Ngày 8 tháng 11
Thánh Gioan Baotixita CỎN
Lư trưởng - (1805 – 1840)

Phải mừng cho tôi chứ !

Đối với ông Gioan Cỏn, việc tử đạo là biến cố ông hân hoan hằng mong đợi. Trên đường ra pháp trường, ông vẫn tười cười chào giă biệt mọi người dù quen hay không. Khi thấy một người đang khóc thương ḿnh, ông dừng lại nói : "Sao anh lại khóc, lẽ ra phải mừng cho tôi chứ ?" Có lẽ ông đă thấy cửa Thiên Đàng đang rộng mở đón tiếp ḿnh.

Gioan Cỏn sinh năm 1805 tại làng Kẻ Báng, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định và có họ hàng với ông Martinô Thọ. Ông sống bằng nghề nông, cầy sâu cuốc bẫm, chân lấm tay bùn, gia đ́nh tuy nghéo nhưng luôn thuận ḥa ấm êm, là một tín hữu sáng suốt và nhiệt thành, ông Cỏn ư thức phải đem Tin Mừng thánh hóa mội trường ḿnh đang sống. Ông đă thành công trong vụ kiện một người Lư trưởng cậy thế chiếm đoạt tiền của dân chúng.

Từ sau vụ kiện đó, uy tín ông càng ngày càng gia tăng cho đến khi ông được dân tín nhiiệm đề cử làm Lư trưởng. trong chức vụ ấy, ông hết ḷng tận tụy với việc chung. Tuy nhiên do bạn bè lôi kéo, ông thường bê trễ trong các sinh hoạt tôn giáo. Bù vào đó, ông rất sẵn ḷng phục vụ anh em v́ đạo. Có lần ngay giữa đêm khuya, ông lặn lội mưa gió mời linh mục đến giúp một bệnh nhân hấp hối.

Khi vua Minh Mạng ra lệnh truy nă các thưà sai và linh mục, ông Cỏn bố trí xếp đặt cho các vị đến ẩn trong làng. Ông bị bắt v́ tội chứa chấp các đạo trưởng : Cha già Thịnh ở Kẻ Tŕnh bị bệnh nặng và không có chỗ chữa trị, ông Cỏn đón về để cha ở trong nhà cháu ḿnh, để dễ dàng chăm sóc thuốc thang, và thế là hai cha con bị bắt ở đây.


Ngày 8 tháng 11
Thánh Martinô THỌ
Viên thuế - (1787 – 1840)

Lời trăn trối của người tin

Tiểu sử thánh Martinô Thọ được ghi nhớ cách đặc biệt qua những lời trăn trối với các con vào thăm trong tù. Di ngôn của ông đáng trở thành bản mẫu cho những người cha Kitô hữu trong giờ phút cuối của cuộc đời : Vừa thực tế, vừa dạt dào t́nh cảm, mà cũng đầy tin tưởng:

"Các con thân mến, cha không c̣n làm ǵ giúp các chúng con ở thế gian này được nữa, cha chỉ c̣n lo chuẩn bị tâm hồn đón nhận những thử thách cuối cùng. Ư Chúa đă muốn cha xa ĺa các con măi măi, nhưng các con c̣n có mẹ, hăy cố vâng lời mẹ. Các con lớn hăy nhớ quan tâm em ḿnh. các con nhỏ phải biết kính trọng và vâng lơi anh chị. Hăy yêu thương nhau, siêng năng làm việc đỡ đần mẹ. Nhớ đọc kinh tối sáng và lần chuỗi Mân Côi hàng ngày. Chúa trao cho mỗi người một Thánh Giá riêng, hăy vui vẻ vác theo chân Chúa và kiên trung giữ đạo".

Martinô Thọ sinh khoảng năm 1787 tại làng Kẻ Báng, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Ông tên thật là Nho, c̣n Thọ là tên người con thứ chín. Tuy gia đ́nh đông con, nhưng ông đă khéo léo giáo dục chúng bằng đời sống gương mẫu của chính ḿnh.

Dân trong làng biết ông ngay thẳng, nên cử ông phụ trách việc thu thuế đinh. Ông sống rất thanh liêm, không nhận hối lộ, không ăn chận của ai, cũng không qùy lụy cấp trên, cứ theo lẽ công mà làm nên rất có uy tín. Ngoài ra, ông Thọ c̣n thức khuya dậy sớm lao động như mọi người, vừa làm ruộng, vừa ươm tơ nuôi tăm.

Ông thường khuyên các con: "Sống công bằng thôi chưa đủ, phải có bác ái nữa, mà muốn thực thi bác ái phải có điều kiện". Dành dụm được chút nào, ông giúp đỡ người nghèo, hoặc góp phần vào việc chung, trong làng, trong giáo xứ. Nhà ông luôn mở rộng cửa tiếp đón các linh mục đến giáo xứ làm việc. Ông không sợ chết, lại c̣n tỏ ra muốn được chết v́ đạo nữa.

Năm 1838, khi nghe tin hai ông Trùm Đích và ông Lư Mỹ bị xử trảm tại pháp trường Bẩy Mẫu, ông thu xếp công việc đến viếng xác, và về nhà dặn dó con cái :"Các con yêu dấu, nếu Chúa cho cha theo chân hai đấng ấy, các con hăy vui ḷng. Phần các con, nếu bị bắt, hăy can đảm giữ vững đức tin".

Đạo tại tâm

Ngày 30.5.1840, nghe báo tin ở làng Kẻ Báng có linh mục, quan Tổng đốc Trịnh Quang Khanh đưa hàng ngàn lính về bao vây làng. Ông chia lính thành những tốp 10 người đi sục sạo hết các xó xỉnh, các bụi rậm. Sau hai ngày lục soát họ bắt được ba linh mục: cha Nghi, cha Ngân và cha Thịnh. Ông Thọ và ông Cỏn cũng bị bắt v́ tội chứa chấp đạo trưởng. quan lệnh đóng gông và giải tất cả về tỉnh Nam Định.

Một tháng đầu quan bỏ lơ không nói ǵ đến. Sau đó, cho gọi ra bắt bước qua Thập Giá, các ông không chịu, quan truyền đánh mỗi người 50 roi, rồi bắt phơi nắng cho đến tối không được ăn uống ǵ cả. Lần khác, quan lại gọi ra và dụ dỗ : "Cứ đạp đi rồi xưng tội là khỏi tội thôi mà". Hai ông vẫn từ chối. Trịnh Quang Khanh liền cho lính nắm gông khiêng các ngài qua ảnh chuộc tội. Hai ông co chân lên và khẳng khái tuyên bố : "Đạo tại tâm. Quan lớn cưỡng bách mà ḷng chúng tôi không thuận th́ chẳng mắc tội ǵ".

Thế là quan nổi giận, nảy ra một sáng kiến kinh dị : Khi ba vị linh mục cùng bị bắt vừa chịu tra tấn, máu me loang lổ khắp ḿnh, quan bắt hai ông hoặc liếm máu nơi các vết thương ấy, hoặc bỏ đạo. Hai ông liền quỳ xuống thực hiện điều quan yêu cầu một cách cung kính. Trịnh Quang Khanh vừa rùng ḿnh, vừa kinh ngạc nói với các quan : "Xem ḱa ! Bọn chúng kính trọng các đạo trưởng biết bao ! Chẳng lẽ chúng bị bỏ bùa mê sao. Rồi ông truyền đem trói hai ông lại, bắt quỳ trên cát giữa trời nắng gắt suốt ngày.

Chắp cánh cùm gông, roi đ̣n gió thoảng…

Một lần quan tra hỏi về các thừa sai, ông Thọ trả lời : "Thưa quan, tôi có biết Đức cha Giacôbê, nhưng ngài đă qua đời, c̣n các thừa sai khác vua bắt hết rồi, c̣n đâu ? Hơn nữa chúng tôi ở trong tù làm sao biết các vị ấy ở đâu được ?". Tức giận, quan cho lính hôm đó tự do đánh đập tùy thích. Ông Cỏn chịu được 61 roi th́ kiệt sức, máu miệng trào ra, được quân lính khiêng về trại. C̣n ông Thọ bị đánh đúng 150 roi. Về sau ông nói với con cái rằng : "50 roi đầu đau đớn khôn tả, c̣n 100 roi sau, nhờ ơn Chúa, cha thấy nhẹ nhàng như gió thoảng qua vậy".

Quan thấy h́nh khổ không làm cho các ông xiêu ḷng, nên cho lệnh bắt vợ con để áp lực, buộc các ông bỏ đạo. May măn hai ông biết trước, vội nhắn tin cho gia đ́nh lẩn tránh nơi khác. Tuy thế, quan vẫn nói với các ông: "Nếu ta đưa vợ con các ngươi đến đây để giết th́ các ngươi có chịu bỏ đạo không?".

Ông Cỏn đáp: "Thưa quan, cửa nhà vợ con đều do Chúa ban, chúng tôi chẳng có ǵ tiếc xót cả. nếu vợ con tử đạo, chúng tôi càng mong ước về Thiên Đàng". Ông Thọ nói thêm: "Gông cùm và roi vọt của quan là hai cánh đưa chúng tôi bay về Thiên Quốc".

Nghe thế, quan càng giận dữ hành hạ ác liệt hơn nữa : Ban ngày phơi nắng, ban đêm bắt nằm ngoài cống rănh nước thải của trại tù, và bớt phần ăn suốt tuần lễ. Đến ngày thứ bày, cô Thuyên con gái ông Thọ t́m cách vào thăm cha. Thấy cha nằm dài bất tỉnh, cô lấy nước rót vào miệng, nhưng phải khá lâu ông mới hồi tỉnh nhận ra con ḿnh. Lần khác, khi gặp lại con cái, ông nói với chúng những lời dặn ḍ sau hết.

Bản án trảm quyết gởi vào kinh đô và được vua Minh Mạng kư duyệt. Ngày 06.11, các ông biết tin, t́m cách gặp các cha cũng bị bắt để xưng tội và chuẩn bị tâm hồn. Ngày 08.11.1840, cùng với ba vị linh mục, hai ông bị điệu ra pháp trường Bẩy Mẫu. Dọc đường hai vị vẫn tươi cười chào hỏi mọi người. đến nơi, hai ông quỳ cầu nguyện một lát, rồi đưa tay cho quân lính trói vào cọc.

Theo lệnh quan, lư h́nh vung gươm, đưa các ngài về Quê Hương mong ước. Một vị 35 tuổi, một vị 53 tuổi, từ nay măi măi bên nhau trong vinh quang bất diệt. Thi hài hai đấng tử đạo được đưa về an táng ở xứ Kẻ Báng.

Đức Lêo XIII suy tôn hai ông Martinô Thọ và Gioan Baotixita Cỏn lên bậc Chân Phước ngày 27.05.1900. Ngày 19-06-1988, Đức Gioan Phaolô II suy tôn các ngài lên bậc Hiển thánh.