cho tắm xong. Nhưng cái mùi đặc
trưng của khu bệnh nhân tâm thần vẫn c̣n đó nặng nề.
Các thành viên trong nhóm
mang bánh tới các pḥng cho những bệnh nhân tâm thần. Ai
cũng cố gắng nói chuyện với những người phía sau khung
cửa sổ. Nhưng những tiếng đáp lại các bạn trẻ là ánh mắt
vô cảm, cái gật đầu theo kiểu liên hồi, hay là những nụ
cười chói tai...Chúng tôi chú ư tới căn pḥng cuối nằm
sâu trong hành lang của khu bệnh nhân tâm thần. Hai bệnh
nhân trong pḥng tên là Tấn và Thọ. Họ là hai người bị
nặng nhất. Chân của họ phải xích lại ngay trong pḥng dù
cửa pḥng cũng đă được khóa. Thọ mặc một chiếc váy màu
tím được xích ở gần cửa pḥng. Khuôn mặt anh nh́n rất
hiền; cái miệng th́ luôn nói “cho em xin mười ngàn đi”.
Anh c̣n trả lời được là năm nay 28 tuổi rồi. Tấn th́
trần truồng được xích ở phía trong. Đôi mắt Tấn trắng dă,
đôi tay hết đưa ra xin rồi chụm lại như cầu khẩn. Khuôn
mặt không một chút cử động, đờ đẫn. Con người ấy nh́n mà
như một thứ cây khô cứng, chỉ có những cử động vô thức
dưới nắng chiều hắt bên song cửa. Một cảm giác đánh mất
linh hồn khiến chúng tôi sợ… Chú Nguyễn Trung kể: vậy mà
mỗi đêm họ vẫn kêu la và đập phá cửa ầm ầm.
Tiếp xúc và nói chuyện
với những người tâm thần chúng tôi quen dần. Không c̣n
cảm giác ái ngại như lúc đầu nữa. Những cuộc nói chuyện
hỏi han đa số một chiều nhưng đă cho chúng tôi những cảm
xúc thật đặc biệt. Những giọt nước mắt xót xa thương cảm
của một số thành viên đă rơi dù cố gắng dấu đi.
Chúng tôi chụp h́nh những
con người ấy. Và thật bất ngờ khi nhiều khuôn mặt mấy
phút trước c̣n lạnh lùng như chẳng cần biết sự có mặt
của chúng tôi đă cười. Họ thích thú với những h́nh ảnh
chúng tôi cho xem. Có người cười rú lên, vỗ tay thích
thú khi chúng tôi nói “anh cười đi”. Một gương mặt trẻ
trung, nhưng đôi mắt th́ trắng đục hồn nhiên cười lên
tiếng “h́ h́” khi chúng tôi chụp h́nh. Đó là anh Tiến.
Có lẽ anh chỉ hơn chúng tôi một hai tuổi là cùng.Vậy là
cũng thuộc thế hệ 8x. |
Khu
bệnh nhân tâm thần có 3 pḥng dành cho bệnh nhân
nữ. Chúng tôi nói chuyện với một bệnh nhân tên
là Hiền. Chị vẫn nhớ tên ḿnh, nhớ ḿnh quê ở
Khánh Ḥa và nói rằng năm nay chị đă 20 tuổi.
Chị Hiền hào hứng khoe với chúng tôi chị có
người yêu mới 18 tuổi, kém chị 2 tuổi, lại quả
quyết rằng ḿnh có đứa con đang đi học. Tôi trêu
chị “người yêu chị có đẹp trai như em không?”
chị cười tít mắt, miệng hét lên: “đẹp! đẹp!”.
Một nỗi xót xa và một chút lạc quan, tôi nhận ra
những người bệnh này dù không tỉnh táo nữa nhưng
từ sâu trong tiềm thức vẫn c̣n đó những khát
vọng yêu thương rất con người.
Cô Duyên ở pḥng bên trông khá
tỉnh táo. Cô nhớ rất rơ họ tên của ḿnh là Trần Thị Duyên, 45
tuổi ở Thanh Hóa. Hỏi cô bị bệnh ǵ cô trả lời “bị tâm thần”. Cô
kể ḿnh bị chồng bỏ. Đưa tay sờ lên mái tóc ngắn như đàn ông của
ḿnh, cô nói là “ các sơ cắt tóc đẹp cho”.
Đầu ngón tay các bệnh nhân ở đây
hầu hết đều bị nám vàng. Đó là do với mỗi điếu thuốc lá có được,
họ hút đến khi không c̣n ǵ để hút mà vẫn hút. Tàn thuốc làm xém
da tay họ. Chú Trung cho biết: “đêm đến họ làm loạn, tôi phải
cho thuốc lá họ mới yên”.
Đă đến lúc chúng tôi phải sang
thăm những người ở khu khác, bước ra khỏi khu tâm thần rồi mà
vẫn c̣n đó những gương mặt, những cử chỉ vô thức của những số
phận đau khổ ám ảnh chúng tôi. Những lời họ nói với chúng tôi dù
có thể chẳng phải là sự thật nhưng nó là những mảng kư ức quư
báu c̣n xót lại nơi những con người đau khổ. Chợt nhớ về quan
niệm của người Công giáo: thân xác chỉ là ngôi nhà tạm, là
phương tiện; linh hồn mới là sự sống động, cần được quan tâm ǵn
giữ hơn.
Tuổi già cô quạnh.
Khu nhà ở dành cho người già neo
đơn nằm cách khu bệnh nhân tâm thần chỉ vài bước chân. Ở đây
hiện có trên 50 cụ được chăm sóc. Các cụ được xếp vào khoảng 10
pḥng, mỗi pḥng có 5 giường nằm. Có những người bị tật nguyền,
lại có những người bị tâm thần nhẹ. Nh́n họ ai cũng thấy được ở
họ một nét rất riêng. Đó là nỗi cô đơn tuổi xế chiều. |