Ngày 15 tháng 7
Thánh Anrê Nguyễn Kim Thông (Năm Thuông)
Trùm họ (1790-1855)

Phải đi cho trọn hành tŕnh

Nhận được án lệnh lưu đày, thánh Anrê Thông bị áp giải từ B́nh Định vào Mỹ Tho. Đường xa xôi diệu vợi, lại chập trùng hiểm trở. cổ mang gông, tay đeo xiềng nặng nề, nhưng thánh nhân vẫn kiên tŕ tiến bước leo đèo vượt suối và băng rừng. Vào đến Gia Định, quan Tổng Trấn cho phép ở lại đây, nhưng thánh nhân từ chối v́ muốn đi cho đến đỉnh đồi Canvê của ḿnh. Và khi đă tới Mỹ Tho, sức cùng, lực kiệt, ngài c̣n năn nỉ người ta d́u tới G̣ Bắc ở cuối tỉnh, tới trại giam lưu đày vĩnh viễn được chỉ định. dù chỉ sống thêm ít phút. Thánh Anrê Thông đă hoàn tất hành tŕnh chứng tá cho Thiên Chúa và đă tới đích Thiên Đàng vĩnh cửu.

Cuộc đời phục vụ.

Anrê Nguyễn Kim Thông sinh khoảng năm 1790 tại G̣ Thị, một họ đạo kỳ cựu nhất của giáo phận Qui Nhơn, thôn Xuân Phương, xă Phước Sơn, huyện Tuy Phước, tỉnh B́nh Định, cách tỉnh 20 cây số về hướng bắc. Ông c̣n có tên khác là Năm Thuông.

Là chủ một gia đ́nh khá giả, đạo đức, ông Thông đă tận tâm giáo dục con cái sống đạo tốt lành. Hai người con của ông được Thiên Chúa ân thưởng đặc biệt là linh mục Nguyễn Kim Thư và nữ tu Anna Nhường, ḍng Mến Thánh Giá. Dân làng tin nhiệm, có thời ông đă làm xă trưởng, nhiệt t́nh phục vụ dân chúng bất kể lương hay giáo. Về sau ông được để cử làm trùm họ và được Đức cha Cuénot Thể đặt làm trùm họ cả phụ trách toàn thể hạt B́nh Định.

Ngoài mẫu gương liêm chính, bác ái và tận tâm, ông c̣n thừa hưởng truyền thống của họ G̣ Thị về ḷng sùng kính Đức Mẹ cách đặc biệt. Ông siêng năng lần chuỗi Mân Côi mỗi ngày, và kiến thiết một nhà nguyên dâng kính Trái tin Vẹn Sạch Đức Mẹ. Với uy tín sẵn có, ông phụ tá đắc lực cho hàng giáo sĩ trong việc tông đồ, khéo léo trong việc t́m nơi trú ẩn cho các ngài trong thời bách hại. Đức cha Thể và nhiều linh mục đă tạm trú lâu ngày tại nhà ông. hơn nữa ông c̣n là ân nhân cả về vật chất lẫn tinh thần cho viện mồ côi trong vùng.

Xin nhận chén đắng.

Một người cháu của ông trùm cả tên là Út vốn tính ngang tàng, phóng đăng nên hay bị ông quở mắng. Để trả đũa, y viết một lá thư nặc danh lên quan tỉnh, tố cáo ông về tội chứa chấp giáo sĩ. Thế là quan quân liền đến vây bắt ông cùng với bốn giáo sĩ khác, rồi giam vào ngục thất ở B́nh Định.

Quan tỉnh vốn quen biết từ hồi ông là xă trưởng, và trước đây được ông đăi ngộ rất hậu, nên tỏ ra rộng răi với ông. Nhờ đó, ông trùm cả không bị đánh đập, và thỉnh thoảng lại được phép về thăm nhà. Ông lơi dụng cơ hội này khuyên nhủ con cháu trung kiên với Chúa trong mọi hoàn cảnh. Ông nói: "Tôi đă già, cũng chẳng ham sống lâu nữa. tôi sẵn sàng chịu tù đày và chịu chết v́ danh Đức Kitô, nhất định tôi không vận động xin tha". Rồi ông lại t́nh nguyện vào ngục tŕnh diện.

Nhiều lần quan tỉnh gọi ông Trùm cả ra công đường, nhỏ nhẹ khuyên ông bỏ đạo. Quan nói : "Ông dẫm chân lên thập giá đi ! Chỉ tôi và ông biết thôi, rồi về xưng tội là xong chứ có chi đâu". Ông trả lời: "Không được, thập giá tôi tôn kính mà dẫm lên sao được". Và ông khẳng định với quan: "Thà tôi bị lưu đày và chết v́ Chúa chớ tôi không chối đạo". Sau ba tháng tù, ông nhận được án phát lưu vào Mỹ Tho thuộc miền Lục tỉnh, Nam Kỳ. Các con ông dự định bỏ tiền vận động xin giảm án, nhưng ông cản : "Các con cứ để thánh ư Chúa được thể hiện".

Uống cạn chén Chúa trao

Đường vào Nam xa xôi, cùng với bốn tín hữu, ông bị đày vào Vĩnh Long. Ông Trùm cả v́ tuổi già sức yếu, lại phải mang gông xiềng, nên bước đi một cách khó khăn mệt nhọc. Mỗi ngày chỉ đi được bảy tám dặm dưới ánh nắng gay gắt, tối đến đoàn tù nhân được tạm giam trong các đồn canh hay nhà tù địa phương. Được vài ngày, quân lính thấy ông Trùm cả đuối sức qua, sợ không đủ sức đi tới nơi th́ thương t́nh tháo gông xiền cho ông. Khi đi ngang qua tỉnh B́nh Thuận, ông may mắn gặp linh mục Nguyễn Kim Thư, con trai ông và xin lănh bí tích Giải tội.

Tại Chợ Quán, thấy t́nh trạng sức khỏe của ông ngày càng suy yếu, cha Được ban bí tích Xức Dầu cho ông. Sau đó, ông lại tiếp tục mang gông xiền đi xuống miền Tây. Bốn người bạn tù với ông xuống Vĩnh Long, có báo tin cho cha bề trên Borelle Ḥa về t́nh h́nh nguy tử của ông. Cha Borelle liền cử một y sỹ đến My Tho chăm sóc nhưng không kịp nữa. Vị chứng nhân của Chúa khi đặt chân đến nơi lưu đày được chỉ định, mới kịp đọc kinh ăn năn tội, vài kinh kính mừng, rồi tắt thở đang khi cầu nguyện với Đức Trinh Nữ Maria. Hôm đó là ngày 18 tháng 7 năm 1855.

Thi hài của vị tử đạo được viên y sĩ của cha Borelle Ḥa đưa về Cái Nhum (Vĩnh Long), và sau đó là các hiều tử Thư, ông Ngọc, ông Xa dời về anh táng ở nhà thờ G̣ Thị. Hiện nay, tại G̣ Thị c̣n lăng của ông, nhưng hài cốt đă được di chuyển vể chủng viện Làng Sông (B́nh Định).

Đức Piô X suy tôn ông Trùm cả Anrê Nguyễn Kim Thông lên bậc chân phước ngày 02.5.1909. Ngày 19-06-1988, Đức Gioan Phaolô II suy tôn ngài lên hàng Hiển thánh.