Ngày 26 tháng 05
Thánh Matthêu NGUYỄN VĂN PHƯỢNG
Trùm Họ - Thương nhân - (1808 – 1861)

Chết Là Vận May

Giờ phút xử tử đă điểm. Lư h́nh chuẩn bị sẵn sàng. Bên ba người con, hai trai, một gái đang quỳ khóc lóc tiễn biệt, thánh Matthêu Phượng vẫn nói những lời tràn đầy tin tưởng. Bởi v́ ngài đă được chuẩn bị từ lâu cho biến cố tử đạo này : "Các con của cha ơi, đừng khóc, đừng buồn làm chi. Cha đă gặp vận may mắn. Anh em chúng con hăy sống thuận ḥa yêu thương đùm bọc nhau".

Matthêu Nguyễn Văn Phượng chào đời khoảng năm 1808 tại làng Kẻ Lái, tỉnh Quảng B́nh, con ông Nguyễn Văn Bường, quân nhân. Cha mẹ đều là người Công Giáo đạo đức. Tên gọi của ông là Đắc, trong sổ là Kế, và sau khi lập gia đ́nh, người ta mới gọi ông là Phượng theo tên người con cả.

T́nh yêu phục vụ

Mồ côi cha từ năm lên mười, hai năm sau lại mồ côi mẹ, cậu Đắc sớm phải lo tự lực mưu sinh. Anh theo học nghề thuốc với thày lang Nhu, tuy ngoại đạo nhưng tính rất tốt, đă chỉ dẫn cho anh nhiều bài thuốc quư. Dưới thời vua Minh Mạng, anh theo giúp cha Điểm suốt bảy năm liền một cách tận tụy như người con hiếu thảo. Đổi lại, như người cha ruột, cha Điểm đă mai mối cho anh cưới một thiếu nữ hiền hậu xứ Sáo Bún, năm đó anh 22 tuổi. Từ ngày ấy, anh dọn về ở với bố vợ, tức ông đội Khiêm và hành nghề y sĩ. Được vài năm, anh chuyển sang nghề buôn bán. Nói chung, anh khá thành công trong nghề mới, nên gia đ́nh luôn được sung túc.

Thời gian thấm thoát, gia đ́nh ông Phượng sinh hạ được tám người con. Dầu bận rộn với việc buôn bán, ông vẫn chu toàn việc giáo dục con cái, sống trọn vẹn với luật mến Chúa yêu người. Đặc biệt ông dạy bằng gương sáng. Chính ông siêng năng xưng tội rước lễ khi có thể, rồi nhắc nhở các con. Mỗi tuần ông đều thu xết thời giờ đi thăm bệnh nhân, và đến giúp đỡ bà con nghèo ở chung quanh. Cô Thủ, con gái ông, dâng ḿnh cho Chúa trong ḍng Mến Thánh Giá. Khi con cái đă trưởng thành, ông t́m nơi đạo hạnh để thông gia, và chia cho các con toàn bộ tài sản của ḿnh, chỉ giữ lại những thứ tối cần thôi.

Năm ông 50 tuổi, vợ ông từ trần. Ông cho gọi cô Phượng, con cả, lúc đó chồng cô cũng đă qua đời, đưa các cháu về sống với ông ngoại. Toàn thể giáo hữu Sáo Bún mến phụctài năng nhân đức của ông, nên cử ông làm Trùm họ. Trong hoàn cảnh khó khăn thiếu linh mục, ông Trùm Phượng có nhiều cơ hội phục vụ cho dân Chúa. Nhiều trẻ em được ông rửa tội, nhiều người xin theo đạo do lời khuyên bảo của ông. Đặc biệt, ông rộng răi tiếp các linh mục và thày giảng đến trú ngụ tại nhà ḿnh. Nghe mọi người dự đoán trước cuộc tử đạo ông sẽ phải lănh nhận, ông mỉm cười và tiếp tục làm việc bác ái như trước.

Ngày 02.01.1861, cha Hoan về Sáo Bún giúp mọi người chuẩn bị lễ Hiển Linh, ông trùm Phượng hân hoan mời cha về nhà ḿnh. Không biết có ai tố giác không, mà ngay tối hôm sau, quân lính ùa đến vây làng. Cha Hoan lén ra bờ sông t́m cách trốn nhưng bị bắt. Sau đó, lính kéo đến nhà ông Trùm, rồi chia nhau lục soát khắp nhà. Khi t́m thấy áo lễ, chém lễ và ảnh tượng, lính liền bắt ông Phượng đưa về Đồng Hới cùng với cha Hoan và bảy giáo hữu khác nữa.

Tín trung đến cùng.

Dù cho quan quân áp dụng đủ cách thức để tra tấn xét khảo hết ngày này qua ngày khác, ông trùm Phượng và các bạn nhắc nhở nhau không khai điều ǵ làm hại đến những người c̣n lại. Ông nhận ḿnh có mời cha Hoan đến nhà v́ tang chứng quá rơ rệt, nhưng cương quyết không chịu bỏ đạo và không bước qua Thập Giá.

Ở dinh quan án có viên lục sự trẻ trẻ tuổi đem ḷng yêu thương con gái ông Trùm, nên nói với ông : "Nếu gả con gái cho tôi, tôi hứa hết sức sẽ lo cho ông được tự do". Ông đáp : "Không được đâu, trừ phi chính anh theo đạo. Tôi không gả con gái tôi cho người ngoại đạo, dù anh là ông kư hay quan đi nữa, tôi sợ nó không giữ được đức tin. Nếu v́ lư do đó mà phải chết, tôi sẵn sàng".

Ngày 25.05, bản án của triều đ́nh đă về đến Đồng Hới. Ông phượng vui vẻ đi chào giă biệt các bạn tù, để sáng sớm hôm sau sẽ theo chân các lư h́nh ra pháp trường cùng với cha Hoan. Một người cầm bản án đi phía trước : "người này tên Nguyễn Văn Đắc, tức Phượng là tín đồ Gia Tô. Kẻ đă đang tâm bao che cho đạo trưởng Hoan. Vi phạm luật nhà nước là một trọng tội. Phải đem xử trảm tức khắc".

Đến cửa thành, đoàn người dừng lại một lát. Thân nhân bạn hữu của hai chứng nhân đức tin đă được quan cho phép mang đến ít bánh trái để hai vị lót dạ, nhưng quân lính muốn kết thúc việc xử án cho sớm nên đánh đuổi họ. Đoàn người lại tiếp tục lên đường. Đến pháp trường, theo gương cha Hoan, ông Phượng cũng xin khỏi trói, rồi b́nh tĩnh qùy trên chiếc chiếu của ḿnh, chắp tay lại cầu nguyện.

Hai người con trai của chị Thủ, con gái của ông, tiến đến sát bên, vừa khóc vừa chào vĩnh biệt, nhưng ông can đảm an ủi họ. Sau đó lí h́nh đuổi tất cả họ ra xa. Ngay khi tiếng chiêng đầu nổi lên, đầu vị tử đạo đă rơi xuống, và linh hồn vị anh hùng đức tin về hưởng nhan Thiên Chúa muôn đời.

Đức Piô X suy tôn ông Trùm Matthêu Nguyễn Văn Phượng lên bậc Chân Phước ngày 02.05.1909. Ngày 19-06-1988, Đức Gioan Phaolô II suy tôn ngài lên hàng Hiển thánh.