Ngày 04 tháng 07
Thánh Giuse NGUYỄN Đ̀NH UYỂN
Thày giảng, ḍng Ba Đaminh (1775-1838)

Niềm tin sống lại

Hạnh tích thánh Giuse Uyển, vị thày giảng 63 tuổi cho chúng ta thấy niềm tin vào ngày "xác loài người sống lại" các tử đạo khi phải đối diện với cái chết. Đó là một ngày vinh hiển cho những ai trung thành giữ đạo thánh Chúa. Lúc mới bị bắt quan tỉnh Hưng Yên dọa chém đầu, thày mạnh dạng trả lời : "Bẩm quan lớn, tôi có bị chém chết mới trông được sống lại ngày mai".

Lần khác sau cuộc tra tấn vô hiệu, một người lính rút gươm ra dọa chém ngay cổ, thày Uyển vẫn b́nh tĩnh, mặt không hề biến sắc. Người lính hỏi : "Lăo không sợ ta chém ư ?". Thày điềm nhiên tuyên xưng niềm tin của ḿnh : "Hăy chém đi đến ngày phán xéttôi sẽ có một cái đầu mới".

Thày pḥng bộ và thày sở

Giuse Nguyễn Đ́nh Uyển sinh năm 1775 tại làng Ninh Cường tỉnh Nam Định, lớn lên ngài vào sống trong chủng viện Tiên Chu và được gởi đến cha Nhân. sau chính thức là thày giảng và trợ tá đắc lực của Đức cha Henares Minh (giáo phận Đông Đàng Ngoài). Theo lời khuyên của Đức cha, thày gia nhập ḍng ba Đaminh. Mỗi lần Đức cha đi kinh lư các giáo xứ trong giáo phận đều cho thày tháp tùng. Mọi người gặp thày đều ca tụng đời sống gương mẫu, đặc biệt trong việc giữ kỷ luật ḍng ba và tinh thần tông đồ của thày.

Năm 1838, khi cuộc bách hại bùng nổ ở Đông Đàng Ngoài, hai giám mục và các linh mục phải t́m đường lẫn tránh. Đức cha Minh chính thức giao cho thày Uyển trách nhiệm coi sóc giáo xứ Tiên Chu, dù thày không có chức thánh vẫn chu toàn đầy đủ trách nhiệm đặ biệt này, điều khiển mọi sinh hoạt trong xứ, khích lệ các tín hữu giữ niềm tin, được Đức cha và các tín hữu yêu mến tín nhiệm.

Ngày 29.05.1838, quan quân đến vây làng Tiên Chu t́m bắt Đức cha phó. Họ ra lệnh cho mọi người có đạo tŕnh diên ở đ́nh làng để điểm danh. Thày Uyển cũng ra tŕnh diện với giáo hữu của ḿnh. V́ vô ư để lộ ra khỏi cổ chiếc áo ḍng ba, thày bị quan gọi riêng ra hỏi : "Ông có phải đạo trưởng không?". Thày trả lời : "Không". Một người lính đùa giỡn tới vuốt mũi thày và nói : "mũi ông này dài chắc là cố Tây chứ chẳng sai". Thày Uyển lắc đầu tỏ vẻ phản đối nhưng không nói ǵ cả.

Tiếp theo quan bảo thày bước qua Thánh Giá, nếu không sẽ bị chém đầu. Thày Uyển từ chối và tuyên xưng niềm tin của ḿnh. Quan nổi giận truyền trói thày rồi đến chiều cho giải lên Hưng Yên. Quan tuần phủ Hưng Yên điều tra sơ khởi xem thày có chức bậc nào và ai truyền chức ? Các thừa sai trốn ở đâu ?…thày không đáp một lời nên bị đóng gông giam vào ngục.

Gian truân ngh́n nỗi

Hôm sau, thày Uyển bị dẫn ra toà. Quan án nghiêm nghị truyền thày bỏ đạo và kư giấy xuất giáo. Nhưng vị anh hùnh đức tin cương quyết trung thành với Chúa. quan cho đánh 39 roi rồi hỏi về đạo. Thấy Giuse Uyển lợi dụng cơ hội giải thích cho mọi người có mặt về 10 điều răn Chúa. tối đến thày lại bị tống giam vào ngục. V́ bị bệnh tả rất nặng, cộng thêm với trận đ̣n ban ngày, thấy rũ liệt gần chết, quan án thương t́nh cho mời lương y đến chữ trị.

Mười lăm ngày sau, khi cơn bệnh mới tạm khỏi, quan lại cho điệu tù nhân ra ṭa. Quan nói : "Ông Uyển hăy xuất giáo, ta sẽ tha về với vợ con". Thày đáp : "Tôi không có vợ con". Quan ṭa quát lên : "Bước qua Thập Tự đi để giữ lấy mạng sống, con chó c̣n ham sống dù chỉ một ngày, huống chi con người ". Vị chiến sĩ anh hùng trả lời : "Nếu quan để sống th́ tôi cám ơn quan, c̣n việc bước qua Thánh Giá th́ tôi không làm". Quan cho đánh 18 roi rồi nói : "Chỉ một bước là sống sao ông không chịu?". Thày trả lời : "Tôi coi sự sống đời này chỉ lớn bằng ngón tay thôi".

Thế là quan nổi giận cho lính dùng sưc mạnh lôi thày qua Thánh Giá. Thày bèn ngồi bệt xuống đất, mặc cho quân lính đánh đập. Bốn người lính với hai đầu gông mới khiêng thày lên nổi. Thày Uyển co gập hai chân để khỏi chạm vào Thánh Giá, đồng thời cầu nguyện xin Chúa giúp sức. Một viên quan truyền lệnh : "Cắt bộ râu nó đi". Anh lính đứng gần đó liền nắm râu của thày, tay kia định xén, nhưng thấy cụ già mệt và sắp chết nên lại thôi. Sau đó c̣n một lần quan bảo thày Uyển xuất giáo, nhưng như mọi lần quan lại thấy chí khí của thày. Ông không dấu được ḷng thán phục phải thốt lên : "Bề ngoài hắn như kẻ sắp chết, thế mà ḷng dạ lại cương quyết lạ lùng". Rồi ông cho đeo gông nặng hơn, tống giam vào ngục và gởi án về kinh xin xử trảm, bản án nhắc đến Phanxicô Chiểu đă bị chém ngày 20.06 và xin vua phê một án tương tự.

Phúc trường sinh

Trong khi chờ bản án được châu phê, thày Uyển c̣n bị cắt giảm phần ăn mỗi ngày. Thân xác kiệt quệ v́ đ̣n roi, v́ đói khổ, v́ bệnh hoạn. Thày Giuse Uyển vẫn một ḷng kiên vững với niềm tin sắt đá của ḿnh. Thế rồi hồi ba giờ chiều ngày 04.07.1838, ngài đă chết rục tù trong niềm tin vững mạnh đó. Tuy chưa bị xử trảm nhưng cái chết khổ đau của thầy Giuse thật xứng đáng đội triều thiên vinh phúc tử đạo. Các quan cho phép các tín hữu đưa thi hài về an táng tại xứ Tiên Chu, nơi đă từng sống với họ trong những ngày lo âu gian khổ nhất.

Đức Lêo XIII suy tôn thày giảng ḍng ba Đaminh Giuse Nguyễn Đ́nh Uyển lên bậc chân phước ngày 27.05.1900. Ngày 19-06-1988, Đức Gioan Phaolô II suy tôn ngài lên hàng Hiển thánh.