Trong bảy mối tội đầu, chúng ta được dạy rằng “Thứ nhất: chớ kiêu ngạo”. Còn trong Kinh Thánh, chúng ta được biết, có sáu điều khiến Đức Chúa gớm ghét, có bảy điều khiến Người ghê tởm, và điều thứ nhất, đó là: “con mắt kiêu ngạo”(x.Cn 6, 16-19)
Tại sao kiêu ngạo lại bị coi là gớm ghét và ghê tởm? Thưa, nó chính là tác nhân dẫn con người đến biết bao thói xấu xa, như: khoe khoang, ích kỷ, khinh chê người khác, cho mình là trung tâm của vũ trụ v.v…
Với Đức Giê-su, khi nói về sự kiêu ngạo, Ngài đã có lời truyền dạy, rằng: “Ai tôn mình lên sẽ bị hạ xuống, còn ai hạ mình xuống sẽ được tôn lên”.
Và, để cho mọi ngưởi hiểu thế nào là “tôn mình lên”, thế nào là “hạ mình xuống”, Đức Giê-su đã dùng một dụ ngôn, để làm sáng tỏ vấn đề. Dụ ngôn mang tên “người Phariseu và người thu thuế” (x.Lc 18, 9-14).
Dụ ngôn được kể rằng : “Có hai người… một người thuộc nhóm Phariseu, còn người kia làm nghề thu thuế ”. Họ cùng lên đền thờ và cùng thực hiện một hành vi đạo đức, đó là “cầu nguyện”.
Tưởng, chúng ta cũng nên biết, Pharisêu là người có địa vị cao và được tôn trọng trong cộng đồng tôn giáo do danh tiếng của họ về lòng nhiệt thành, tuân giữ lề luật cách nghiêm ngặt.
Còn người thu thuế ư! Ôi! họ chỉ là những người cộng tác với Đế Quốc Roma, những kẻ lợi dụng chức quyền để nhũng nhiễu dân chúng, họ thường bị xem là “phường tội lỗi”.
Hôm đó, nơi đền thờ, để chứng tỏ danh tiếng của mình, ông Pha-ri-sêu “đứng thẳng, nguyện rằng: Lạy Thiên Chúa, xin tạ ơn Chúa, vì con không bao như kẻ khác: trộm cắp,, bất chính, ngoại tình… Con ăn chay mỗi tuần hai lần, con dâng cho Chúa một phần mười thu nhập của con” (Lc 18, 11-12).
Người thu thuế, vâng, thật trầm lặng, anh ta “chẳng dám ngước mắt lên trời… vừa đấm ngực vừa thưa rằng: Lạy Thiên Chúa, xin thương xót con là kẻ tội lỗi” (Lc 18, 13).
Qua hai cách cầu nguyện nêu trên, có lẽ, không ai trong chúng ta lại không ngưỡng mộ “người thuộc nhóm Pha-ri-sêu”, một con người đầy tinh thần bất khuất, dám “ăn chay mỗi tuần hai lần”. Trong khi “tiêu chuẩn” giữ chay, vào thời đó, mỗi năm chỉ có một lần vào “Ngày Xá Tội Vong Ân”.
Ngược lại, với người thu thuế. Vâng, không cần bàn tới. Lời “tự thú trước bình minh” của ông ta, đủ để kết luận, ông ta không thuộc nhóm người công chính.
Vâng, đó là với cái nhìn của chúng ta. Nhưng, với Đức Giê-su, thì khác hẳn. Với Ngài, thật không thể tin nổi, nó như một vụ nổ bom hạt nhân, hôm đó, Đức Giêsu nói rằng: “Tôi nói cho các ông biết: người này, khi trở xuống mà về nhà, thì đã được nên công chính; còn người kia thì không”. (Lc 18,14).
“Người này”… Người này là ai ? Thưa, “tên thu thuế”, người đã biết “tự hạ mình” xuống, nhận ra con người thật của mình.
Còn “người kia”… Thưa, không nói ra, ai cũng có thể hiểu rằng chính là ông Phariseu, người đã tự “tôn mình lên”, ưỡn ngực ngạo nghễ nơi đền thờ.
Vâng, chẳng có gì nghịch lý cả. Hãy nhớ, Đức Giê-su đã chẳng từng nói: “Tôi không đến để kêu gọi người công chính, mà để kêu gọi người tội lỗi sám hối ăn năn”, đó sao!
Người thu thuế đúng là kẻ tội lỗi, như lời anh ta thú nhận. Chẳng những đã thú nhận tội lỗi mình; anh ta còn có lòng sám hối ăn năn “xin thương xót con”, một lòng sám hối ăn năn khiến cho “cả triều thần Thiên Quốc đều vui mừng hớn hở” (Lc 15,7).
Còn ông Pha-ri-sêu ư! Thật ra ông ta cũng sẽ nhận được “vòng hoa dành cho người công chính”, bởi, như lời tông đồ Phaolô nói, “Chúa là vị Thẩm Phán chí công sẽ trao phần thưởng đó” (2Tm 4,8). Thế nhưng thật đáng tiếc! Tâm tình cầu nguyện của ông Phariseu chẳng khác gì những lời tỉ tê của một người đi hối lộ.
Hãy nhìn xem, ông ta đã đem đến trước mặt Thiên Chúa những lời tỉ tê như thế nào? Tỉ tê “Công đức (ăn chay) lẫn tiền bạc (tiền dâng một phần mười)” ư? Nó có khác gì một món quà “hối lộ” để mong Đức Chúa ban cho ông tấm bằng khen “Người tốt việc tốt” như thói đời, người ta thường làm.
Nằm mơ chăng! Với Thiên Chúa – “Đừng hối lộ, Người chẳng nhận đâu”. (Hc 35, 11).
Chưa hết, trong lời “cầu nguyện” của ông ta, lại có hơi hám của sự “kiêu căng” khinh chê người khác, “con không như… tên thu thuế kia”.
Ông ta quên rằng: “Sự kiêu ngạo đi trước, sự bại hoại theo sau ” (Cn 16,18). Hôm đó, kết thúc dụ ngôn, Đức Giê-su truyền dạy: “Phàm ai tôn mình lên sẽ bị hạ xuống, còn ai hạ mình xuống sẽ được tôn lên”(x.Lc 18, …14)
Cũng như những dụ ngôn khác, qua dụ ngôn này, chúng ta hãy tự hỏi, “tôi là ai”, trong hai nhân vật của dụ ngôn nêu trên? Là ông Pha-ri-sêu ư! Chúng ta không bao giờ “trộm cắp, bất chính, ngoại tình ư?”.
Vâng, có gì mà không đáng tự hào! Tuy nhiên, chúng ta chỉ có thể tự hào về điều này, một khi chúng ta cũng như ngài Phao-lô “Tự hào trong Chúa” (x.2Cor 10, …17)
Còn, nếu là bản sao của anh chàng thu thuế? Vâng, ai trong chùng ta mà không phạm tội “thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời”.
Thế nên, hãy hạ mình xuống, đấm ngực, mà “Thú nhận cùng Thiên Chúa là Cha toàn năng và cùng anh chị em”, rằng: “Tôi đã phạm tội… trong tư tưởng, lời nói, việc làm và những điều thiếu xót”. Qua lời thú nhận này, hãy tin, Đức Giê-su, cũng sẽ nói với chúng ta, như đã nói với anh thư thuế:
Người ta kể rằng: Có một chiếc xe đông lạnh kẹt dưới gầm cầu. Muốn kéo chiếc xe đó ra, hoặc phải phá cây cầu, hoặc phải cưa thùng đông lạnh của chiếc xe.
Đang lúc mọi người bối rối trong việc chọn lựa một trong hai phương án, thì, có một em nhỏ đến và nói: Thưa các ông, chẳng có gì khó, chúng ta hãy xì tất cả bánh xe, chiếc xe sẽ hạ thấp xuống. Lúc đó, sẽ có một độ thấp vừa đủ để chiếc xe chui qua gầm cầu.
Vâng, trong cuộc sống, đôi lúc cũng cần có một “độ thấp” nhất định, để chiếc xe cuộc đời của chúng ta ngọt ngào lăn bánh. Nói cách khác, đó chính là sự “tự hạ mình”.
Trong cuộc sống đức tin, điều này lại còn quan trọng hơn nữa. Với “độ thấp” của sự hạ mình, nó làm cho cuộc sống của ta trở nên nhu mì, hiền lành và khiêm nhường. Mà, đó là điều Đức Giê-su chúc phúc: “Phúc thay ai có lòng nhu mì, vì họ sẽ được Đất Hứa làm gia nghiệp”(x.Mt 5, 4)
Và, đừng quên Đức Maria có nói: “Chúa giơ tay biểu dương sức mạnh, dẹp tan phường lòng trí kiêu căng… Người nâng cao mọi kẻ khiêm nhường” (x.Lc 1, 51-52).
Câu chuyện dụ ngôn đã khép lại. Vấn đề của chúng ta, hôm nay, đó là, hãy tự hỏi: tôi có muốn được “Đất Hứa làm gia nghiệp?” – Tôi có muốn “Người nâng cao?”
Nếu muốn, hãy thể hiện lời truyền dạy của Đức Giê-su, “hạ mình xuống”, và mỗi lần cầu nguyện, hãy cầu nguyện với một tâm tình như tâm tình người thu thuế: “Lạy Thiên Chúa, xin thương xót con là kẻ tội lỗi”.
Ý thức được mình chỉ là một kẻ tội lỗi, có phần chắc, chẳng ai trong chúng ta “tôn mình lên”. Vâng, là một Ki-tô hữu đích thực, “Đừng… tôn mình lên”.
Petrus.tran